"...Nú aka á rokkbuxum á Rússajeppunum..."

Í tilefni af athugasemd við blogg í gær koma hér nokkrir molar um rússneska jeppann GAZ 69.

Ofangreind hending úr textanum við lagið "Rokk-kalýpsó í réttunum" lýsir vel tíðarandanum í upphafi rokksins á Íslandi.

Efsta myndin er tekin í upphafi jeppaferðar á snjó norður í Gjástykki á skírdag. Ég kom norður á litla Fiatinum og fór í ferð á 43ja ára gömlum Rússajeppa sem ég nota þar í kvikmyndatökur á heimildarmynd um Leirhnjúk-Gjástykki.

Samferða mér var Andri Karlsson á Landrover Discovery jeppa á 38 tommu dekkjum.

Rússinn er hins vegar aðeins 1650 kíló, 500 kílóum léttari og því hef ég látið nægja að hafa 35 tommu dekk undir honum. Þyngdarmunur bílanna kom í ljós þegar jeppi Andra féll tvisvar niður í gegnum snjóþekjuna þar sem Rússinn flaut yfir. 

Í seinna skiptið var Rússinn notaður til að draga Discoveryinn upp en þá hafði skiptistöng farið úr sambandi í Rússanum svo að hann var bara í afturdrifinu og gróf sig niður svo að Andri varð að kippa í og jafna leikana. 

Í athugasemdinni ofangreindu var minnst á Súkkujeppa 24 ára gamlan, minnsta jöklajeppa landsins, sem ég segi kannski síðar frá.

Áfram með Rússann, Vegna löndunarbanns Breta var byrjað að flytja inn rússneska bíla um miðjan sjötta áratuginn og á tímum vinstri stjórnarinnar 1956-58 var farið að flytja inn Prinz Póló.

Tákn þessa tíma varð því einstæð blanda vesturs og austurs, Annars vegar Kók og Prinz og hins vegar rokk og Rússajeppar.

GAZ 69 var framleiddur frá 1954 til 1972. Eftir það var honum breytt í útliti en hann er að grunngerð enn framleiddur sem UAZ 3151.

GAZ 69 varð til sem endurbót á eldri GAZ-jeppa, sem var bein stæling á Willys-herjeppanum, sem Bandaríkjamenn höfðu sent Rússum í stríðinu, alls 5000 stykki.

GAZ 69 varð stórkostleg endurbót.  

Í Willys-jeppanum sem skóp byltingu hér á landi eftir stríð var vélin fyrir aftan framöxulinn og því fóru um 15 sentimetrar bil fyrir aftan fremri hjólskálar í súginn og ökumenn sátu alveg aftur við aftari hjólskál.

Land-Rover jeppinn var lítið skárri með þetta og millikassarnir á honum voru síðir og fjaðrahengslin sköguðu niður af því að fjaðrirnar voru undir öxlunum.

Rússarnir höfðu GAZ 69 breiðari og gátu þar með lyft körfunni og látið vélina vera yfir framöxlinum. Fyrir bragðið eru framsætin í rússajeppanum 27 sentimetrum framar en í Willys og þyngdarpunkturinn verður framar og fet af rými græðist. Mikils virði er að hafa þyngdarpunkt ekki of aftarlega á torfærubíl.

Ökumaðurinn og farþeginn frammi í GAZ 69 sitja mitt á milli öxla en ekki við afturöxul. Með því að lengja bílinn þar að auki um 25 sentimetra græddist gríðarlegt rými og farangurspláss fyrir aftan aftursæti.

Fjaðrirnar settu Rússarnir ofan á öxlana og drifkúlurnar eru mjög mjóar og gríðarhátt undir kviðinn, 15 sentimetrum hærra en á Willys og Land-Rover á þessum tíma. Rússajeppinn hafði því yfirburði á öllum sviðum í torfærum, einkum í snjó.

Stærsti kostur hans er þó ótalinn, en það voru fjaðrirnar sem voru langmýkstu blaðfjaðrir sem nokkru sinni hafa verið framleiddar í heiminum og bíllinn svo undurþýður að þægindi og torfærueiginleikar stórgræddu á því.

Keppnautarnir voru níðhastir. Á fyrstu árum torfærukeppni á Íslandi settu menn rússafjaðrir undir Willysana !

GAZ 69 er afar fallegur bíll að mínum dómi og arftakinn hræðilega ljótur í samanburðinum.

Bandarískt 4x4 tímarit valdi elsta Bronkóinn sem besta torfærubíl allra tíma miðað við keppinautana. Sá Bronkó var fyrsti vestræni jeppinn sem var nokkurn veginn af sömu stærð og GAZ 69, hár undir kviðinn og fjaðrirnar ofan á öxlunum að aftan.

Ekki var GAZ 69 gallalaus. Vélarnar frá fyrstu árunum voru skelfilega lélegar, kraftlausar, eyðslufrekar og úreltar hliðarventlavélar og endingarlitlar að auki. Eini kosturinn var sá að þær voru svo kraftlitlar að minni hætta var á að spóla eða brjóta veigalitla öxlana.

Rússinn minn er með sex strokka Broncóvél sem er hæfilega kraftmikil til að skila honum áfram án hættu á öxlabroti. Mig dreymir um að setja í hann fjögurra strokka Volguvél frá síðari tímum, sem enn er framleidd.

Síðasta sumar var unun að njóta fjöðrunarinnar í torfærum hálendisins norður af Mývatni við kvikmyndatökur og í ferð á snjó um daginn naut sín vel.

Ég á ódýrasta húsbíl landsins, svonefnda "Rússabelju", frambyggðan rússa árgerð 1985 sem mikið var notaður hér á landi 

á sínum tíma sem skólabíll og verktakabíll og neðsta myndin er honum. 

Þessi bíll er með ótrúlega mikið innanrými miðað við stærð. Hann er aðeins 4,36 metra langur, eða álíka langur og bílar í Golf-flokknum.

Sjá má af myndum af aðgerðum rússneska hersins í Tsjetseníu, Georgiu og á sínum tíma í Afganistan að rússneski herinn hefur notað Rússabeljuna síðustu áratugina og alveg fram á þennan dag.

Mér er sagt að hjá ýmsum nágrönnum Rússa veki bílar af þessari gerð ekki sérlega góðar minningar.

En margir Íslendingar eiga skemmtilegar minningar um þennan um margt nytsamlega og þægilega ferðabíl sem er svo hrikalega þungur og erfiður í akstri.  

Að lokum skelli ég hér inn myndum af fyrirrennurum GAZ 69, GAZ 67 og 64, sem voru augljóslega eftirlíkingingar af Willys herjeppanum og síðan einnig neðst af bíl, sem sumir segja að sé fyrsti SUV-bíll heims í líkingu við bíla af svipaðri stærð og þyngd og vinsælustu bílarnir af þessu tagi nú um stundir.

Athugasemdir

[Sigurður Sveinsson, 12.4.2009 kl. 09:12]

Þetta er alveg dásamlegur pistill í miðju geringaveðrinu kringum pólitíkina. Hann vekur upp ljúfar minningar frá því ég var ungur maður. Ég eignaðist gamlan rússajeppa 1962 þá 18 ára gamall. Þremur árum síðar keyptum við bræður nýjan svona vagn. Hann var yfirbyggður í Vagnasmiðjunni á Grettisgötu og við settum í hann BMC dieselvél.  Svokallaða sjóvel sem var einungis 55 hestöfl en ótrúlega seig. Þetta voru snilldarvagnar. Börn síns tíma að sjálfsögðu en þeir voru sérstaklega mjúkir og afar góðir ferðavagnar. Þú mátt vera stoltur yfir að eiga svona bíl. Ég hef, frá því ég man eftir mér, verið með ólæknandi bíladellu. Hef erft bílagenið frá föður mínum sæla sem sá fyrsta bílinn árið 1914. Það var Overland. Ég var í Rússaliðinu í hálfan annan áratug. Svo tók Broncóinn við og ég átti 4 slíka. Ég kynntist ekki Cherokee jeppanum fyrr en á þessari öld og hef haldið mig þar. Nú á ég Grand Cherokee Limited Hemi og hann mun örugglega endast mér út ævina. Draumavagn sem hefur eiginleika jeppa, drossíu og sportbíls. Þó hann sé með 325 ha vél eyðir hann minna en fyrsti rússinn sem ég átti. Mig langar að spyrja hvort það sé leyndarmál hvað þú átt marga bíla. Þeir hljóta að vera nokkuð margir. Með páskakveðju, SS.

[Gulli litli, 12.4.2009 kl. 10:29]

Takk fyrir fræðandi pistil..

[ÞJÓÐARSÁLIN, 12.4.2009 kl. 12:43]

Takk!

Þetta minnti mig á, þegar 2 rússajeppar komu í Bjarnarfjörð á Ströndum. Ef ég man rétt þá voru þeir  reyndar ekki nákvæmlega eins. Þetta voru spennandi tímar fyrir okkur strákana á næstu bæjum. Minnist þess þó enn, þegar ég fékk fyrst far með Willys og fékk kúlu á hausinn, þegar ég lenti uppi í þaki í einhverri torfærunni.  Svo, sannarlega voru þeir hastir.

[Ómar Ragnarsson, 12.4.2009 kl. 12:53]

Talan fer eftir því hvort ég tel líka með þá bíla sem ég geymi númerslausa á geymslusvæðinu í Kapelluhrauni og hafa sumir ekki hreyfst í mörg ár þótt allir hafi þeir verið gangfærir þegar þeir komu þangað.

Ég naut góðs af "gróðærinu" meðan það stóð að því leyti að þá henti fólk svona gömlum og litlum bílum og lét mig einfaldlega hafa þá frekar en að henda þeim.

Ég luma þarna suður frá á einum Suzuki Alto, ´85, Dahatsu Cuore ´87 og Geo Tracker ´91.

Vegna kvikmyndagerðar nota ég Rússann, Subaru ´81, Feroza ´91 og Toyota Hilux ´89, minnsta Toyota jöklajeppa landsins, til að draga Örkina.

Í litlum bílskúr vestur í bæ eru núna fjórir, Dahatsu Cuore´88, Fiat 126 blæjubíll, minnsti blæjubíll landsins, Fox´86 og Daihatsu Cuore 4x4´87, minnsti fjórhjóladrifsbíll landsins.

Bak við súlu í Útvarpshúsinu er NSU Prinz ´58, sem var minnsti bíll landsins 1959-62 og Fiat 500, minnsti bíll landins.

[Gísli Sigurðsson, 12.4.2009 kl. 13:45]

Það var gaman að hlusta á þig í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í morgun. Eldmóðurinn sem alltaf hefur fylgt þér, hvort sem þú ert að skemmta fólki, eða að flytja mál þitt og rökstyðja skoðanir þínar. Ég er nokkujð viss um að margt af því sem þú heldur þarna fram um eyðileggingu íslenskrar náttúru á eftir að verða viðurkennt þó síðar verði og þá jafnvel eftir okkar daga.

En að bílum, mig langar að spyrja þig um NSU Prins, ég man eftir því að fyrir svakalega mörgum árum, þegar þú varst að stíga þín fyrstu skref við að skemmta okkur börnunum á 17. júní í Keflavík, þá var Vikan með árlegar getraunir og eitt árið var aðalvinningurinn einmitt bifreið af þessari gerð. Getur þú upplýst okkur hvaðan þessir bílar eru upprunnir, og hversu lengi þeir voru framleiddir? Mig grunar að þeir hafi ekki verið langlífir í framleiðslu. 

[Ómar Ragnarsson, 12.4.2009 kl. 14:12]

NSU verksmiðjurnar framleiddu bíla frá 1958-72. Þær voru í Neckarsulm í Vestur-Þýskalandi.

NSU Prinz 1-3 var framleiddur frá 1958-1962 í ca 100.000 eintökum. Hann var fjögurra sæta, aðeins 480 kíló en með 20-30 hestafla vélum og því sneggsti og hraðskreiðasti örbíllinn á þessum árum, nokkurs konar GTI-bíll með þverstæða fjórgengisvél og afburða aksturseiginleika.

1962-72 var framleiddur NSU Prinz 4, sem var með stærri yfirbyggingu og var léttasti og snarpasti fimm manna bíllinn fyrstu árin. Hálf milljón eintök voru framleidd. 

NSU-Prinz 1000, og TT voru framleiddir frá 1964-72. Þeir voru með lengri afturhluta og fjögurra strokka vélar 43-55 hestafla. Alls framleidd um hálf milljón bíla af þessari gerð.

Audi TT dregur nafn sitt af NSU-Prinz TT sem var geysilega snarpur og skemmtilegur akstursbíll og vinsæll í kappakstri.

NSU 110 og 120 voru með lengri framenda.

NSU Ro 80 var valinn bíll ársins í Evrópu 1967, byltingarkenndur milliklassabíll, sá fyrsti í heimunum með Wankel-vél.

Bíllinn þótti ljótur vegna þess að hann var með háan og þverhníptan afturenda og langt og lágt nef.

Nú þætti hann gersamlega í takt við tímann hvað útlit snertir. Sé til hvort ég get hent inn myndum af þessum bílum.  

[Þrándur Arnþórsson (IP-tala skráð) 12.4.2009 kl. 16:03]

Skemmtileg og fróðleg grein hjá þér Ómar :)

Ég er viss um að margir lesendur vefsins míns (4x4OffRoads.com) hefðu gaman af að fræðast um Rússajeppann. Ef þú gefur mér leyfi til, vildi ég gjarnan snara greininni yfir á ensku og birta þar.

[Ómar Ragnarsson, 12.4.2009 kl. 19:43]

Sjálfsagt mál, Þrándur.