Stærstu tímamót Sjálfstæðisflokksins.

Á 80 ára afmæli sínu stendur Sjálfstæðisflokkurinn á stærstu tímamótum sögu sinnar.

Hann hóf feril sinn glæsilega og náði í Alþingiskosningum 1933 48% fylgi. Á þeim tíma var flokkurinn í stjórn með Framsóknarflokknum og alla tíð síðan hefur ekki verið hægt að mynda ríkisstjórn á Íslandi nema annar hvor eða báðir þessara flokka ættu hlut að máli.

Ef miðað er við fyrirrennara Sjálfstæðisflokksins hefur þetta ekki verið hægt allar götur frá upphafi núverandi flokkaskipunar 1916.

HIð ægisterka vald, sem flokkurinn hafði áratugum saman varð til þess að á tímabili var til dæmis varla hægt að segja að til væri sá sýslumaður á Íslandi sem hefði komið nálægt vinstri pólitík en langflestir þeirra hins vegar innvígðir hægra megin í litrófinu.

Á þessum 80 árum hefur flokkurinn aðeins verið utan þingræðisstjórnar í 13,5 ár. Í krafti þess tókst flokknum að hreiðra býsna vel um sig í embættismannakerfinu.

Hannes Hólmsteinn Gissurarson hefur lýst Sjálfstæðismönnum þannig að þeir vildu "græða á daginn og grilla á kvöldin." Af því hefur leitt þörf þeirra fyrir sterka foringja sem þeir gætu treyst fyrir því að stjórna landinu.

Matthildingar með Davíð Oddsson innanborðs kölluðu hann "Sjálfgræðisflokkinn."

En það getur líka reynst hættulegt virku lýðræði þegar kjósendur nenna ekki að taka þátt í því.

Flokkurinn átti lengst af glæsilega foringja. Þótt þeir þjónuðu fyrst og fremst markaðsöflunum höfðu þeir lag á því í því umhverfi samsteypustjórna sem hér var að sinna velferðarkerfinu nægilega mikið til að höfða til kjósenda langt inn á miðjuna.

Ólafur Thors stýrði sjálfstæðimálum vel 1945 og stóð að fyrstu útfærslu landhelginnar 1952. Viðreisnarstjórnin 1959-1971 var einhver besta ríkisstjórn sem hér hefur setið að mínu mati og hefði hugsanlega getað haldið velli 1971 ef ekki hefði komið til fráfall Bjarna Benediktssonar og mistök í landhelgisstefnu stjórnarinnar.

Flokkurinn hafði meirihluta í Reykjavík í 68 ár af þessum 80 og til að halda honum gætti hann þess að reka jafnan nokkuð öflugt félagsmálakerfi í borginni.

Tvö kjörorð flokksins frá fyrri tíð, "gjör rétt - þol ei órétt" og "stétt með stétt" heyrðust hins vegar ekki hina síðustu áratugi.

Á árunum 1982-1999 var Davíð Oddsson glæsilegur foringi flokksins, fyrst í borgarstjórn og síðan í ríkisstjórn.

En 17 ára samfelld sigurganga í æðstu valdastólum er nokkuð sem til dæmis Bandaríkjamenn hafa fundið út að sé engum holl, hversu frábær sem hann er.

Síðustu ofríkisvaldaár Davíðs og slímseta flokksins í ríkisstjórn í 18 ár voru hvorki flokknum né þjóðinni holl og hrunið mikla verður að skrifast mest á það. Nú er fylgi flokksins aðeins helmingur þess sem það var 1933 og flokkurinn hefur fengið verðskuldað frí til að endurhæfa sig, læra af fortíðinni og gera upp við hana til geta orðið að nýju boðlegur valkostur í íslenskum stjórnmálum.

Það er nauðsynlegt fyrir kjósendur að í boði séu flokkar jafnt til hægri sem vinstri sem hægt sé að velja á milli.

Foreldrar mínir voru Sjálfstæðisfólk, móðir mín formaður Hvatar og kona mín gekk 14 ára í flokkinn og var varaborgarfulltrúi hans um langt árabil. Ég steig mín fyrstu spor sem skemmtikraftur úti á landi á héraðsmótum flokksins og skemmti árum saman fyrir hann á þeim og á landsfundum hans í 40 ár.

Ég hef því sterkar taugar til hans þótt ég hafi aldrei kosið hann í alþingiskosningum, - kaus hann þó oftast í borgarstjórnarkosningum. Hef reyndar um dagana kosið fleiri en tvo og fleiri en þrjá flokka í alþingiskosningum.

Ég fékk fjölbreytt pólitískt uppeldi því afi Þorfinnur var mikill verkalýðssinni og Héðinsmaður og afi Ebbi var hægfara krati. Ég vildi kynnst öllu í foreldrahúsum og gerðist því áskrifandi að Þjóðviljanum til mótvægis við Moggann þeirra. Aðhylltist þó ekki utanríkisstefnu kommanna og Sovétþjónkun.

Ég lít á Sjálstæðisflokkinn sem vin minn sem hefur átt við veikinda að stríða og ég óska honum góðs bata og til hamingju með afmælið.

Megi hann verða á ný hlutgengur og öflugur flokkur í íslenskum stjórnmálum, hvort sem er í stjórn eða stjórnarandstöðu.

Sjálfstæðisflokkurinn áttatíu ára

Athugasemdir

[Sigurjón, 25.5.2009 kl. 14:58]

Áhugaverður pistill hjá þér Ómar.  Þar til í kosningunum síðustu, hafði ég ekki kosið neitt annað en D.  Kannske rís sá dagur að ég geri það aftur, en þá þarf ýmislegt að breytast.

Góðar stundir.

[Sævar Helgason, 25.5.2009 kl. 15:49]

Skyldi verða kátt í höllinni í kvöld- Valhöllinni ?  

[Pétur Ásbjörnsson, 25.5.2009 kl. 21:23]

Gaman af þessu hjá þér Ómar er þá ekki kominn tími til að þú starfir fyrir flokkinn og gerir hann betri.