Fínn foksandur og laus mold eru víðar en inni við Vatnajökul.

Á korti á vedur.is sást áberandi sjón í dag, stór rauð merki um moldrok og sandfok á Grímsstöðum á Fjöllum í austan hvassviðri. 

Það er víða laus jarðvegur og sandur á öllu Norðausturlandi og því eðlilegt að hann fjúki hressilega í stormi.

Upplýsingar á vedur.is og í símsvara Veðurstofunnar í dag sýna, að foksandur á svæðinu milli Dyngjujökuls og Öskju, svonefndum flæðum, sem oft fylla loft af mold og sandi þar norðaustur af í hvössum og þurrum suðvestanáttu, hefur í þetta sinn fokið til norðvestur í átt til innsta hluta Skagafjarðardala og botna Eyjafjarðardala, en varla til Akureyrar og alls ekki til Mývatnssveitar, eins og verið var að velta vöngum yfir í fréttum Stöðvar 2 og Bylgjunnar í dag.

Af nógri lausri mold og sandi er að taka norðar á hálendinu til þess að það berist til byggða í óveðri eins og því sem geysað hefur í dag.  

Moldrok sést á Akureyri

Dregst gosið saman í einn megingíg?

Í spjalli í Sjónvarpinu fyrst eftir gosið í fyrradag minntist ég á það, að gígaröðin í Holuhrauni eins og hún var þá, væri ólík gígaröðum sem mynduðust í upphafi Heimaeyjagossins og í Kröflueldunum að því leyti, að hún samanstæði af nokkurn veginn jafn stórum gígum.

Gosið, sem nú er hafið að nýju í Holuhrauni, minnir hins vegar á Kröflueldana að því leyti, að það fer vaxandi og gæti þess vegna tekið upp á því að dragast saman að mestu í einn gíganna, sem þá yrði langstærstur og kannski svipaður stóra rauða gígnum, sem myndaðist syðst í Holuhrauni í eldgosinu 1797, sjá mynd á facebook síðu minni.

Fari þetta svona gæti landslagið á söndunum milli Dyngjujökuls og Öskju breyst talsvert við tilkomu stórs gígs á miðjum sandinum.  

Gosið hagar sér eins og Kröflueldar

"Ferðamannagos" eða ekki ?

Þegar jarðskjálftahrina byrjaði við fjallið Upptyppinga sumarið 2007 og færðist síðan í norðurátt inn í Krepputungu og Álftadalsdyngju næsta árið, var velt vöngum yfir helstu möguleikum á gosi hér á bloggsíðunni.

Þá, eins og nú, voru þeir all margir, en sá skásti gat verið gos íÁlftadalsdyngju, því að gos í dyngjum eru oft frekar hægt og róleg og geta jafnvel enst í nokkur ár. 

Slíkt gos myndi valda lítilli röskun en verða afar "ferðamannavænt" ef svo mætti að orði komast.

Hið litla og hæga gos í Holuhrauni virðist hingað til svipa til goss af þessu tagi, hvað sem síðar verður. 

Það virðist lýsa sér svipað því þegar hiti í potti á eldavél fullri af vatni er orðinn það mikill að lokið á pottinum lyftist og bullar út með því.  

Gosið í Skjólkvíum við Heklu sumarið 1970 var af þessu tagi. Ferðafólk gat gengið stutta gönguleið að hraunstraumnum frá Landmannaleið við Sölvahraun og komist í návígi við hann.  

Minnisvert er þegar Lúðvík Karlsson heitinn stjáklaði berfættur á inniskóm, einungis klæddur í neðri hluta bikini, á storknandi hraunstraumnum, viðstöddum til mikillar skelfingar sem von var.

Á þeim árum voru engin boð eða bönn í gildi við tugi eldgosa á landi, svosem vegna níu eldgosa við Kröflu, en nú er öldin önnur.

Aðalástæða bannsvæða á landi er sú, að ekki er hægt að útiloka gos undir Dyngjujökli eða í Bárðarbungu sjálfri sem valdið getur flóðum, einkum vegna þess hve öflug og áköf skjálftahrinan þarna er enn. 

Hraunið, sem vellur upp í Holuhrauni er svo litið að magni til, að það nægir hvergi nærri til að létta að neinu marki á þrýstingnum sem kvikuflæðið inn á Bárðarbungusvæðið veldur.  

Erfiðara var að sjá ástæðu fyrir flugbanni eins og í fyrradag yfir stað, þar sem einu minnsta og stysta gosi okkar tíma var lokið.

Gosin nú í Holuhrauni ríma vel við það hvernig gígaröðin, sem þar var fyrir, hefur myndast árið 1797, og virðist vera svipaðs eðlis, rólegt og lítið flæðigos án öskufalls. 

Þó ber þess að geta að syðst í Holuhraun, alveg upp við jaðar Dyngjujökuls, er stærri gígur úr rauðamöl með myndarlegri hraun og því ekki hægt að útiloka að svipaður gígur geti myndast.

Vísa í mynd á facebook síðu minni og myndband á vefnum ruv.is

P. S. Þess má geta að fréttaflutningur í hádegisfréttum Bylgjunnar af því að öskufall frá gígunum hafi borist norður í Mývatnssveit, er hæpinn, því að vindátt yfir landinu stendur úr suðaustri og með því að skoða kortin á vedur.is sést að hugsanlega aska myndi berast niður i byggð í Skagafirði og syðst í Eyjafjarðardölum en ekki 100 kílómetra vegalengd beint norður í Mývatnssveit. Á vedur.is má sjá, að sérstaklega mikið moldrok úr austri er á Grímsstöðum á Fjðllum og leggur það til vesturs í átt að Mývatnssveit. Vitni að gosinu segja einnig að ekkert öskufall sé frá því. 

 

Gýs á ný í Holuhrauni - myndskeið

Fólkið hefur breikkað, en ekki helstu flugvélaskrokkarnir.

Þegar Boeing 707 var hönnuð fyrir rúmum 60 árum var fólk að meðaltali minna en nú er. Flugfélögin eiga kost á að bregðast við þessu með því að hafa lengra á milli sætaraða en áður, en skrokkbreidd þotnanna geta þau ekki ráðið við. 

Enn í dag er sama þversnið á smærri þotum Boeing og var í árdaga á Boeing 707, og eru Boeing 757 og 737 gott dæmi um það.

Þrengslin, sem verða af þessu skapst, hafa ekki aðeins bagaleg líkamleg áhrif á farþega, heldur ekki síður sálræn áhrif. Á lengstu flugleiðunum verða þau það mikil, að þegar Flugleiðir tóku Boeing 757 í notkun, var þeim þotum flogið á lengstu áætlunarleiðum sem þær þotur voru notaðar í. 

Airbus þotur og skrúfuþotan ATR 42 voru hannaðar aldarfjórðungi síðar og skrokkurinn hafður um 15 sentimetrum breiðari en á Boeing, og enda þótt aðeins 7 sentimetrar komi í hlut þriggja sæta sitt hvorum megin við ganginn milli sætanna, er sá munur jafn mikill og milli bíla í smábílaflokki og millistærðarflokki.

Ástæðan fyrir því hve lengi mjóu flugvélarskokkarnir hafa enst byggist fyrst og fremst á rekstrarhagkvæmni.

Loftmótstaða mjórra flugvélaskrokka er að öðru jöfnu minni en breiðari skrokka.

Loftmótstöðu er skipt í flokka og má nefna og má nefna mótstöðu sem myndst við að ryðja ákveðnu þversniði leið í gegnum loftið, því stærra flatarmál þversniðsins, því meiri mótstaða, og síðan yfirborðsmótstöðu (parasite drag) sem myndast af núningi loftins við yfirborð skrokksins og er því meiri sem yfirborðsflötur hans er meiri.   

Reiði vegna plássleysis í háloftunum