Dean, Marylin og Elvis, - dramatísk örlög .

Marylin Monroe, James Dean og Elvis Presley voru stærstu nöfnin á mesta breytingaskeiði tónlistar og lífsstíls síðustu aldar, þegar rokkið sigraði heiminn og völdin tók fyrsta unglingakynslóð mannkynssögunnar sem fékk fjárráð og aðstöðu til að hafa afgerandi áhrif á þessu sviðum.

Þessi bylting tók aðeins örfá ár milli 1954 og 1958.

James Dean var kannski sannasti tákngervingur þessarar byltingar, uppreisnargjarn og ákafur ungur maður með ástríðu fyrir kappakstri og því að lifa hratt og hátt.

Hann reis til hæstu frægðarhæða kvikmyndaleikara á örfáum misserum en hörmulegur dauðdagi hans í bílslysi kom í veg fyrir að spurningunni um langan frægðarferil á hvíta tjaldinu yrði svarað.

Þessi dramatíski dauðdagi gerði hann að enn áhrifameiri tákngervingi lífsstílsbyltingar en ella hefði orðið.

Ferill Marylin Monroe var ekki mikið lengri, stóð í áratug, en öll dulúðin og dramatíkin í kringum dauðdaga hennar langt um aldur fram varð til þess að lyfta nafni hennar enn hærra en annars hefði orðið. Nú berast fréttir af því að hún hafi verið enn lengra leidd andlega og líkamlega þegar hún dó, en þó var vitað.  

Þriðja stóra nafnið, Elvis Presley, er kannski þekktast af þessum þremur, þótt fáa hefði kannski grunað það á árunum 1964 til 1968 þegar Bítlarnir og bylting þeirra ruddu öllu frá sér.

En "Elvis lifir", "kóngurinn lifir" og hin ömurlegu síðustu ár hans og dauði langt um aldur fram, hafa bara gert hinn einstæða feril hans dramatískari og magnaðari en ef hann hefði lifað lengur.

"Þeir sem guðirnir elska, deyja ungir", var einhvern tíma sagt, og það getur átt við þríeykið Dean-Marylin-Elvis.

Á þessum árum var listinn langur yfir heimsfrægt fólk, sem dó langt um aldur fram á þessum árum.

Bara nokkur nöfn:

Dean-Marylin-Presley-Ricky Valens-Big bopper Richardson-Buddy Holly-Patsy Cline-Jim Reeves-Rocky Marciano...   

Monroe var óþekkjanleg þegar hún lést

Nóg til af dögum fyrir hávær en friðsöm mótmæli.

Í 365 daga almanaksári er til fullt af dögum til að skipuleggja hávær og sterk friðsamleg mótmæli. Ég hef oft tekið þátt í slíku síðan haustið 2006 og gerði það í gamla daga þegar mótmælt var valdbeitingu Breta í þorskastríðunum. Þá var um að ræða atburð sem sýndi einhuga þjóð.

Oft hefur verið mikil reiði í samfélaginu á svipuðum árstíma og helstu hátíðisdagar okkar sem sameinaðrar þjóðar með yfirbragði gleði og samheldni hafa verið haldnir, svo sem 17. júní, Sumardaginn fyrsta og um jól og páska.   

Ýmsar dagskrár eru líka framkvæmdar í sátt og samlyndi á Sjómannadaginn, Degi íslenskrar tungu og Degi íslenskrar náttúru.

Svipað er þetta í nágrannalöndum okkar og þeim löndum sem við berum okkur saman við. 

Stundum hefur verið gríðarleg reiði og ósætti í þessum löndum á svipuðum tíma eða í aðdraganda þjóðhátíðardaga, svo sem fyrst eftir óeirðirnar á Austurvelli 30. mars 1949 og óróasumarið mikla 1968 í Bandaríkjunum og Frakklandi.

Menn hafa þó látið þessa sameiginlegu hátíðisdaga í friði og notað aðra daga til að túlka og veita reiði og ósætti útrás.

Ég var ósáttur við ákveðin ummæli forsætisráðherra 17. júní í hitteðfyrra en notaði önnur tækifæri en þann dag eða helstu hátíðisdaga og hátíðasamkomur til að koma á framfæri gagnrýni á þau. 

Síðustu ár hefur slangur af þögulu fólki haldið á mótmælaspjöldum á Austurvelli án þess að trufla hátíðarhöldin þar. Samkoman þar hefur sloppið fyrir horn. 

Nú bregður hins vegar svo við að sjá má á samfélagmiðlum haldið á lofti hugmyndum og tillögum um stórfelldan hávaða og truflun þar frá þúsundum reiðs fólks og jafnvel drónaárás á kjörna fulltrúa þjóðarinnar.

Hvað næst? Laugardalsvöllurinn eða Laugardalshöllin á mikilvægum landsleikjum? 

Er ekki til nóg af heppilegum og viðeigandi stöðum og stundum fyrir friðsöm mótmæli, án þess að hleypa upp almennum hátíðarsamkomum? 

Vonandi reynist óþarfi að hafa áhyggjur af því að eitthvað fari úr böndunum á Austurvelli í fyrramálið og að þar verði gætt skynsamlegs meðalhófs þótt margir séu mjög gagnrýnir á stefnu og fjölmargar aðgerðir þeirra valdaafla, sem nú nýta sér aðstöðu sína við kjötkatla valdastólanna. 

 

Fyrstu mótmælin á 17. júní?

Harðasta og samt viðkvæmasta spendýrið.

Hvítabjörninn hefur löngum verið aðdáunarverðasta spendýr jarðar vegna einstæðrar hæfni sinnar við að lifa við óbærilegan kulda. 

Aðstæðurnar kalla á fádæma aðlögunarhæfni þessa mikilfenglega dýrs. 

En jafnframt er hvítabjörninn berskjaldaðri fyrir ýmsum fylgifiskum mannsins heldur en flest önnur dýr og hið sama á við um umhverfi hans í Íshafinu. 

Hinn kaldi sjór norðurslóða mengast mun hraðar af þrávirkum efnum, sem fara í hafið af mannavöldum, en hlýrri sjór á suðlægari slóðum, vegna þess að þessi efni eyðast miklu hægar í kuldanum. 

Þess vegna er hvítabjörninn að verða eitt mengaðasta dýr jarðarinnar og það bitnar á getu hans til að eignast heilbrigð afkvæmi. 

Dýrið, sem maðurinn hætti að dýrka öðrum fremur, á á hættu að verða græðgi og sinnuleysi mannanna að bráð, sem og því mikla öfugmæli að hlýnandi loftslag á heimsvísu muni ekki verða akkur fyrir dýr, sem þarf að verjast fimbulkulda, heldur þvert á móti kollvarpa því umhverfi sem hvítabjörninn hefur þróað lífsafkomu sína í. 

Ísbirnir farnir að éta höfrunga