Þegar tæknibreytingar fella stórveldi á sínu sviði.

Sumar tæknibreytingar í viðskiptum og iðnaði eru þess eðlis, að bregðist þeir sem lifa á gömlu tækninni ekki afar skjótt við og af mikilli hugkvæmni við að gerbreyta starfsemi sinni í krafti hinnar nýju tækni, er viðbúið að þeir lifi breytingarnar ekki af.

Sú var tíðin að Kodak og Hans Petersen voru stórveldi í kvikmynda- og ljósmyndaiðnaðinum, annars vegar á Kodak á heimsvísu en Hans Petersen hér heima í krafti þess að selja Kodak-vörur,

Þegar stafrænu myndavélarnar komu til sögunnar þráaðist Kodak of lengi við að gera róttækar breytingar á stafsemi sinni. Tækni þeirra við að búa til myndavélar, þar sem myndirnar voru á filmum og framkölluðust þegar í stað, gekk alls ekki nógu langt til að hamla á móti yfirburðum stafrænu myndanna og tengdrar vöru í hinum tölvuvædda myndavélaiðnaði.

Það er til marks um hve mikil bylting þetta var, að hér á árum áður var maður vikulegur viðskiptavinur Hans Petersen, en inn í búðina í Ármúla, þá einu, sem eftir er, hef ég aldrei komið og hef ekki hugmynd um hvað þar er að finna.

Hins vegar á ég oft leið í verslanirnar Símabæ og Elco þarna rétt hjá, en sú fyrrnefnda byrjaði smátt í horninu á Nettó í Mjóddinni, enn hefur þrifist vel sem verslun með miklu vöruúrvali og lágu verði.

Ég hef stundum verið að velta vöngum yfir því hvernig stóru olíufyrirtækin muni bregðast við því þegar olían þverr og útskipti á orkugjöfum verða.

Munu einhver þeirra eða þau öll þráast svo við að ríghalda í óbreytta starfsemi að aðrir orkurisar ryðji þeim úr vegi?

Eða mun eitthvert þeirra verða fljótari en hin og nógu fljótt til að söðla um og taka þátt í byltingunni?

Hvað segir ekki erlenda máltækið: "If you can´t beat them, join them."

Hans Petersen gjaldþrota

Nú renna tvær grímur á marga.

Fyrstu viðbrögð ráðamanna víða um lönd við "valdaránstilraun" í Tyrklandi voru varfærnisleg en þó eindregið á þá lund að virða bæri lýðræðið í landinu.

En nú eru farnar að renna tvær grímur á menn, svo að hægt er að setja orðið "valdaránstilraun" innan gæsalappa.

Það sem nú er að gerast minnir nefnilega óþyrmilega á aðgerðir Hitlers og Stalíns þegar þeir voru að festa sig í sessi.

Erdogan sagði í upphafi að öfgamúslimar stæðu að baki tilrauninni og þetta réði áreiðanlega þeim viðbrögðum margra á Vesturlöndum að fagna bæri því að valdaránið rann út í sandinn, vegna þess að herinn var lykilatriði hjá Ataturk á sínum tíma til þess að færa landið inn í vestrænt horf og bægja harðlínumúslimum frá og að í þetta sinn væri það ekki herinn sem væri á bak við þetta.

En það er holur hljómur á bak við þessa fullyrðingu Erdogans, sem sjálfur hefur þjarmað að vestrænum gildum eins og skoðana- og tjáningarfrelsi og öðrum mannréttindum í landinu og sýnt einræðístilburði.

Nokkur minni úr sögunni koma upp í hugann þegar nýjustu atburðir í Tyrklandi berast á öldum ljósvakans.

Hitler lét kveikja í þinghúsinu í Berlín og kenndi síðan kommúnistum um til þess að geta sett neyðarlög, sem færðu honum alræðisvald.

Stalín var sjúklega tortrygginn og vænisjúkur og lét í farsakenndum "réttarhöldum" dæma þúsundir ráðamanna og 70 prósent foringja hernum ýmis til dauða eða senda þá í Gúlagið í Síberíu.

Svo mikil var sefjunin sem þessi einn afkastamesti fjöldamorðingi sögunnar beitti, að meira að segja íslenska Nóbelskáldið skrifaði lofsamlega um þessi réttarhöld.

Sá síðar hvernig hann og milljónir aðdáenda Stalíns höfðu verið blekktir allan tímann.

Á þessum árum var Trotskí, helsti andstæðingur Stalíns, í útlegð en nú er það Fethullah Gulen, andstæðingur Erdogans.   

Þegar atburðir þessara daga í Tyrklandi eru skoðaðir sést að hér kunna að vera alvarlegri atburðir að gerast og á aðra lund en menn uggðu.  

 

Var valdaránstilraunin sviðsett?

Kárahnjúkaheilkennið?

Ætli skilgreiningin "Kárahnjúkaheilkennið" sé ekki viðeigandi varðandi þá meðferð, sem sumir starfsmenn, einkum erlendir, fá við stórar framkvæmdir á Íslandi.

Nú er að vísu það langt um liðið frá því að portúgalskir og kínverskir verkamenn við framkvæmdirnar við Kárahnjúkavirkjun voru margir grátt leiknir af óprúttnum Íslendingum, að héðan af verður sennilega ekki hægt að velta því öllu upp sem þar gerðist.

Aldrei fyrr höfðu eins margir útlendingar starfað við eina framkvæmd hér á landi, þá stærstu í sögunni, og þótt fyrirfram væri sagt að 80% þessara mörg hundruð manna yrðu Íslendingar, snerist dæmið við, og útlendingarnir urðu 80% vinnuaflsins.

Með því að hafa hraða "starfsmannaveltu" eins og það er kallað þegar starfsmenn eru sendir fljótlega aftur til síns heima, er hægt að láta viðkomandi, til dæmis Kínverja, hverfa í fjöldann í heimalandi sínu og meðferðina á honum falla í gleymsku.

Sögurnar voru sláandi, sem láku út, til dæmis af Kínverjunum, sem unnu við verstu aðstæðurnar í iðrum jarðar nálægt Þrælahálsi, sem var réttnefni.

Þar var barist við það mánuðum saman að mjakast með risaborinn í gegnum mikið misgengi af djúpum gjám undir yfirborðinu, sem sást þó móta fyrir ofan frá að vetrarlagi, en sleppt var að bora tilraunaboranir í, af því að "við ætluðum þarna í gegn hvort eð var" eins og talsmaður framkvæmdanna orðaði það.

Það flaug fyrir að svo mikill hefði hitinn verið þarna niðri þar sem lengst var til beggja átta til fersks lofts, að sumir Kínverjanna hefðu sleikt raka klettaveggina til að haldast við.

Margir meiddust og að minnsta kosti tveir létust við þessar framkvæmdir, og gerðist atvikið undir Fremri-Kárahnjúki þrátt fyrir marg ítrekaðar kvartanir og aðvaranir um hættuna þar.

Kárahnjúkavirkjun var að sönnu eitt mesta verkfræðilega afrek hér á landi og stærsta framkvæmd Íslandssögunnar, en dökku hliðarnar voru líka stórar.  

Og enn og aftur kemur það núna upp á yfirborðið, að vegna lélegra kjara erlendu manna í heimalöndum sínum, ganga sumir íslenskir undirverktakar og svonefndar starfsmannaleigur á lagið og níðast á þeim með því að brjóta gróflega íslenska vinnulöggjöf.  

 

150 þúsund krónur fyrir 130% starf

Þegar menn með geðræn vandamál leita að aðferð til manndrápa.

Á tímabili á síðustu öld reið faraldur flugrána yfir heiminn. Sum voru framkvæmd sem hryðjuverk á vegun öfgasamtaka eða til þrýstings í ákveðnum málum með því að taka gísla, en í öðrum tilfellum völdu menn með geðræn vandamál þessa leið í tilvistarvanda sínum.

Morðingjar Kennedybræðra voru skráðir sem einfarar, hugsanlega með þörf til að verða frægir að endemum eftir mislukkað lífshlaup.

Á síðari árum velja einfarar með geðræn vandamál og mislukkað lífshlaup sér oft aðferðir sem virðast liggja nokkuð beint við þeim þá stundina.

Hinn norski Breivik var einfari og framdi illvirki sitt án þess að vera í slagtogi við eða á vegum neinna samtaka.   

Andreas Lubitz, sem grandaði þotu Germanwings í febrúar í fyrra, var þunglyndissjúklingur með sjálfsmorðshneigð, sem beindist í þá átt að taka sem flest líf ásamt sínu. Til þess þurfti hann stórvirkt tæki.  

Og af því að hann var flugstjóri lá beinast við í hans huga að nýta sér aðstöðu sína til að læsa sig inn í flugstjórnarklefa farþegaþotu, þar sem hann var aðstoðarflugstjóri, og stýra þotunni á fjall þeim afleiðingum að 150 manns fórust.

Ódæðismaðurinn Muhamed Lahouaiej-Bouhlel, sem drap 84 og særði enn fleiri í Nice, sýnist samkvæmt fréttum hafa verið, líkt og Lubitz, þunglyndissjúklingur með sjálfsmorðshneigð, og á þeim tímum þar sem sjálfsmorðsárásir á fjölda fólks eru oft í fréttum, var það í takt við tíma hryðjuverka, að nota sem stórvirkast tæki til sjálfsmorðárásar á sem flest fólk, og leita uppi einhverja ástæðu til svo hræðilegs ódæðis. 

Afleiðingarnar þekkja allir.

Grunur er um vitorðsmenn hans, en tíminn var stuttur sem hann tók til að komast inn í einskonar norm hryðjuverkamanna og gerast hlynntur öfgamúslimum, án þess þó að sinna í neinu almennum trúarkröfum,  hætta að drekka sig fullan, neyta fíkniefna eða borða svín, - og því síður fór hann í mosku.

Verið er að rannsaka hvort hann hafi átt sér vitorðsmenn og kann svo að vera.

En augljós munur er á honum og ódæðismönnunum í Brussel eða París, hvað snertir tengsl við helstu hryðjuverkaöfl öfgamúslima.

Tengsl ISIS og öfgamúslima við skipulagða hópa í Brussel og París voru sterk og áttu sér aðdraganda, enda tók það nokkur dægur fyrir ISIS að ákveða, hvort lýsa skyldi yfir því að Nice-hryðjuverkamaðurinn hefði verið á þess vegum, gagnstætt því sem áður hefur gerst.

Það virðist hafa verið sameiginlegt Lubitz og Mohamed Lahouaiej-Bouhlel að reyna að granda sem flestu ungu fólki eða börnum.

Annars væri það áhugavert verkefni fyrir sálfræðinga að greina sem best eðli þessara manna, þó ekki væri nema til þess að reyna að koma í veg fyrir illvirki manna með þeirra veikleika og persónuleikavandamál.  

 

Skoðaði sig um við göngugötuna