"Þjóðasálfræði", "Rússafóbía" og "Vesturlandafóbía."

Allir þekkja vísindagreinina sálfræði, sem snýst í flestra huga um sálfræði manna, sálfræði einstaklinga.

En það er líka til dýrasálfræði og á svipaðan hátt má hugsa sér að um einstaka hópa og þjóða megi nota nokkurs konar þjóðasálfræði, þ. e. þegar heilar þjóðir eru haldnar sameiginlegum sálfræðilegum einkennum, svo sem hræðslu við aðrar þjóðir.

Þessi einkenni geta verið svo sterk að þau beri skynsemi og ró ofurliði.

Sem dæmi má nefna orðið "Russophobia" eða Rússafóbíu sem Pólverjar hafa verið haldnir allt frá síðari hluta 18. aldar þegar Póllandi var þrívegis skipt upp á milli nágrannaþjóðanna þangað til ekkert var eftir.

Þegar Hitler gerðist líklegur til að ráðast á Pólland 1939 var augljóst að Pólverjar gætu með engu móti staðist þeim snúning nema með bandalagi við Frakka, Þjóðverja og Rússa.

Tæknilega átti þetta að geta gengið upp varðandi Frakka og Breta á þann hátt að Frakkar réðust gegn Þjóðverjum yfir sameiginleg landamæri milli þessara tveggja þjóða.

En engin leið var að Rússar gætu komið til hjálpar nema að þeir færu með her sinn inn í Pólland gegn Þjóðverjum á sama hátt og Bretar sendu sinn her um Frakkland og Niðurlönd gegn Þjóðverjum.

En Rússafóbía eða Rússahræðsla Pólverja kom í veg fyrir þetta.

Merkilegt er að menn skyldu ekki gera sér grein fyrir afleiðingunum af þessu og að Frakkar og Bretar skyldu halda áfram að leita samstarfs við Rússa um hernað, sem var tæknilega óframkvæmanlegur nema Pólverjar ynnu bug á Rússahræðslu sinni.

Vesturveldin trúðu því að allir samningar milli Hitlers og Stalíns væru óhugsandi vegna yfirlýstrar stefnu Hitlers í Mein Kamph um sókn í austurveg til "lífsrýmis" fyrir Þjóðverja og harkalegra yfirlýsinga Hitlers um "hinn gyðinglega bolsévisma" og "óæðri kynþátta Slava."

En Stalín átti aðeins um tvo kosti að velja:

Að vera í bandalagi með Bretum og Frökkum, fara með her inn í Pólland í óþökk Pólverja, lenda þar í styrjöld við Pólverja og síðan beint flasinu á Þjóðverjum og bera síðan hitann og þungann af nýrri heimsstyrjöld, jafnvel án þess að Bretar og Frakkar gerðu neitt á vesturlandamærum Þýskalands.

Hinn kosturinn var augljóslega skárri og einfaldari: Að gera griðasamning við Hitler, ná Póllandi og Eystrasaltslöndunum fyrirhafnarlaust og láta Vesturveldin um að berjast við Þjóðverja.

Enda kom í ljós að Frakkar og Bretar áttu enga áætlun um sókn inn í Þýskaland vegna ofuráherslunnar á varnarhernað.

Í aðdraganda innrásar Hitlers í Sovétríkin 1941 fór fram svipuð stöðubarátta í löndunum, sem lágu þá að Sovétríkjunum og fer nú fram í löndunum, sem liggja að Rússlandi.

Gagnkvæm andúð og tortryggni var milli Finna og Rússa og Rússar réðust á Finna 1939 til að tryggja undirgefni þeirra.

Finnar og aðrar landamæraþjóðir Sovétríkjanna voru haldnar Rússafóbíu að meira eða minna leyti og það nýtti Hitler sér með því að koma ár sinni þar fyrir borð, koma leppum Þjóðverja þar til valda og fá þessar þjóðir að Finnum meðtöldum til að taka þátt í innrásinni í Sovétríkin 22. júní 1941.

Minnugir þess hvernig nágrannar og "óvinir" Sovétríkjanna höfðu reynt nokkurs konar umsátur um þau fyrir innrásina 1941, gerðu Rússar það að höfuðatriði eftir stríðið að búa til varnarsvæði fyrir sig í ríkjum Austur-Evrópu. Nú voru það þeir sem voru haldnir "Vesturlandafóbíu".

Í Kalda stríðinu mótuðu Bandaríkin þá utanríkisstefnu að umkringja Sovétríkin og síðar Kína einnig með hernaðarbandalagsríkjum. Höfuðsmiður þessarar stefnu var John Foster Dulles, utanríkisráðherra Trumans forseta.

Þetta jók enn á "Vesturlandafóbíu" Rússa.

Þegar Kalda stríðinu lauk er sagt að George Bush eldri hafi lofað Gorbasjof því að seilast ekki til áhrifa í nágrannaríkjum Rússa í Austur-Evrópu.

Þetta var svikið enda reyndist það illframkvæmanlegt, vegna þess að að völdum Rússafóbíu þessara þjóða þrýstu þær á um að komast undir verndarvæng Bandaríkjanna og NATO.

Í augum Rússa hefur farið fram og fer fram svipuð valdabarátta í nágrannaríkjum Rússa og á árunum 1939-1941 og enda þótt gerólíku sé saman að jafna, annars vegar skefjalausri sókn ógnar og kúgunar nasismans og hins vegar lýðræðisþjóðum Evrópu, lítur myndin svipað út í augum Rússa hvað snertir "ógn úr vestri".

"Vesturlandafóbía" Rússa hefur ítrekað verið nærð af styrjöldum þeirra við Vesturveldin svo sem af innrás Napóleons 1812, Krímstríðinu 1853-56, innrás Þjóðverja og Austurríkismanna í Fyrri heimsstyrjöldinni og innrás Þjóðverja og bandamanna þeirra 1941.

Það er frumskilyrði fyrir því að átta sig á því sem er að gerast á þessum slóðum nú að setja sig í spor beggja, bæði Rússa og nágrannaþjóða þeirra.       

Ráðist inn í herstöð á Krímskaga

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 23.3.2014 kl. 05:14]

Oft í Kreml er Óli grís,
ást og frið þar finnur,
Pútín elskar menn og mýs,
og maginn hans er stinnur.

[Ívar Pálsson, 23.3.2014 kl. 11:37]

Takk fyrir yfirlitið, Ómar. En er ekki yfirleitt um hagsmuna- árekstra að ræða, frekar en fóbíur? Eftir fall Sovétríkjanna úir og grúir af endurupptöku gamalla vandamála og vonast þar hver hlið eftir því að þeirra málstaður verði ofan á, t.d. eins og við upplausn Júgóslavíu. Augljós kostur er að forðast stríð á hverju svæði, þar sem 80-90% þeirra sem falla eru yfirleitt óbreyttir borgarar. Á Krímskaga virðist þessi yfirtaka vera friðsamlegasta lausnin, hversu réttlát sem hún er. Vesturveldin myndu aldrei réttilega æsa til ófriðar á Krímskaga, sem enda myndi með ósköpum eins og í gamla daga.

[Ómar Ragnarsson, 23.3.2014 kl. 19:54]

Eitt það versta við allan samanburð á atburðum liðinnar tíðar er sú bábilja að alls ekki megi notast við hliðstæður við pólitík Hitlers nema að í því felist gróf móðgun við þann, sem beitir sambærilegum aðferðum, án þess að hafa í huga villimannalega útrýmingu á heilum 10,5 milljóna manna kynþætti eða heimsyfirráð þar sem ákveðnar þjóðir nytu réttinda þræla en þjóðir af "æðri kynþætti" yrðu "yfirþjóðir".

1938 sagði Chamerlain að það væri fáránlegt ef Bretar færu að fara í stríð á þeim tímapunkti og setja á sig gasgrímur vegna fjarlægs fólks, sem þeir þekktu ekki neitt.

Þar átti hann við Súdetaþjóðverja. Hann hafði nokkuð til síns máls, en varaði sig ekki á því að Hitler var einfaldlega einstætt illmenni sem myndi svíkja samning, sem átti að duga fyrir "okkar tima", eftir aðeins rúma fimm mánuði.

1918 fengu íbúar í Slesvík-Holstein í norðurhluta Þýskalands að kjósa um það hvort þeir vildu vera þegnar í Þýskalandi eða Danmörku. Íbúar norðurhlutans kusu að sameinast Danmörku en suðurhlutans að vera áfram innan þýska ríksins.

Ef sama hefði verið gert þá varðandi Súdetahéruðin og íbúa Þýskalands austan Oder og farið eftir úrslitunum, hefði Hitler misst af helstu ástæðu þess að fara í stríð.

Illu heilli var þetta ekki gert.

Wilson Bandaríkjaforseti vildi leysa deilumálin eftir fyrra stríðið á þennan hátt en fékk því ekki ráðið, því miður.

Íbúar Krímskagans hafa algera sérstöðu hvað það snertir að aðeins 10% þeirra tala Úkraínsku og ef háleitar hugsjónir Wilsons fengju að ráða, ætti þeir að ráða því sjálfir hvar þeir vilja skipa sér til ríkis.

Gallinn er sá, að í þessum efnum hefur ríkt ringulreið í heiminum í tæpa öld, þar sem sjálfsákvörðunarréttur fólks hefur einstaka sinnum fengið að ráða, svo sem á Íslandi 1918, norðanverðu Þýskalandi 1919, Saarhéraðinu 1935 og í Skotlandi á næsta ári.

En hin dæmin eru miklu fleiri, svo sem í Súdetahéruðum og austurhéruðum Þýskalands og Austur-Prússlandi 1945, Katanga í Kongó, Biafra í Nígeríu, Baskalandi og Katalóníu á Spáni.

Þessi óreiða og ringulreið getur orðið ein helsta ógnunin við heimsfriðinn á næstu árum.    

[Jón Logi (IP-tala skráð) 24.3.2014 kl. 12:58]

Þó svo að Sovétmenn hafi fengið slatta af Póllandi til að tefja hugsanlega framrás Þjóðverja, þá reyndist sú ekki kaupa mikinn tíma.
Svo má ekki gleyma því að þeir seldu stríðsvél nasista mikilvægar hrávörur, m.a. eldsneyti.
M.ö.o. þá styrktu þeir óvininn verulega í skiptum fyrir óverulgt rými af landi.
Þetta varð þeim bæði til ills og skammar.