Einstæð og mikilvæg grein stjórnarskrárinnar um málskotsrétt forsetans.

Sjálfstæðisflokkurinn réði miklu um framgang lýðveldisstofnunarinnar 1944 og meðal þingmanna flokksins voru Bjarni Benediktsson og Gunnar Thoroddsen sem töldust í hópi svokallaðra hraðskilnaðarmann.  

Þingið lagði áherslu á að í bráðabirgðastjórnarskrá, sem lögð var í þjóðaratkvæði, yrðu sem allra minnstar breytingar á sambandslagastjórnarskránni frá 1920, og sneru helst eingöngu að því að í ákvæðunum um þjóðhöfðingjann kæmi orðið forseti í staðinn fyrir orðið kounngur.   

Ein afar merkileg nýjung var undantekning frá þessu. Það var grein númer 26 um málsktsrétt forsetans. Hliðstæða grein er ekki að finna í öðrum vestrænum stjórnarskrám. 

Greinin er látin halda sér í stjórnarskrá stjórnlagaráðs, en hún er nógu óvenjuleg til þess að í umbeðinni umsögn svonefndrar Feneyjarnefndar sem beðið var að athuga þá stjórnarskrá, var fundið að því að hún gæti valdið óvissu á tímum óróa við stjórn landsins. 

Sú reyndist ekki vera raunin þegar Ólafur Ragnar beitti henni þrívegis og skóp með því tíma fyrir Íslendinga til að ná vopnum sínum.  

Í bókinni "Kárahnjúkar með og á móti" sagði Vigdís Finnbogadóttir að hún hefði fyrirfram gefið sér það viðmið hvort lagasetning hefði óafturkræfar afleiðingar eða ekki. Sem dæmi um það nefndi hún, að hún myndi ekki skrifa undir lagasetningu til þess að lögleiða dauðarefsingu.  

Mun fara sparlega með málskotsréttinn

Hvað um rússnesku kafbátana nú?

Óstaðfestar en líklegar fréttir af umsvifum kjarnorkukafbáta við Ísland hafa heyrst. 

Eina þeirra má rekja til Kalda stríðsins. Eistlendingur hefur nýlega greint Íslendingi frá því að stærstum hluta herþjónustu sinnar hafi hann eytt sem sjóliði um borð í kjarnorkukafbáti sem var lengst af þeim herþjónusutíma á vakt og í viðbragðsstöðu nálægt Íslandi.  

Hefði hann einstaka sinnum séð til landsins og fundist lítið til eyðistranda þess.  

Eitt af hugsanlegum verkefnum bátsins hefði að sögn þessa Eistlendings getað orðið að skjóta kjarnorkusprengju á Keflavík. 

Hvað um rússnesku kafbátana nú?

Óstaðfestar en líklegar fréttir af umsvifum kjarnorkukafbáta við Ísland hafa heyrst. 

Eina þeirra má rekja til Kalda stríðsins. Eistlendingur hefur nýlega greint Íslendingi frá því að stærstum hluta herþjónustu sinnar hafi hann eytt sem sjóliði um borð í kjarnorkukafbáti sem var lengst af þeim herþjónusutíma á vakt og í viðbragðsstöðu nálægt Íslandi.  

Hefði hann einstaka sinnum séð til landsins og fundist lítið til eyðistranda þess.  

Eitt af hugsanlegum verkefnum bátsins hefði að sögn þessa Eistlendings getað orðið að skjóta kjarnorkusprengju á Keflavík. 

Kjarnorkuknúinn kafbátur sést út um gluggann

"Running out" ryður íslenskunni burt.

Á skákmötum, sem haldin eru um þessar mundir, má enn heyra notað orðalagið "að falla á tíma" , en því miður er þetta orðalag að deyja drottni sínum á okkar dögum og enska eða enskuskotin íslenska á góðri leið með að ryðja notkun íslenskra orða, svo sem "að falla á tíma". 

Lúmskasta aðferðin gegn íslensku máli felst í því að byrja fyrst á að nota íslensk orð í stað enskra. 

Bankakerfið er meðal þeirra, sem nota þessa aðferð þegar notandi fellur á tíma við að nýta sér ákveðna aðgerð eða leið til að yfirfæra fjármuni.  

Ef notandinn er of seinn við að framkvæma verkið birtist þessi tilkynning bankans á tölvubirtinum:  

"Aðgerðin rann út á tíma."

Framrás enskunnar á kostnað íslenskunnar er kannski einna lúmskust þegar hugsunin er gerð ensk og við erum farin að eiga erfitt með að hugsa á íslensku. 

„Tíminn er runninn út fyrir Kristján Loftsson“

Eins og heimaborg hjá mörgum Íslendingum.

Margur Íslendingur hefur á lífsleiðinni tengst erlendum stöðum á þann hátt, að jafna má við það að standist samjðfnuð við íslenskar slóðir.  

Aðeins fjórtán ára varð síðuhafi svo lánsamur að veljast í hóp um þrjátíu gagnfræðskólanema frá Íslandi, sem sæktu alþjóðlega æskulýðsráðstefnu í Kaupmannahofn í boði nýstofnaðs sambands helstu kola- og stáframleiðsluríkja Evrópu.  

Íslensku unglingunum var úthlutað gistingu á venjulegum dönsku heimilum í sex vikna dvöl og kynnast með því lífi og viðhorfum heimamanna og soga í sig anda stærstu norrænu borgarinnar. 

Ævintýraborg H.C.Andersen og ferðalagið allt á Dronning Alexandrina til Hafnar með viðkomu á þremur stöðum í Færeyjum í himnesku veðri verður okkur öllum ógleymanleg. 

Nú, sjð áratugum síðar, er stórbruni í Kaupmannahöfn valdur að því að það að það kemur kökkur í hálsinn á þeim mörgu sem hafa bundist vináttubðndum við borgina við sundið sem var í svo margar aldir hðfuðborg Íslands.  

Margir Íslendingar kannast við þá tilfinningu, ef þeir hafa viðkomu í Höfn á leiðinni heim til Íslands, að fer um þá svipuð tilfinning og þegar komið er heim.  

Danir í áfalli yfir brunanum

Líklega heldur púsluspilið áfram.

Í umræðunni um myndun ríkisstjórnar Bjarna Benediktssonar hefur orðið púsluspil verið notað af mörgum. Það er eðlilegt miðað við forsögun, sem hefur verið í gangi í hátt í sjö ár. 

Meginatriði þess felst í því að viðhalda ríkisstjórninni án þess að fjölmörg óleyst ágreiningsmál stjórnarflokkanna sprengi hana áður en kjörtímabilið er búið. 

Bjarni Benediktsson hefur verið ráðherra síðan 2013 og var raunar límið í ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar. 

Þar byrjaði hann að æfa sína púsluspilslist, sem spurning er hvernig muni ganga nú beint undir hans stjórn.  

Enn vantar eitt púsl í myndina

Öxlin er alveg einstaklega flókinn liður.

Það kann að sýnast frekar léttvæg meiðsli að rífa tvö liðbönd í einum lið, en af bæði reynslu síðuhafa að brjóta axlir sínar og slíta liðbönd á æviferli sínum og fræðast í leiðinni af læknum og sjúkraliði um eðli þessara meiðsla, má álykta að slík meiðsli séu yfirleitt verri viðfangs en brot og liðbandaslit á öðrum liðamótum.  

Ástæðan er sú, að axlarliðunum er ætla mun stærra hreyfisvið í allar áttir en öðrum liðum, og til þess þess þarf mun flóknari samsetning á vöðvum og liðböndum.   

Hvað Sveindís Jane snertir, blasir við að hún þarf mikið til að ná upp lengdinni á innköstum sínum, sem er óvenjulega stór hluti af einstökum hæfileikum hennar.  

Sveindís reif tvö liðbönd

Of byltingarkennt?

Jarðgangabyltingin í viðtengdri frétt í Morgunblaðinu og á mbl.is, sem felst í alveg nýrri nálgun á gerð kerfis jarðganga og hraðbrauta, hér á landi er allrar athygli verð. 

Við skoðun á því mætti bera þetta saman við það sem Færeyingar, tíu sinnum mámennari þjóð hefur gert. 

Einnig að bera saman arðsemi mismunandi kosta. Hér er mikið verk að vinna. Dæmi um mistök varðandi forsendur fyrir nýjum veglínum var til dæmis árið 1955, þegar ákveðið var að framtíðarleiðin milli Reykjavíkur og Selfoss skyldi liggja um Þrengsli og mýrlendið Forirnar í Ölfusinu og Þrengslavegurinn lagður. 

Þegar á hólminn kom kom í ljós að vegstæðið með þverun Ölfusins var tæknilega óframkvæmanlegt og þar að auki um að ræða votlendi, sem á endanum reyndist ómetanlegt náttúruverðmæti, sem kallaði á friðun til framtíðar, enda síðasta stóra ósnortna votlendið á Suðurlandi. 

Þessi forsendumistök kostuðu bæði mannslíf og örkuml í alvarlegum slysum, eftir að í ljós kom að aðalleiðin yrði áfram um Hellisheiði með tveimur nýjum og hættulegum beygjum í Svínahrauni.  

Ný vegtenging austast í Svínahrauni skóp nýjar hættur vegna þess hve mörg ár tók að bíða eftir þeirri nyju vegarlínu, sem síðar var lögð austur yfir hraunið. 

Leggja til 100 km jarðgöng á höfuðborgarsvæðinu

Margra manna maki.

Er þetta bara byrjunarskrefið hér

og Bjarni það að lúmskan hátt að kynna

að hann um síðir hafi ætlað sér

að hlamma sér í stóla allra hinna?

 

Myndskeið: Bjarni fór stólavillt

Sama ósk og forseti Íslands hamraði á 1949.

Áður en lýðveldi var stofnað á Þingvöllum 17. júní 1944 fór fram þjóðaratkvæðagreiðsla um stjórnarskrána. Mikið þótti við liggja um að sem flestir samþykktu hana, til þess að stórveldin, sem þá höfðu höfðu hernumið Ísland, ættu auðveldara með að mæla með henni. 

Þess vegna var ákveðið að nota til bráðabirgða gildandi stjórnarskrá konungsríkisins Íslands, en að sett inn ákvæði um að landið væri lýðveldi með þingbundinni stjórn of forseta í stað konungs.

Sett var inn í 26. grein heimild um málskotsrétt forsetans varðandi k lagafrumvörp á Alþingi  einstö

Af hálfu fulltrúa þingflokkanna var því heitið, að samin yrði ný stjórnarskrá eftir lýðveldisstofnun.

Sveinn Björnsson var kjörinn fyrsti forsetinn á fundi Alþingis 17. júní, en eftir það gilti um forsetann að þjóðaratkvæði gilti á fjögurra ára fresti, og var Sveinn einn í framboði og sjálfkjörinn 1948.

Í ræðu 1949 brýndi forsetinn Alþingi til þess að efna loforðið um nýju stjórnarskrána. 

Skemmst er frá því að segja að í þau 75 ár sem síðan eru liðin, hafa ´ótal stjórnarskrárnefndir verið skipaðar, og haldin var þjóðaratkvæðagreiðsla 2012 um stjórnarskrá stjórnlagaráðs, sem virt var að vettugi af Alþingi.  

Gæti kallað á stjórnarskrárbreytingar