Spurningarnar hrannast upp.

Svo er að sjá sem Donald Trump muni að einhverju leyti taka þá skynsamlegu ákvörðun að framkvæma ekki allt það sem hann boðaði að hann myndi gera ef hann yrði forseti. 

Þá yrði hann að vísu að éta ofan í sig orðin "believe me" sem hann notaði gjarnar til áherslu í lok margra setninga í ræðum hans. 

En hvaða mál verða það? Eitthvað varðandi Obama-care en hver önnur?  

Hann kann að leita ráða hjá fyrrverandi forsetum og það gerir hann vonandi. 

Ein af fjölmörgum spurningum er sú, hvort óhemju þrá Trumps eftir frægð og auði hefur verið fullnægt með því að hann er kominn jafn hátt á listann yfir valdamestu menn heims og mögulegt er.

Vitað er að hvers kyns fíkn ber þá hættu í sér að vera óseðjandi, og valdafíkn er svo sannarlega fíkn, sem mannkynssagan geymir allt of mörg dæmi um að hafa orðið óseðjandi.

Þetta er hugsanlega stærsta spurningin af þeim sem hrannast upp við einhverja óvæntustu og óvenjulegustu valdatöku sögunnar.  

Kann að leita ráða hjá Clinton

Björt framtíð vill vera "stjórntæk".

Það er þekkt fyrirbæri, að nýstofnaðir flokkar sækist eftir því að komast í meirihlutasamstarf sem víðast og Björt framtíð hefur gert út á það sjónarmið að skapa nýjar samskiptaaðferðir við stjórnmálalegar úrslausnir og draga úr "skotgrafapólitík". 

Þetta hefur verið kallað gera sig "stjórntækan" með því að þjálfa flokksfólk í stjórnunarstörfum á stjórnmálasviðinu. 

Á sínum tíma náði Framfaraflokkurinn í Noregi miklum árangri með því að stunda þessa pólitík í sveitarstjórnum þess lands. 

Það að vera stjórntækkur er annað orðalag yfir það að komast til valda sem víðast, og flokknum hefur orðið býsna vel ágengt í því í þremur af fjórum stærstu kaupstöðum landsins. 

Fulltrúi flokksins í stjórnarskrárnefnd var til dæmis ákveðinn talsmaður tillagna nefndarinnar, en í því máli tók Samfylkingin, flokkurinn sem hann hafði áður verið í, afgerandi afstöðu á flokkstjórnarfundi, gegn þeirri eftirgjöf sem fólst í tillögunum. 

Þess vegna kemur afstaða Bjartrar framtíðar ekki á óvart varðandi stjórnarsamstarf með Sjálfstæðisflokknum, heldur er það rökrétt framhald af þeirri stefnu að verða "stjórntækur" sem víðast og sem fyrst. 

Svo er að sjá að í huga forráðamanna flokksins hafi Lækjarbrekkufundurinn ekki náð þeim tilgangi sínum, að skapa aðstöðu til að mynda meirihlutastjórn þáverandi stjórnarandstöðuflokka á þingi. 

Og úr því að Bjarni Benediktsson fékk stjórnarmyndunarumboðið fyrstur og bauð upp á þriggja flokka stjórn frá hægri í stað þess möguleika að mynduð yrði fimm flokka stjórn frá vinstri, gripu formenn Viðreisnar og Bjartrar framtíðar gæsina meðan hún gafst. 

Björt framtíð var hinn eini af núverandi þingflokkum, sem á tímabili fór niður fyrir 5% múrinn í skoðanakönnunum og það virkar því áreiðanlega hvetjandi á að nýta sér það tækifæri, sem felst í því að vera innanborð í öllum stjórnarmyndunarviðræðum frá upphafi. 

Furðar sig á Bjartri framtíð

Stundum hefur einn þingmaður ráðið úrslitum um stjórnarmyndun.

Stundum hefur það nægt fyrir stjórnarmyndun að einn þingmaður, annað hvort utan flokka eða með eigin flokk á bak við sig, hafi stutt stjórnina. 

Í þessari stöðu var Eggert Haukdal 1980 og Stefán Valgeirsson var það svo sannarlega 1988.

Síðan eru dæmi um gríðarleg áhrif í hina áttina, að hindra að mynduð væri stjórn eftir ákveðnu mynstri.

Eftir hið óvænta þingrof Tryggva Þórhallssonar forsætisráðherra 1931 risu öldur mjög hátt hjá Sjálfstæðismönnum og Alþýðuflokksmönnum, einkum hinum síðarnefndu.

Vildu sumir að myndað yrði bandalag þessara flokka sem héldi þingstörfum áfram upp á eigin spýtur í krafti þess að meirihluti þingmanna styddi hana.  

 

En til þess að svo gæti orðið varð að fá stuðning utanflokkaþingmaðurinn Gunnars á Selalæk.

Hann vildi ekki taka þátt í þessu og sögðu hörðustu kratarnir að Sjallar hefðu guggnað á hugmyndinni og borið Gunnar á Selalæk fyrir sig.

Áratugum saman eftir þingrofið deildu fræðimenn um það hvort þingrofið hefði verið stjórnarskrárbrot eða ekki.

Því ollu og valda enn mótsagnakenndi ákvæði stjórnarskrárinnar.

En fyrst einn þingmaður gat ráðið svona miklu í ofangreindum tilfellum, er ljóst að fjórir þingmenn, eins og Samfylkingin hefur nú, geta það ekki síður.

Í fyrstu skoðanakönunum fyrir kosningarnar 2007 sást, að Íslandshreyfingin gat fellt þáverandi ríkisstjórn og komist með þremur þingmönnum í oddaaðstöðu miðað við það að vera fyrir ofan 5% múrinn, eins og hún var á þessum tíma.

Á þeim tímapunkti sáu menn það ekki fyrir að stærri stjórnarflokkurinn, Sjallar, og stærsti stjórnarandstöðuflokkurinn, Samfylking, myndu mynda ríkisstjórn eftir kosningar og að engu skipti hvort nýr flokkur kæmi mönnum á þing eða ekki.

Kratar og Sjallar voru í aðstöðu snemmvetrar 1979-80 að ná meirihluta í nefndum Alþingis með því að gera bandalag um kosningu í þær og bæti með því aðstöðu til samvinnu þessra flokka um stjórnarmyndun.

Benedikt Gröndal formaður Alþýðuflokksins og fleiri voru því andvígir, og fyrir bragðið var ný Viðreisnarstjórn ekki inni í myndinni þennan vetur.

Síðar átti Jón Baldvin Hannibalsson eftir að kalla þetta "pólitískt umferðarslys", enda tafðist myndun stjórnar þessara tveggja flokka um tólf ár.  

Logi ætlar að ræða við Katrínu

Hallgrímur berhöfðaður á tali við Zidane.

Það mættust naktir hausar hér / 

og höfðu´um margt að spjalla, /

en franski ruddinn reyndar er /

með rosalegri skalla. 

 

 

Hallgrímur hitti Zidane í Reykjavík

Málefnin mikilvægari en hve stór meirihlutinn sé.

Reynslan á fullveldistímanum frá 1918 sýnir, að staða málefna í stjórnarsamstarfi skiptir meira máli en það hvort stjórnin hafi aðeins eins atkvæðis meirihluta eða mjög ríflegan meirihluta. 

Nýsköpunarstjórn þriggja flokka af fjórum á þingi hafði það ríflegan meirihluta, að það skipti ekki máli þótt fimm þingmenn Sjálfstæðisflokksins væru andvígir myndun hennar. 

Þegar einn flokkanna, Sósíalistaflokkurinn, taldi Keflavíkursamning Ólafs Thors við Bandaríkjamenn andstætt stefnu flokksins, sprakk stjórnin og önnur þriggja flokka stjórn tók við, þar sem Framsóknarmenn komu inn í stað Sósíalistaflokksins. 

Ágreiningur um efnahagsmál reis þegar sú stjórn hafði setið í tvö ár, sem varð til þess að stjórnin sprakk, þótt hún hefði ríflegan meirihluta. 

Vinstri stjórni sprakk líka 1958 vegna ágreinings um stjórnarstefnuna í efnahagsmálum þótt hún hefði góðan meirihluta. 

Viðreisnarstjórnin sat hins vegar sem fastast í tólf ár samfleytt, þótt meirihluti hennar væri frekar knappur og aðeins eins þingsmanns meirihluti síðustu fjögur árin. 

Stjórn Gunnars Thoroddsens hafði knappan eins þingmanns meirihluta þegar hún var mynduð í ársbyrjun 1980 en sat þó út kjörtímabilið til 1983. 

Stjórn Þorsteins Pálssonar hafði mjög tryggan meirihluta þegar hún var mynduð 1987, en sprakk í beinni útsendingu á Stöð 2 1987 vegna ágreinings um efnahagsstefnu og trúnaðarbrests innan stjórnarinnar. 

Þá var mynduð sú stjórn sem hefur haft einna tæpastan þingmeirihluta á Alþingi, stjórn Steingríms Hermannssonar, hvorki meira né minna en fjögurra flokka stjórn. Einn flokkurinn, Samtök um jafnrétti og félagshyggju, var þó aðeins einn þingmaður, Stefán Valgeirssonn. 

Hún hafði aðeins eins atkvæðis meirihluta í annarri þingdeildinni og leikar stóðu jafnir í hinni. Það þýddi þó, að tillaga um vantraust félli á jöfnum atkvæðum. 

Hitt var tæpara, að varpa þurfti hlutkesti, sem skar úr um meirihluta í nefndum þingsins. 

Þá gerðist einsdæmi: Stjórnin vann öll níu hlutkestin, sem þarna réðu úrslitum. 

Þrátt fyrir þennan sérstaklega nauma meirihluta sat stjórnin út kjörtímabilið og styrktist rúmu ári síðar þegar stjórnarflokkunum var fjölgað um einn, upp í fimm. 

Stjórn Geirs H. Haarde hafði drjúgan meirihluta 2007, en Hrunið og Búsáhaldabyltingin ollu því að sú stjórn sprakk. 

Í þeim tilfellum sem ríkisstjórnir með drjúgan og tryggan meirihluta hafa sprungið, hefur það verið af vegna þess að nýjar aðstæður sköpuðust, sem gerðu það að verkum, að skoðanir um viðbrögð við þeim og aðgerðir stjórnarinnar, urðu skiptar og ekki reyndist unnt að brúa ágreininginn. 

Að öðru jöfnu hlýtur mikill munur á stefnu flokka að auka líkur á slíku. 

Reynt til þrautar í dag

Hillary með fleiri atkvæði samtals en Trump?

Sjá má, að uppgefnar heildar atkvæðatölur í bandarísku forsetakosningunum séu þær að 60.274.974 hafi kosið Hillary Clinton en 59.937.338 kosið Donald Trump. 

Verði lokaúrslitin hvað atkvæði snertir á þessa lund, er munurinn álíka mikill og allir íbúar Íslands, en Bandaríkjamenn eru næstum þúsund sinnum fleiri en Íslendingar, svo að þessi munur er afar lítill, innan við 0,2% samtals greiddra atkvæða í kosningunum.  

Samt er Trump með afgerandi fleiri kjörmenn, en þeir ráða úrslitum. 

Að svona geti gerst hefur verið galli á lýðræðinu vestra, því að þetta gerðist síðast í kosningunum árið 2000 og gæti gerst aftur og með meiri mun en nú. 

Gallinn er kannski ekki endilega verstur hvað snertir það, að vera á skjön við lýðræði, heldur felst hann líka í því að frambjóðendur gera ríkjunum mismunandi hátt undir höfði og beita sér mest í þeim ríkjum, sem munurinn á fylginu er minnstur. 

Hillary Clinton ætlað að nýta sér þennan galla með því að vinna sigur í ríkjum með marga kjörmenn, þar sem fylgismunurinn var minnstur, svo sem í Flórída, en sigur í slíku ríki færir sigurvegaranum ekki aðeins marga kjörmenn, heldur sviptir keppinautinn öllum þeim kjörmennum, sem hann hefði getað fengið þótt hann hefði fengið aðeins örfá fleiri atkvæði eins og gerðist í Flórída árið 2000. 

Þetta snerist í höndunum á Clinton þegar Trump vann óvænta sigra í mörgum þessara ríkja, sem skoðanakannanir töldu Clinton hafa yfirhöndina í, og líklegast voru það sættir Obama við kommúnistastjórnina á Kúbu, sem urðu til þess að hinir eldri meðal flóttamanna frá Kúbu búsettra í Flórída, sneru bakinu við Demókrötum. 

Bara það eitt, að þetta kosningafyrirkomulag í Bandaríkjunum skuli leiða af sér svona aðferðir stjórnmálamanna og niðurstöður á skjön við heildarfylgi, - að minnihlutinn skuli geta unnið sigur, er stór galli á framkvæmd lýðræðis vestra, sama hver í hlut á.  

 

Enn möguleiki fyrir andstæðinga Trumps

Hefnir sín að svíkja loforð og gefa of miklar væntingar.

Rafbílasala tók kipp fyrir tveimur árum þegar æðstu menn þjóðarinnar töluðu um það að drifið yrði í því að reisa hraðhleðslustöðvar á helstu þjóðleiðum landsins. 

Það hefur verið rækileg svikið. En er aðeins hægt að komast á venjulegum rafbílum frá Reykjavík austur að Hvolsvelli með hraðhleðsluvikomu á Selfossi og norður að Bifröst með viðkomu í Borgarnesi. 

Akureyringar komast til Sauðárkróks að sumarlagi. 

Tiltölulega örfáir hafa efni á að eiga bíl af Tesla-gerð sem komast lengra á hleðslunni en samt komast þeir ekki svo langt að hægt sé að fara hringinn eða milli Akureyrar og Reykjavíkur nema með miklum tilfæringum. 

Tölur um drægi rafbílanna miðast við kjöraðstæður erlendis en rauntölurnar eru allt að 40% lægri hér á landi, einkum í köldu veðri. 

Ég hef reynslu af rafreiðhjóli sem sýnir vel að rafhlöðurnar endast verr sem þessu nemur þegar brekkur eru margar og svalt í veðri. 

Þar að auki þarf langoftast að nota miðstöðvarnar, sem eru í bílum hér á landi, og einhvers staðar las ég, að til sölu væru litlar bensínknúnar miðstöðvar, sem hægt væri að setja í bílana til að spara rafmagnið!

Það er eðlilegt, því að miðstöðin krefst langmestrar orku af því sem þarf rafmagn í farartækjum.

Ég fékk mér slíka miðstöð í NSU-Prinz 1000 1965, loftkældan bíl, sem var með lélegt miðstöðvarkerfi.

Í Noregi hefur reynslan verið sú, að rafbíllinn er annar tveggja bíla á heimilinu. Ólíkt því sem búist var við fyrirfram, hefur rafbíllinn orðið að bíl númer eitt á heimilinu, enda afar hentugur fyrir bæjarsnatt, sem er að meðaltali um 80-90 aksturs hjá fólki. 

Þarna nýtist rafbíllinn fullkomlega, enda er meðalaksturvegalengd innanbæjar á dag rúmlega 33 kílómetrar hér á landi. 

Það var opinber draumur minn í hitteðfyrra að eignast "rafbíl litla mannsins", Renault Twizy, en það er ekki aðeins að ég hafi ekki efni á því að kaupa slíkan bíl, heldur myndi hann ekki gagnast mér lengra til ferða út úr bænum en upp á Kjalarnes, til Hafnarfjarðar eða upp í Litlu kaffistofuna.  

Aukin sala tengi-tvinnbíla er afleiðing af þessu ástnandi og við erum langt, langt á eftir Norðmönnum í þessum efnum. Eðli málsins samkvæmt eru tengil-tvinnbílar, með tvö mismunandi kerfi hreyfla og drifa, mun flóknari og dýrari en bílar, sem eru annað hvort rafbílar eða knúnir jarðefnaeldsneyti eingöngu. Kolefnisspor framleiðslu og förgunar tengil-tvinnbíla er líka stórt. 

"Litli maðurinn" ræður ekki fjárhagslega við að eignast hina nýju vistskárri bíla.

Getur þó komist áleiðis með því að fá sér einhvern af ódýrustu bílunum á markaðnum.

Eða þá að prófa aðferð sem skilar miklu betri árangri með því að nota þau farartæki, sem nota miklu minni orku, heldur eru auk þess auki með minnstu kolefnissporin varðandi framleiðslu og förgun. 

Niðurstaða mín varð 700 þúsund króna fjárfesting í tveimur farartækjum: 250 þúsund fyrir rafreiðhjól til innanbæjarferða og 450 þúsund fyrir létt vespu-vélhjól (Honda PCX) sem skilar mér jafn hratt og bíll hvert á land sem er með eyðslu upp á 2,5 lítra á hundraðið á þjóðvegum og 2,2 lítrum innanbæjar, og heildar fjárfestingar- og rekstrarkostnað sem er um 70% minni en ef ég hefði getað keypt ódýrasta smábílinn á markaðnum. 

Þessi tvíþætta aðgerð, sem kynnt var í fyrra með rafhjólsferð frá Akureyri ("Orkuskipti - koma svo!") og í sumar með mörgum ferðum, meðal annars allan hringinn á vespuhjólinu á þjóðvegi 1 ("Orkunýtni - koma svo!"), er nú að ganga fullkomlega upp.  

Síðan er í gangi hjá mér og vini mínum að framkvæma hugmynd, sem er enn vistvænni, en tekur talsverðan tíma að vinna að. Ekki nánar um það að sinni, samanber afbrigði af máltæki: Mey skal að morgni lofa og fréttamann að kvöldi. 

Hekla lét bera út myndarlegan bækling í hús í dag um umhverfisskárri bíla og er með fína sýningu og fyrirlestra um málið þessa dagana. 

Fleiri mættu gera eitthvað svipað. 

 

Rafbílasala dregst saman

Hvernig hefði Sanders staðið sig?

Í ljósi kjörs Donalds Trump kemur hið óvænta fylgi, sem Bernie Sanders fékk í forkosningunum hjá Demókrötum kannski ekki svo mikið á óvart. 

Bæði Sanders og Trump stilltu framboðum sínum upp sem andófi gegn hinu stjórnmálalega valdakerfi í Bandaríkjunum og virkjuðu óánægju þess hluta millistéttarinnar sem hefur lent í erfiðleikum vegna alþjóðavæðingarinnar og færslu framleiðslu úr landi. 

Ef Sanders hefði skákað Clinton, hefði hluti þessarar óánægju fengið þá þegar vissa útrás og þar með dregið úr broddi framboðs Trumps. 

Með því að velja Sanders var líka hægt að kjósa "eitthvað annað." 

Þegar hér heima er talað um "félagslegt" ný-íhald hjá Trump og Pence, varaforseta hans, er heldur betur farið að fegra þessa ofsafengnu hægri stefnu Teboðshreyfingarinnar, sem meðal annars fólst í aðgerðum Pence í Indiana gegn hinsegin fólki og konum.

Þetta "félagslega" ný-íhald er ekki félagslegra en það að miðað við loforð Trumps verður það efst á framkvæmdalistanum við valdatökuna að svipta 20 milljónir Bandaríkjamanna sjúkratryggingum, sem tekið hefur áratugi að berjast fyrir. 

Þá munu að nýju 50 þúsund Bandaríkjamenn deyja um aldur fram á hverju einasta ári vegna þess að þeir hafa ekki ráð á læknisþjónustu eða fresta of lengi að fara til læknis.

Síðan Hillary Clinton reyndi að koma "Obama-care" á hefur milljón ótryggðra Bandaríkjamanna látið lífið vegna skorts á læknishjálp.  

Talsmenn Trumps tala líka um "frjálsa verslun" sem lyftistöng í hinni nýju einangrunarstefnu, og eru þá búnir að snúa hugtakinu á haus, ef þessi nýja "frjálsa verslun" felst í því að rifta fríverslunarsamningum og reisa tollamúra um heim allan. 

 

Millistéttin studdi Trump

Verður Esjan "sjúkleg"?

"Finnst þér ekki Esjan vera sjúkleg?" orti Megas og bætti við: "Og Akrafjallið geðbilað að sjá?" 

Þetta kom í hugann á almennum fundi á Kjalarnesi í kvöld þar sem kynntar voru hugmyndir, sem framtakssamir menn hafa unnið að varðandi stóran og afkastamikinn kláf, sem flutt geti hundruð þúsunda ferðamanna upp á Esjuna, beint gegnt Reykjavík.

Gætu orðið þrír áningarstaðir með veitingaaðstöðu á leiðinni, neðst, ofarlega og uppi á brún.  

Þetta virðist komið ansi langt, birtar myndir af fyrirbærinu á fundinum og hugmyndin reifuð svo að það virðist sem þegar sé búið að leggja í þetta fé og fyrirhöfn.

Málið komið inn á borð hjá borgaryfirvöldum, og af því leiðir væntanlega, að það mun leiða til fjártjóns ef þetta verður ekki að veruleika. 

Lykt af túrbínutrixinu? Spurning. 

Þann tíma sem ég var á fundinum kom fram gagnrýni á bæði hugmyndina og málsmeðferð. Hugmyndin væri vanreifuð og lítt kynnt né rökrædd, og byrjað á öfugum enda.

Fyrst hefði átt að rannsakað málið vel og rökræða sig til niðurstöðu, meðal annars með mati á umhverfisáhrifum, og síðan að afgreiða önnur atriði varðandi framkvæmdina, ef af yrði.

Ég hef áður bent á það hér á blogginu að íbúar höfuðborgarsvæðisins eigi betri útsýnisstað fyrir austan borgina, efst uppi á Bláfjöllum, í svipaðri hæð yfir sjó sá staður, þar sem kláfurinn mikli á að enda uppi á brún Esjunnar.

Meira að segja búið að leggja bílveg upp á topp Bláfjalla, reisa veitingaskála og lyftur fyrir skíðafólk, sem mætti breyta í lyftur fyrir ferðafólk á sumrin.

Útsýnið:  Allur Reykjanesskaginn og Faxaflóinn með Snæfellsjökul og Snæfellsnesfjallarðinn, Akrafjall, Esja, Skálafell, Botnssúlur, Mosfellsheiði, Vífilfell, Hengill, glyttir í fjöll og jökla norður af Þingvallasveit / Bláskógabyggð, - til austurs allt Suðurlandsundirlendið, Surtsey, Vestmannaeyjar, hinn heimsfrægi Eyjafjallajökull, að baki hans Mýrdalsjökull og Katla, þá Tindfjöll, Torfajökull fjær, hin heimsfræga Hekla nær. 

260 kílómetra loftlína frá Snæfellsjökli til Mýrdalsjökuls. 

Hvað er þá eiginlega í gangi?  Við erum að drukkna í ferðamönnum og þurfum helst að hægja á straumi þeirra og eigum fleiri kosti en að ráðast í gerð risamannvirkis á mest áberandi stað bæjarfjalls Reykjavíkursvæðisins. Nefndir voru aðrir möguleikar en þessi staðsetning kláfs upp á Esju og minnt á tilvist Skálafells.

Enginn minntist á Akrafjall þrátt fyrir ljóðlínur Megasar um að það væri geðbilað að sjá.  

Eftir að hafa hlustað á umræðurnar sagði borgarsjórinn, Dagur B. Eggertsson, í lok fundarins að ekkert lægi á í þessu máli og að um það yrði fjallað af vandvirkni og yfirvegun.  

Framkvæmdir í Austurstræti

Nýtt met í að hafna viðtengingarhætti?

Ég minnist þess ekki að hafa séð viðtengingarhætti hafnað eins mikið og í tengdri frétt á mbl.is um úrskurð í Héraðsdómi.

Í fréttinni er sagt frá úrskurði Skipulagsstofninar um "að sólarkísilverksmiðja á Grundartanga þarfi ekki að fara í umhverfismat" og síðar í fréttinni er tvísvegis talað um beiðni um að hrnekkja úrskurði Skipulagsstofnunar um "að sólarkísilverksmiðjan "þarf" ekki að fara í umhverfismat." 

Viðtengingarháttur er alls sniðgenginn fjórum sinnum í þessari stuttu frétt.