Lyfin, bölvaldur íþróttanna.

Stundum hefur verið hægt að hafa það á orði, að sá íþróttamaður sem hefur besta lyfjafræðinginn á sínum snærum, sé sigursælastur. Þess vegna gæti verið ástæða til þess að þeir standi saman, íþróttafræðingurinn og lyfjafræðingurinn, á verðlaunapallinum til að taka við verðlaunum. 

Enginn veit nákvæmlega hve langt aftur í tímann lyfjanotkun nær. Einhvers staðar las ég fyrir mörgum árum Paavo Nurmi, einn frægasti íþróttamaður síns tíma og þjóðhetja í Finnlandi, hefði tekið einhver lyf til að bæta árangur sinn.

Aldrei verður skorið úr um það og því fásinna að velta vöngum yfir því.

Þegar Bob Hayes varð besti spretthlaupari heims um og eftir 1960, vakti það athygli hve vöðvaður hann var. Að því leyti til minnti hann á lyftingamenn sem nokkrum árum síðar fóru að bæta árangur sinn með steranotkun.

Úr þessu verður svo sem aldrei skorið, því að Hayes var uppgötvaður í ameríska ruðningsboltanum, en þar verða menn að vera með mjög öfluga alhliða líkamsbyggingu.

Frægasta lyfjahneyksli allra tíma er sennilega lyfjanotkun Ben Johnsons fyrir 100 metra hlaupið á OL í Seoul 1986.

Eftir að Johnson komst undir smásjána í þessum efnum náði hann aldrei sama árangri og fyrr.

Nú má sjá fjallað um það í fjölmiðlum, að nauðsynlegt sé að að beita miklu lengra og strangara keppnisbanni sem refsingu fyrir lyfjanotkkun en hingað til hefur tíðkast.

Ástæðan sé sú, að jafnvel þótt menn missi einhvern tíma úr til keppni, geti þeir nýtt hann til að byggja sig áfram upp, og geti notið afraksturins lyfjalausir eftir að þeir fái keppnisrétt, og jafnvel lengt afreksferil sinn og gert hann glæsilegri en hann hefði orðið án nokkurrar lyfjanotkunar.

Lyfjanotkunin hefur flækt svo allt umhverfi íþróttanna og gert það erfiðara viðfangs að segja má að lyfin séu orðin bölvaldur þeirra.

En það mikil synd, því að sú var tíðin að næsta óyggjandi mátti telja um að engin brögð væru í tafli.   

Lyfjahneyksli skekur Rússland

Bergbrotið lyftir Obama.

"Þið hafið aldrei haft það svona gott" var slagorð sem breskir ráðamenn notuðu á fyrri hluta sjöunda áratugs síðustu aldar til að krækja sér í fylgi. 

Það er líka viðurkennd staðreynd, að ekkert eitt atriði ræður jafn miklu um atkvæði kjósenda og peningaveskið hverju sinni. 

Obama Bandaríkjaforseti á engan þátt í því sem gerandi að ný og mikilvirk aðferð, svonefnt "bergbrot" ("fracking") til að vinna gas eða olíu úr jarðlögum, hefur gerbreytt um sinn ástandi orkumála í Bandaríkjunum og þar með um allan heim.

Það eina sem Obama þurfti að gera var að vera aðgerðalaus áhorfandi í málinu og vera ekkert að skipta sér af því.

Bandaríkin framleiða nú allt í einu svo mikið jarðefnaeldsneyti sjálf, að heimsmarkaðsverð á olíu hefur hríðfallið og stórlækkað.

Þetta skilar sér heldur betur inn í hagkerfi nútímaþjóðfélaga, þar sem enginn einn þáttur efnahagsmála er eins mikilvægur og orkuverð.

Kjarabótin kemur strax fram í því hjá hverjum einasta manni, sem þarf að nota orku og borga fyrir orkugjafa. Það verður meiri afgangur eftir í veskinu hans í hvert sinn, sem hann borgar fyrir orkugjafa, en var fyrir þessa geysi miklu verðlækkun.

Obama á aðeins eftir tvö ár af átta ára valdatíma sínum og á nú mikla möguleika á að kveðja með stæl, jafnvel án þess að verðskulda það.

Hér á landi birtist afleiðing verðlækkunar á eldsneyti í auknum kaupmætti án verðbólgu og án þess að íslenskir ráðamenn hafi í raun komið nokkuð nálægt því.

Þeir og ráðamenn annarra þjóða, sem kaupa mikið eldsneyti, geta farið að gera sér vonir um að sigla lygnan sjó um sinn. Það logn gæti þó reynst svikalogn, því að afurðir bergbrotsins eru takmarkaðar rétt eins og olíubirgðir jarðar, og umhverfisáhrifin slæm, ekki aðeins á land og lífríki á bergbrotssvæðunum, heldur felur þessi tímabundna búbót í sér aukningu á útblæstri á gróðurhúsalofttegundum sem mun aðeins auka á vandann varðandi úrlausn þess vanda. 

Þetta er eitthver stærsta myndbirting "skómigustefnu" ráðamanna heims. 

Á sama hátt og olíukaupendur kætast er verðhrun á eldsneyti mikið áhyggjuefni fyrir olíuframleiðsluþjóðir eins og Norðmenn og Rússa.   

Vinsældir Obama aukast

"Less is more". "KISS!"

Ofangreind erlend kjörorð um að oft sé minna meira og að gáfulegt sé að hafa hluti einfalda (Keep It Simple, Stupid! koma oft í hugann þegar staðið er frammi fyrir viðfangsefnum, sem verða óleysanleg vegna flækjustigs eða þegar fyrirbæri eru ofhlaðin af flóknum atriðum. 

Þegar ný gerð af BMW 7 var sett á markaðinn fyrir tæpum áratug urðu þau tímamót í bíladómum hjá nokkrum erlendum bílablöðum, að blaðamenn við þau gáfu bílnum aðeins þrjár til fjórar stjörnur í stað fimm, eins og tíðkast hafði fram að því varðandi þennan lúxusbíl og telja hefði mátt eðilegt um bíl, sem keppir um hylli kaupenda við þá allra bestu á markaðnum. 

Ástæðan var sú að tölvunördar fengu því ráðið að í bílnum var svo flókinn tölvubúnaður, sem öllu stýrði, allt frá útvarpstækjum og sæta- og stjórntækjastillingum til miðstöðvarkerfis, að margir kaupendur lentu í stanslausum vandræðum frá þeim degi sem þeir fyrst settust inn í bílinn og komust jafnvel ekki af stað eða urðu að stöðva för. 

Svo flókinn var þessi búnaður, að fyrir óvana þurfti helst að fara á sérstakt námskeið til að framkvæma hina einföldustu hluti, svo sem stillingu miðstöðvar. 

Bílablaðamennirnir ofangreindu töldu þetta svo stóran galla á bíl, sem fólk borgaði stórfé til þess að eignast og njóta þæginda í, að hann verðskuldaði ekki lengur fimm stjörnurnar sem hann hafði haft árum saman. 

Um daginn reynsluók ég tiltölulega ódýrum bíl sem var með þykkustu og stærstu leiðbeiningabók sem ég hef lengi séð og var með ólíkindum flókin og illskiljanleg.

Það kemur ekki á óvart þótt einhver eigi eftir að drepa sig á því að lokast inni í völundarhúsunum sem orðin "hlaðinn aukabúnaði" geta búið til, orðin sem lokka svo marga til þess að kaupa eitthvað margfalt dýrara verði en þörf er á.

Ég á til eina mergjaða sögu í stíl við þá sögu, sem þessi bloggpistil er tengd við, en hún er bara of löng fyrir bloggpistil.  

Þrátt fyrir stærð bókarinnar var engin leið að átta sig á því hvernig skipta skyldi um hjól á bílnum og setja varahjól undir. Ég gafst upp og notaði frekar eigin smátjakk, sem ég hafði meðferðis fyrir einskæra tilviljun. 

Í öðrum bíl var ekki með nokkru móti hægt að finna í leiðbeiningabæklingi hvernig ætti að opna bensínáfyllinguna. 

Ekkert spaug að gleyma lykilfjarstýringu

Orð Kennedys, til umhugsunar um jól og áramót.

Í síðustu frægu ræðunni, sem John F. Kennedy Bandaríkjaforseti hélt áður en honum var banað, mótaði hann hugsun, sem því miður gengur grátlega seint að útbreiða meðal þjóða heims, þótt liðin sé rúm öld síðan þau voru sögð.

Tilefnið var augljóslega Kúbudeilan svonefnda haustið 1962, þar sem litlu munaði, að risaveldin gripu til skelfilega kjarnorkuvopnabúra sinna, sem ómældum fjárhæðum ítrasta hugvits og tækni hafði verið varið í að búa til og aðeins var hægt að nota til að drepa sem flest fólk, helst að risaveldin gereyddu hvort öðru.

 Meðan á deilunni stóð hafði Kennedy meðal annars orðið að ákveða, hvar fjölskylda hans og ríkisstjórn ætluðu að láta fyrir berast ef Sovétmenn gerðu kjarnorkuárás á Bandaríkin og Vestur-Evrópu.

Vitað var að upp í lofthjúpinn myndu berast þvílík kynstur af eiturefnum og geislavirkum efnum, að byrgja myndi sól um alla jörð í nokkur ár og valda "kjarnorkuvetri" auk dauða og sjúkdóma milljaða manna og eyðingu stórra vistkerfa.

Kennedy sagði, lauslega þýtt, og ávarpaði með þessum orðum mannkyn allt: 

"Við eigum öll heima á sömu reikistjörnunni, öndum öll að okkur sama andrúmsloftinu, eigum öll afkomendur, sem okkur er annt um, og erum öll dauðleg."

Einföld sannindi og brýn, síðustu orðin áhrínsorð fyrir hann sjálfan.    

Jörðin séð úr geimnum (myndir)

Jákvætt skref, en gildir í alltof stuttan tíma.

Uppbygging á rafbílavæðingu hér á landi rekst á margar hindranir. Sumar þeirra eru óþarfar, svo sem það að bíða þurfi fram á síðustu stundu eftir því að teknar séu ákvarðanir um skattaumhverfi bílanna.

Það er almennt viðurkennt að rekstrarumhverfi starfsemi verði að vera sæmilega stöðugt til þess að viðkomandi starfsemi geti þrifist og að það þarf miklu lengri gildistíma en eitt ár til þess að hægt sé að gera áætlanir fram í tímann.  

Rafbílar áfram án skatta

Gullfoss og Geysir fallnir af stalli?

G er fyrsti stafurinn í Gullna hringnum. G er líka fyrsti stafurinn í nafni tveggja af þremur stöðum í hringnum sem helst hafa verið taldir gefa honum frægð, Gullfoss og Geysir, oftast nefndir báðir í sömu andránni. 

Nú hafa aðdáendur mannanna verka nefnt til sögu tvö mannerð íslensk fyrirbæri sem skáki Geysi og Gullfossi. 

Annað er gufustrókur upp úr niðurennslisholu við Þeystareyki, sem nær 30 metra hærri goshæð en Geysir á meðan hann var upp á sitt besta. 

Hitt er fossinn Hverfandi, sem fellur fram af Kárahnjúkastíflu niður í Hafrahvammagljúfu, og er langhæsti stórfoss landsins þær 2-3 vikur á hausti, sem vatn rennur um hann. 

Heildarhæð fossins er um 160 metrar, þar af lóðbeint fall meira en 100 metrar, en til samanburðar er fallhæð Dettifoss 44 metrar og Gullfoss um 30 metrar.

Ekki einasta eru Gullfoss og Geysir fallnir af stalli í augum aðdáenda verkfræðilegrar snilli, heldur væntanlega líka Drottinn allsherjar, sem greinilega hefur mistekist að skapa fyrirbæri í fremstu röð. 

Af frásögnum manna af þessum stórkostlegu manngerðu fyrirbærum má ráða það, að aðdáun okkar og erlendra ferðamanna, sem hingað koma, ætti að beinast að þeim frekar en miklu slappari náttúrulegum fyrirbærum, sem hingað til hafa skapað gjaldeyristekjur með aðdráttarafli sínu.

Raunar hefur því í fullri alvöru verið haldið fram að vegna þess að maðurinn sé hluti af náttúrunni beri honum skylda til að setja sem mest mark sitt á hana, enda sé náttúran sjálf hvort eð er alltaf að breyta landi og lífi og maðurinn sem náttúruafl eigi að láta til sín taka.

Sagt er að neðsti hluti Hjalladals hafi verið þakinn sléttum leirum Jöklu fyrir 11 þúsund árum og ofan á þessum leirum hafi legið langt og mjótt, grunnt vatn.

Því sé hið besta mál að "endurheimta" hið forna lón með því að gera Hálslón. 

Raunar er Hálslón um fjórum sinnum stærra en hið forna lón var, en einmitt það sýni hve miklu framar maðurinn standi skaparanum í mótun náttúrunnar.

Þessi stefna gæti borið heitið "hvort eð er" stefnan. 

 

Samkvæmt þessu mati væri hið besta mál að gera stíflu við suðurenda Þingvallavatns og stækka Steingrímsstöð um helming, vegna þess að talið er líklegt að hvort eð er muni Þingvellir og næsta umhverfi Þingvallavatns sökkva undir vatn í næstu landssigum á því svæði.

Eyðilegging Rauðhólanna skipti ekki máli, því að hvort eð er má búast við því að einhvern tíma í framtíðinni muni renna hraun ofan úr Bláfjöllum yfir Elliðavatn og búa til nýja Rauðhóla.

Að vísu segjast erlendir ferðamenn sækjast eftir því að sjá einstæða og ósnortna náttúru hér á landi, svo sem eins og í Kerlingarfjöllum og í nágrenni Landmannalauga, svo dæmi séu tekin, en með nógu stórkarlalegum manngerðum fyrirbærum á þessum svæðum og öðrum verði hægt að skáka skaparanum hressilega þar og viðar á þeim svæðum sem enn er eftir að umturna til dýrðar okkur mönnunum.

Afrek mannanna geta að vísu farið fram úr stærstu náttúrufyrirbærum þegar þau hafa verið þróuð og stækkuð. 

Sem dæmi má nefna kjarnorkusprengjuna, sem drap 80 þúsund manns í einu vetfangi í Híróshima, og stútaði þar með tvöfalt fleirum á skemmri tíma en sambærilegt fyrirbæri í líki eldgoss á Martinique eyju fyrir rúmri öld.

Í framhaldi af þessari atómsprengju hefur verið veitt þúsundum milljarða króna til að framleiða 100 sinnum öflugri sprengjur í hundraðatali, sem hver um sig getur drepið minnst tíu sinnum fleiri í einu vetfangi en nemur öllum íbúafjölda Íslands.    

„Örugglega fallegra en Geysir“

Hve margir urðu fyrir hnjaski í morgun?

Í gær voru tvær lægðir á sveimi við landið og gerðu mönnum skráveifu með því að búa til snögga umhleypinga sem erfitt var að sjá fyrir. 

4,5 stiga frost var um sex leytið í gærkvöldi og spáð hafði verið að hann gengi í norðanátt með auknum kulda, en skyndilega brast á með 2ja stiga hiti rétt fyrir miðnætti. 

Þetta var snöggur sex stiga hitamunur. 

Allt í einu byrjaði hríðarmugga sem snerist snarlega í úða og rigningu um eittleytið. 

Þegar fólk vaknaði í morgun var síðan hitinn dotttinn niður undir frostmark og úti var víða glæra svell eftir rigninguna, sem fór fram hjá flestum og fólk sá ekki í myrkrinu í morgun. 

Margir hafa áreiðanlega dottið og "orðið fyrir hjaski", jafnvel beinbrotum eða fengið slæm höfuðhögg.  

Tvenn vandræði vegna þessa sköpuðust í minni fjölskyldu um svipað leyti í morgun.

Bæði einstaklingar og þeir, sem sjá eiga um götur og gangstéttir þurfa að hafa alveg sérstakan vara á í svona skilyrðum.  

Enn ein lægðin hringsólar við landið

Erfitt verkefni fyrir Kínverja.

Þegar langfjölmennustu mótmælin fór fram í Austur-Þýskalandi með meira en 100 þúsund manns, sagði Eric Honnecker forsætisráðherra hin fleygu orð: "Þið eruð ekki þjóðin". 

Það sýndi vel firringu valdhafans, sem þó var aðeins brot af núvverandi firringu valdhafanna í Norður-Kóreu. 

Skömmu síðar létu stjórnvöldin undan þrýstingi um að rjúfa Berlínarmúrinn, enda var það gert með samþykki Gorbatsjovs, sem Ronald Reagan hafði beðið um að "rífa þennan múr" í ræðu sinni við Brandenborgarhliðið. 

Í fyrstu var Gorbatsjov tregur til að láta Austur-Þýskaland af hendi yfir í sameinað Þýskaland og að það gengi þar með úr Varsjárbandalaginu beint yfir í NATO. 

Hann taldi sig hafa loforð leiðtoga Vesturveldanna á fundum með þeim fyrir því að lengra myndu þau ekki ganga í útþenslu NATO í austurátt en annað átti eftir að koma í ljós, enda þessi loforð aðeins munnleg.  

Kínverjar eru áreiðanlega vel meðvitaðir um það að þeir megi ekki detta í sama pyttinn og Sovétmenn við að snúa baki við kommúnistastjórn í landi, sem á landamæri að Kína. 

Þeir munu telja sig verða að hafa skriflega og bindandi samninga í hendi, ef þeir steypa Kim Jong-Un, að minnsta kosti leynilega samninga líkt og Hitler og Stalín og síðar Churchill og Stalín gerðu í Evrópu 1939 og 1945, en þeir samningar héldu. 

Breytt viðhorf í Kína til N-Kóreu

Smáspenna að byrja eftir 2ja mánaða kyrrstöðu.

Fyrir tveimur mánuðum náði Holuhraunið hið nýja, sem sumir vilja kalla Nornahraun, langleiðina að ármótum Svartár og Jökulsár á Fjöllum. Um það bil einn og hálfan kílómetra vantaði þá á að hrauntungan næði ármótunum, en skammt norðan við þau er fallegur foss í Svartá sem eftirsjá yrði af ef hyrfi. 

Fossinn sést neðst á mynd, sem er tekin í hina áttina yfir ármótin, Svartá til vinstri og Jökulsá til hægri.

Hraunið stoppaði þarna og hefur þessi álma þess verið kyrrstæð síðan að mestu, enda kælingin drjúg frá Jökulsá. 

Á myndinni, sem tekin var 30. október, sjást ármót Jökulsár og Svartár allra neðst.

Enn er mikið sléttlendi til boða fyrir nýja hraunið að flæða yfir,hægra megin á þessari mynd, svo að í bili er ólíklegt að Svartá og Jökulsá stíflist þarna algerlega. 

En það er smáspenna að byrja á ný og verður fróðlegt að fylgjas með framvindu mála á nýju ári.

Set hér neðst mynd, sem er tekin nær fossinum góða.  

Hraunáin rennur 15 kílómetra

"Þetta reddast"- hugarfarið.

Ég dvaldi í Helsinki í viku í desember 1966. Þá vakti það athygli mína að enda þótt handmoka þyrfti snjóinn, voru allar götur og gangstéttir hreinsaðar jafnharðan og snjórinn féll. 

Var Finnland þó fjarri því að vera jafn ríkt þjóðfélag og Ísland hvað snerti þjóðartekjur á mann.

Þess vegna tróðst snjórinn ekki niður og harðnaði og varð síðan að klakabunkum eins og gerist hér á landi. 

Hér virðist ríkja sá hugsunarháttur að það hljóti að koma hláka sem taki ómakið af snjóruðningsmönnum. 

Undanfarna vetur hafa hins vegar komið það langir snjóakaflar að biðin hefur tekið allt að tvo mánuði.

Og afleiðingarnar eru dýrar í formi ótal beinbrota og hnjasks á fólki og farartækjum.

Nú er meðalhitinn í Helsinki að vísu heldur lægri yfir háveturinn en hér á landi og hlákurnar því færri en hér. En eina lausnin til að losna við hvimleiðan klakann er að koma í veg fyrir að hann myndist. Og finnska dæmið sýnir að þetta er vel hægt.   

 

Skelfilegt ástand í hliðargötum