Eins gott að hafa þetta á hreinu.

Vondandi höfum við Íslendingar lært eitthvað af stórfelldum mistökum, sem gerð hafa verið hér á landi varðandi varðandi mat á loftmengun og annarri mengun frá fyrirtækjum.

Einkum er mikilvægt að hér á landi sé næg þekking til þess að komast að sem réttastri niðurstöðu sem fyrst og gera kröfur til gagna og fullyrðinga sem oft eru hafðar uppi.

Sem dæmi um þetta má nefna að þrátt fyrir síendurteknar fullyrðingar um að varanleg lausn á loftmengunarvandamálum vegna Hellisheiðarvirkjunar, sem fullyrt var fyrir meira en áratug að yrðu auðleysanleg, sést ekki fyrir endann á því viðfangsefni.

En virkjunin hefur verið með mestu loftmengun allra fyrirtækja á Íslandi.   

Ný framleiðsluaðferð skiptir sköpum

Í tilefni af nýjasta lekanum.

Áfram snýst hér æsifréttaskrúfa. 

Alveg brunar fram úr villtum draumum. 

Ævisaga lekamannsins ljúfa

lekur núna út í stríðum straumum. 

 

Ævisögu Reynis Traustasonar lekið

Svipað gerðist 1944.

Gamla Ölfurárbrúin, sem smíðuð var í lok 19. aldar, var barn hestvagnatímans og alls ekki gerð fyrir bílaumferð 20. aldarinnar. Hún þjónaði þó vel þar til annar höfuðstrengur hennar brast og 6. september 1944 og tveir vöruflutningabílar, annar þeirra mjólkurbíll, féllu í ána.

Annar bíllinn lenti á grunnu vatni og var vaðið út til bílsins til að bjarga bílstjóranum.

Mjólkurbíllinn lenti hins vegar í hyl, og bílstjórinn, Jón Guðmundsson, var í fyrstu lokaður inni í bílnum á bólakafi, mistókst að brjóta framrúðuna en komst út um glugga vinstra megin og skaut upp á yfirborðið.

Þar náði hann taki á fljótandi mjólkurbrúsa og síðar varadekki og barst 1200 metra niður eftir ánni uns hann komst á land á svipuðum slóðum og bílstjórinn fannst í gær.

Þegar tekið er mið af því er ljóst að höfuðáherslu hefði átt að beina að því að leita gaumgæfilega á þeim slóðum, jafnvel eingöngu þar til að byrja með, enda fannst bílstjórinn nú um síðir einmitt þar.  

En maðurinn er á lífi, svo ótrúlegt sem það kann að virðast, og það er fyrir öllu.  

Fannst á lífi

Hitler sá aldrei neitt athugavert við sig.

Anders Behring Breivik er dæmigerður fyrir svo algera siðblindu að engu verður um þokað allt til dauða. 

Verstu illvirkjar sögunnar sáu yfirleitt aldrei neitt athugavert við sig og gjörðir sínar.

Gott dæmi er Adolf Hitler. Það sem réði mestu um þrákelkni hans allt til síðasta dags var sú forsenda sem hann gaf sér fyrir styrjöldinni, sem hann kom af stað, og orðaði í einni setningu: "Aldrei aftur 1918," þ. e. að það skyldi aldrei gerast aftur að Þjóðverjar gæfust upp og semdu vopnahlá á meðan enginn óvinahermaður væri á þýskri jörö. 

Hann útfærði þetta á enn harðari hátt: Þjóðverjar myndu aldrei gefast upp, sama á hverju gengi. 

Síðustu vikur stríðsins kenndi hann öllum öðrum en sjálfum sér um það hvernig málum væri komið. Þýska þjóðin hefði brugðist honum sem og allir þeir, sem á síðustu dögum hins vitfirrta stríðs reyndu að semja sér við Vesturveldin, svo sem Hermann Göring. 

Búnir að fá nóg af Breivik

Rafvæðing bílaflotans verður ekki stöðvuð.

Eftir að hafa setið tvær ráðstefnur með skömmu millibili um orkumál og rafbíla, þá síðari í dag, hef ég styrkst í þeirri trú, að enda þótt rafvæðing bíla gangi hægt, sé þar í gangi þróun sem muni ekki stöðvast úr þessu. 

Þetta sést vel á stórauknu framboði á slíkum bílum hjá helstu bílaframleiðendum heims, sem kom vel fram á ráðstefu Verkfræðingafélagains í dag.

Nefna má nokkrar ástæður, fyrst framþróun í orkugjöfum, sem komu fram á fyrri ráðstefnunni: 

...Kjarnasamrunaorka kann að verða að veruleika innan fárra áratuga.

...Mjög athyglisverðar jákvæðar rannsóknir hafa gerðar á lágorku kjarnahvörfum.

...Ný gerð af sólarorkupanelum gerir mögulega 50% nýtingu sólarorkunnar í stað 7-15% áður og      ódýrar linsur koma til sögunnar í stað silikon. 

...Hvað rafbílana sjálfa varðar má nefna að nýjar gerðir af rafhlöðum eru að birtast,          endingarbetri, léttari, umhverfisvænni, hraðhlaðanlegar og svo mikið orkuríkari en hingað    til, að orkunýtingin verði tvisvar til þrisvar sinnum betri en nú er.

Þetta síðasta er lykilatriði, því að helsti dragbítur rafbíla hefur verið of lítið drægi, í raun aðeins á bilinu 80-160 kílómetrar, og rafmagnslaus bifreið, sem bifast ekki, er auðvitað ekki lengur bifreið, heldur ígildi bilaðs bíls.

Undantekning er Tesla S, sem er hins vegar afar dýr bíll og erfitt að fá hann.

Á ráðstefnunni í dag kom margt athyglisvert fram. Verðið á rafbílum er á niðurleið. Sá ódýrasti og minnsti, Renault Twizy, mest seldi rafbíll í Evrópu, kostar aðeins helming af verði þess næst ódýrasta, sem er Renault Zoe.

Fyrir utan þessa þróun kemur nú hver bíllinn fram af öðrum, þar sem farin er blönduð leið, þannig að bílinn er í grunninn rafknúinn og mest af akstri hans er rafknúinn, en síðan er hægt að nýta bensínvél í bílnum ef drægið þrýtur á lengri leiðum, hægt að hlaða rafhlöðurnar eins og á rafbíl með því að setja í samband, ýmist heima eða á hraðhleðslustöðvum.

Þessir tengil-tvinnbílar eru hins vegar flóknari smíð en rafbílar eða bensín/dísilbílar og þar af leiðandi dýrir, og auk þess hafa rafbílar mun einfaldari vélbúnað og drifbúnað en bílar með bensín-, dísil- eða metanhreyfli.

Þegar allar komandi framfarir varðandi miklu betri orkunýtingu og drægi rafbílanna og miklu hraðari, þægilegri og algengari hleðslu, verða að veruleika, kemur að því að rafbíllinn fær þann byr undir vængi, sem hefur skort fram að þessu.

Í Noregi hefur sala rafbíla stóraukist upp í 13% af sölu nýrra bíla, en Norðmenn eru reyndar langt á undan öðrum þjóðum á þessu sviði.

Hér á landi eru rafbílar enn innan við hálft prósent af bílaflotanum.     

 

Enn stöðvast vindstöðin

Einstök staða Styrmis Gunnarssonar.

Staða Styrmis Gunnarssonar í íslenskum stjórnmálum og í íslensku samfélagi hefur verið einstök alla tíð. Leitun er að manni, sem hefur verið eins "innvígður og innmúraður" eins og hann orðaði það sjálfur um tengsl sín við forystu Sjálfstæðisflokksins en jafnframt í góðum samböndum við fólk úr vinstri flokkunum. 

Strax á unglingsaldri sköpuðust tengsl hans við Finnboga Rút Valdimarsson, sem rofnuðu ekki árum saman og manni finnst að þau tengsl og önnur inn í raðir sósíalista hafi um margt haft áhrif á sýn hans á íslensk stjórnmál á þann veg að hann hefur haft meiri skilning á íslenskri verkalýðsbaráttu og réttindamálum alþýðu en títt er um "innmúraða og innvígða" Sjálfstæðismenn. 

Réttlætiskennd Styrmis er sterk eins og kom vel fram í andófi hans gegn göllum kvótakerfisins um árabil. 

Hann og Matthías Jóhannessen mynduðu öflugasta og langlífasta tvíeyki ritstjóra og leiðandi afls í fjölmiðlun sem uppi hefur verið hér á landi.

Þeir sem fengu að njóta leiðsagnar og handleiðslu þeirra á blómaskeiði Morgunblaðsins fá glampa í augun við að minnast þess.

Margt fleira mætti tína til um einstaka stöðu Styrmis Gunnarssonar, allt frá barnsaldri í Laugarnesskólanum þegar hann var í frægasta bekk allra tíma í barnaskóla á Íslandi þar sem meðal annars voru með honum Halldór Blöndal, Jón Baldvin Hannibalsson, Brynja Benediktsdóttir, Ragnar Arnalds og Magnús Jónsson.  

Leyniskýrslur um „komma“

Hin bandaríska millistéttarhagfræði.

Ég var staddur í Bandaríkjunum um tíma haustið 2008 þegar kosningabaráttan fyrir forsetakosningar stóðu sem hæst og efnahagshrunið dunið yfir og fylgdist því betur með kosningunum þar en oftast áður. 

Áberandi var sú áhersla sem báðir frambjóðendur lögðu á hag millistéttarinnar og lagði Obama sig sérstaklega fram um að halda því á lofti. 

Röksemdirnar lutu að því að þetta væri afar fjölmenn stétt og stæði til dæmis að baki meira en 90% allra fyrirtækja í BNA. Af því leiddi að bót á kjörum hennar skilaði sér betur í aukinni neyslu og hagvexti en nokkuð annað eitt efnahagsatriði. 

Báðir frambjóðendur voru á atkvæðaveiðum og vissu meðal annars að í landi þar sem stórlega skortir á kosningaþátttöku vegna þess að fólk þarf að hafa fyrir því og standa af því straum að komast á kjörskrá, væri vænlegasta veiðivonin á flesta lund að höfða til millistéttarfólksins. 

Núverandi ráðamenn hér á landi halda því mjög á lofti að innspýting í kjör millistéttarinnar hér aukinni neyslu og hagvexti,fleiri störfum í verslun og þjónustu og hækkandi tekjur skiluðu sér að hluta til í ríkissjóð í formi hærri skatttekna, sem ekki fengjust með skattpíningu. 

Þetta er vísu að hluta til rétt, en í samanburðinum við aðra kosti, svo sem að fjárfesta í menntun, hugviti og framkvæmdum við innviði þjóðfélagsins, er því sleppt, að einnig slík fjárfesting skilar sér í auknum umsvifum, verslun, þjónustu og atvinnusköpun. 

Þegar Franklin Delano Roosevelt réðist gegn kreppunni miklu á fjórða áratug síðustu aldar fólust aðgerðir hans meðal annars í stórauknum opinberum framkvæmdum. 

Og gallinn við eftirsóknina eftir aukinni neyslu þess hluta landsmanna, sem hefur fengið stærstu skammtana af "leiðréttingunni", er mikill kippur í kaupum á ýmsum dýrum lúxusvörum, sem minni þörf er fyrir en þær nauðsynjar sem afskiptu þjóðfélagshóparnir fá engan stuðning til að kaupa. 

Ungt fólk gleymdist í leiðréttingunni

Hverjir og hve margir hafa beðið Nígeríumanninn afsökunar opinberlega?

Afsökunarbeiðnir hrúguðust upp í Kastljósi í gærkvöldi og vafalaust fleiri svipaðar afsökunarbeðinir í dag til starfsfólks innanrikisráðuneytisins, ráðherrans og annarra Íslendinga, sem urðu fyrir barðinu á afleiðingum lekans. 

Ég hef að vísu ekki hlustað á allar umræðurnar eða fréttinar af málinu, enda ekkert smáræði þar á ferð, en hef ekki heyrt að fyrsti maðurinn, sem hefði átt að fá afsökunarbeiðni, Nígerímaðurinn, hafi verið beðinn afsökunar á brotinu gagnvart honum. 

Sé svo, væri gaman að vita hve margir hafa gert það. 

Það var aðeins fyrst í stað fyrir ári sem fjallað var um manninn sjálfan á nokkrum stöðum í fjölmiðlum og þá til þess að velta sér upp úr þeim aðdróttunum, dylgjum og viðkvæmu persónulegu upplýsingum, sem lekið var til að ófrægja manninn og niðurlægja hann.

Svo er að sjá sem það þyki sjálfsagt hér á landi að allt annað gildi um útlendinga en innfædda, innmúraða og innvígða Íslendinga.

Þessa hugsun mætti til dæmis orða með spurningunni, sem á að réttlæta þetta: Getur nokkuð gott komið frá Nígeríu? 

Í sambandi við það væri okkur hollt að hugsa til samhljóða spurningar úr Biblíunni, þar sem staðarnafnið byrjar á stafnum N, þ. e. í setningunni "Getur nokkkuð gott komið frá Nazaret?"

Skilorðsbundið fangelsi vegna lekans

Málin hafa snúist í höndum sumra.

Í heilt ár hafa verið uppi raddir þeirra á opinberum vettvangi sem krafist hafa niðurfellingar svonefnds lekamáls og haft allt á hornum sér varðandi það að rétt hafi verið hjá fjölmiðlum, ríkissaksóknara og lögreglustjóranjum í Reykjaík að fjalla um þetta mál.

Ekki hefur vantað samsæriskenningar um "herferð" af pólitískum hvötum og hefur hugmyndaflugið á bak við þennan söng oft verið býsna skrautlegt.

Nú, þegar botn virðist fenginn í málið virka þessar raddir hjákátlegar kenningarnar í meira lagi langsóttar sem og þrýstingurinn á það að fella málið niður. 

 

Gagnrýnir umfjöllun um ákæruvaldið

Sigur vanmetinna og vanmegna fjölmiðla.

Í Hruninu hrikti í fjölmiðlum á Íslandi og stórfelld fækkun blaðamanna og uppsagnir voru hættuleg fyrir lýðræði og réttlæti, því að getuleysi fjölmiðla er vatn á myllu þeirra sem vilja fela mál, afvegaleiða umræðu og skekkja hana, og treysta á það að mál sofni eða lognist út af. 

Það er auðséð á því sem sagt var í Kastljósi í kvöld og á öllum ferli lekamálsins í heilt ár, að aðilar málsins töldu litla hættu á ferðum þótt eitthvað kæmi sem snöggvast í fjölmiðlum um þetta mál á sínum tíma.

Sennilega hefði engu verið lekið ef ekki hefðu verið höfð uppi mótmæli við meðferð ráðuneytis og undirstofnunar þess á málefnum hælisleitenda.

Það var freisting að slá á mótmælin með hæfilegum leka og síðan myndi málið sofna.

En Gísli Freyr sagði sjálfur að hann hefði algerlega vanmetið alvöru málsins og aldrei órað fyrir því að það myndi verða jafn stórt og það varð.

Ráðherrann vanmat greinilega málið líka. Ef ég man rétt hafði hún áður lýst yfir vilja til að láta málefni hælisleitenda ganga betur en áður og kannski hefur henni þess vegnan fundist hart ef þetta mál snerist henni í óhag.

Ef hún hefði strax forðast samskipti við lögreglustjórann í Reykjavík á meðan rannsókn á hans vegum stóð og sagt sig frá dómsmálunum tímabundið eins og hún neyddist til að gera síðar og allt of seint, stæði hún hugsanlega miklu betur nú en hún gerir eftir heils árs þrautagöngu.

Allan tímann sem þetta mál hefur verið á dagskrá hafa sumir húðskammað fjölmiðlana og sagt að þeir væru að blása það upp að óþörfu. Annað hefur komið í ljós. 

Mörg af stórum hneykslismálum erlendis byrjuðu næsta smátt en urðu margfalt stærri og alvarlegri eftir því sem á leið þegar fjölmiðlar köfuðu betur ofan í þau og komu aðilum málanna í bobba.

Sem dæmi má nefna mál bresku vændiskonunnar Christine Keeler 1963, sem virtist næsta smátt í byrjun en vatt upp á sig þangað til Profumo ráðherra varð að segja af sér.

Málið varð sérlega erfitt fyrir ríkissstjórnina og Íhaldsflokkinn, tók toll af heilsu Harold Macmillan, forsætisráðherra og skók flokkinn svo mjög að Verkamannaflokksstjórn Harold Wilson tók við völdum árið eftir. 

Enn betra dæmi er næsta lítilfjörlegt innbrot í stöðvar Demókrataflokksins í Watergatebyggingunni í Washington 17. júní 1972, sem fyrir dugnað tveggja hæfra blaðamanna var haldið lifandi þangað til það fór að vinda svo upp á sig, einkum vegna lyga, dómgreindarleysis og óheilinda Nixons forseta, að hann varð á endanum að segja af sér embætti.   

Vildi ekki lifa með því að segja ósatt