Drögum lappirnar. Mest mengandi bílafloti Vestur-Evrópu.

Við Íslendingar ættum að vera í fararbroddi meðal þjóðanna varðandi umhverfisvænan bílaflota.

Með allt okkar ódýra rafmagn og möguleika á framleiðslu vistvænna orkugjafa ættum við að vera með fleiri rafbíla og blendingsbíla af ýmsu tagi en nokkur önnur þjóð og þar með sjálfstæðari orkubúskap en nokkur önnur þjóð.

En þetta er þveröfugt. Fram að Hruni þegar verktakagræðgisbólan var í hámarki voru pallbílar með lægri opinber gjöld en aðrir bílar og þeim var mokað inn. Ég þekki ótal dæmi um það að menn keyptu sér að óþörfu stærstu og eyðslufrekustu bílana bara vegna þess að þeir töldu sig græða þeim mun meira sem aflátturinn í krónutölu var hærri.

Sama fyrirbærið og þegar Íslendingar hylltust til þess á dögum fyrstu sólarlandaferðanna að drekka sem mest ódýrt áfengi, af því þeim mun meiri sem drykkjan væri, því meiri væri gróðinn.

Ameríski pallbílsdrekinn varð að þjóðartákni á græðgisbólutímanum þegar hátt gengi krónunnar sá í viðbót til þess að kaupverð hans varð bara af þeim sökum 30-40% minna en ef allt hefði verið eðlilegt.

Það þarf að fara til Austur-Evrópu og Rússlands til að finna minna mengandi bílaflota.

Eyðslutölurnar, sem gefnar eru upp og miðað við, segja ekki allt vegna þess að í okkar kalda loftslagi eyða bílar, einkum bensínbílar, mun meira eldsneyti, einkum í bæja- og borgarsnatti, en samsvarandi bílar erlendis.

Við erum einfaldlega með mest mengandi bílaflota í Evrópu, einkum vegna þess hvað við sitjum uppi með marga af eyðsludrekunum frá því fyrir Hrun.   

Hve mikið mengar bílaflotinn?

Bestir núna. En ekki 1954 og 74.

Ungverjar áttu langbesta landslið heims á fyrri hluta sjötta áratugar síðustu aldar með Ference Puskas og fleiri snillinga innanborð.  Þeir kjöldrógu Englendinga á Wembley 7:3 þrátt fyrir að tvö mörk í viðbót væru dæmd ranglega af þeim vegna rangstöðu, því að leikur þeirra var svo hraður að það ruglaði dómarinn.

Þeir unnu Vestur-Þjóðverja í riðlakeppni HM 54 6:3 ef ég man rétt.

En þýska seiglan skilaði sér í úrslitaleiknum.

Hollendingar höfðu besta landsliði heims á að skipa 1974 með Johan Cryuff og fleiri snillinga á sínum snærum, en í úrslitaleiknum lét Hölzenbein sig falla í vítateignum og "fiskaði" vítaspyrnu. Hann viðurkenndi síðar leikaraskap sinn.

En 2014 var þýska liðið tvímælalaust það besta á HM og átti skilið að vinna. Í framlengingunni var það þýska seiglan sem skilaði verðskulduðum sigri.

Þeir voru heppnir en það má kalla það meistaraheppni.  

Þýskaland heimsmeistari í fjórða sinn

Þekki dæmi afleiðingarnar af mistökum drukkins læknis. .

Fyrir allmörgum árum fékk kona, sem orðin var 93ja ára, illskeytta flensu kvöldið fyrir Þorláksmessu. Hún var á einu af fjölmörgum elliheimilum þessa lands.

Læknirinn gerði ekkert í málinu og daginn eftir kom hann  seint til hennar og var þá kominn í glas, ruglaði með nafn hennar og virtist vera einn af þeim Íslendingum sem detta í það á Þorláksmessu.

Þegar loksins var hægt að fá hann til að gera eitthvað af viti var það of seint og konan dó.

Og hvað með það? segja kannski margir. Var hún ekki hvort eð er við dauðans dyr, svona gömul?

Var hún ekki búin að lifa nógu lengi, miklu lengur en fólk getur búist við?

Var ekki gamalt fólk á biðlista eftir því að komast þarna inn þannig að þetta dauðsfall varð til gagns fyrir aðra? 

Er nokkur þörf á því að krefjast ítrustu læknisþjónustu í svona tilfelli?  Gerir það ekki minna til að drykkfelldur læknir geri mistök gagnvart farlama fólki á elliheimili heldur en ef hann væri að sinna fólki á besta aldri?

Aðstandendur gömlu konunnar áræddu ekki að gera neitt í málinu. Þeir gátu ekki fengið hana til baka og málaferli hefðu orðið sársaukafull, dýr og tvísýnt um niðurstöðu.

En hins vegar var þessi kona alls ekki komin með nein elliglöp eða orðin heilsulítil þótt öldruð væri.

Þvert á móti var hún með eindæmum hress, skemmtileg og skýr í kollinum. Hún naut þess að fá að lifa og miðla glettni sinni og hressleika til annarra. Heillaði alla í samkomum hjá afkomendum hennar.

Og þá vaknar spurningin um það hver sé þess umkominn að dæma aldrað fólk til að njóta minni réttar en þeir sem yngri eru.  

Að það geri minna til að drykkfelldur læknir vanræki starf sitt á elliheimili en annars staðar. 

Læknirinn var drukkinn á vakt

Þrjú lið gátu orðið heimsmeistarar.

Hollendingar sýndu það í gærkvöldi að lið þeirra er eitt af þremur bestu knattspyrnulandsliðum í heimi og hefði þess vegna með smá meistaraheppni alveg eins getað hreppt hinn eftirsótta bikar og Þjóðverjar eða Argentínumenn.

Það verður spennandi að sjá hvort þetta mat muni breytast eftir úrslitaleikinn í kvöld.  

Robben þakkar brasilísku þjóðinni

"Farið ekki langt!" "Ekki missa af !"

Oft hef ég skemmt mér yfir því þegar þessar skipanir hljómar í ljósvakamiðlum. Einver gaur fann þetta upp fyrir mörgum árum og síðan apa aðrir eftir.

Mér finnst fyrri skipunin hlægileg þegar ég er kannski nýlagður af stað í tímapressu í langferð og í útvarpinu er mér er allt í einu skipað að fara ekki langt. Ef eitthvað hvetur mig til að skipta um rás, þá er það þetta.

Í ljósvakamiðlum er hvimleið árátta til að hagræða sannleikanum, en aðall fjölmiðlunar á einmitt að vera að segja sannleikann.

Til dæmis þann sannleika að til þess að afla tekna fyrir útsendingunni þarf að vera með sem flestar og mestar auglýsingar. Þær eru oft ekki aðeins langdregnar heldur er æsingurinn svo mikill í leiknum auglýsingum að þær verða þreytandi. Þegar allt, sem auglýst er, er "frábært" og nánast hrópað á mann, hlýtur niðurstaðan að verða sú að ekkert er eftir annað en þetta frábæra.

Orðið frábært er eitt af þeim orðum sem hefur verið verðfellt hvað mest á Íslandi.

Síðan hef ég aldrei heyrt rétt sagt frá lengd auglýsinga í ljósvakamiðlum, heldur er því oft logið að þær taki "örskamma stund" og meira að segja ekki nefndar sínu rétta heiti, "auglýsingar", heldur "örstutt skilaboð" þegar í raun er um langa auglýsingarunu að ræða.   

Í ljósvakamiðlunum er sífelld árátta til að æra upp óþol í neytendunum með því að vera í tíma og ótíma með skipunina "ekki missa af". Ekki missa af þessu og ekki missa af hinu!

En lífið er nú einu sinni þannig að maður missir óhjákvæmilega af flestu sem á boðstólum er, - kemst ekki yfir nema mjög takmarkað og verður að sætta sig við það.

Amma mín upplifði til dæmis Kötlugosið 1918 í návígi og sagði mér frá því, en ég missti alveg af því.

Missti líka af því að vera á Þingvöllum við lýðveldisstofnuna 1944.  

  

  

Enn eitt dæmið um vanmat Íslendinga á náttúrufari landsins.

Í þúsund ár voru Íslendingar aldir upp við þá hugsun að eina fegurð og gildi íslenskrar náttúru fælist í "bleikum ökrum og slegnum túnum", en þannig hljóðar eina fegurðarjátning fornbókmenntanna.

Eldfjöll voru af hinu vonda og eitt þeirra meira var meira að segja fordyri helvítis. Jónas Hallgrímsson og fleiri góðskáld rómantísku stefnunnar reyndu að vísu að breyta sumu, en allt fram undir okkar daga hafa hraun, sandar, auðnir, öræfi, óveður, rigning og þoka verið ljót og af hinu vonda og þessi skoðun hefur meira að segja gengið svo langt að gamalreyndur maður á Austurlandi lýsti yfir því, að eina vonin til þess að lokka erlenda ferðamenn til Íslands fælist í Hallormsstaðaskógi. 

Ég minnist þess að það var mikil upplifun fyrir mig, þegar ég var strákur í sveit í Langadalnum, að kynnast þokunni, duttlungum hennar og dulúð nokkrar vikur sumarið 1951 að mig minnir, (gæti hafa verið 1952) þegar komu óvenju margir þokusælir dagar og þó einkum þokusæl kvöld.

Mér fannst það mjög heillandi, spennandi og rómantískt, þegar þokan byrjaði að lauma sér með hlíðum fram dalinn með hafgolunni síðdegis og verða smám saman lægri og lægri utan í hlíðunum og búa til nýtt landslag þangað til hún hafði fyllt dalinn og það var komin niðaþoka.  

Síðasta dæmið sem ég þekki var í ferð norður á Strandir í fyrra fyrir Ferðastiklur þegar þokan lék stórt hlutverk í öllu og setti mest strik í reikninginn hjá mér, sem var fljúgandi.

En útkoman í þáttunum, sem gerðir voru, varð svo sannarlega jákvæð, jók á ævintýrablæ þessara slóða og skapaði fjölbreytni.

Stórir hópar erlendra ferðamanna sækjast eftir óvenjulegri upplifun, og fyrir þá flest felst það í því sem ég nefndi áðan, eldfjöllum, jöklum, hraunum, söndum, urðum, öræfum, sjávarbjörgum, hverum, óveðri, rigningu og þoku.

Frægustu skógar okkar, bleikir akrar og slegin tún verða ekki efst þar á blaði, en gegna sínu hlutverki við að skapa einstæða fjölbreytni landsins.   

 

 

  

Þokan heillar eins og norðurljósin

Gengishækkanir skapa líka vandamál.

Tvívegis á ferli íslensku krónunnar hefur gengi hennar hækkað og í bæði skiptin reyndust gengishækkanirnar varasamar.

Fyrri hækkunin var á þriðja áratugnum, sem í Bandaríkjunum var kallaður "the roaring twenties" af því að feiknarleg uppsveifla var í landinu með tilheyrandi þenslu, neysluaukningu, framkvæmdum og fjárfestingum og tengdri lánastarfsemi og síhækkandi hlutabréfaverði.

Ríkisstjórn Íhaldsflokksins á Íslandi lét þá hækka gengi krónunnar í bjartsýniskasti en sá ekki fyrir að lögmálið "what goes up must come down" myndi virka hastarlega í fjármálahruninu á Wall street haustið 1929.

Það jók mjög á vandann hjá okkur í kreppunni á fjórða áratugnum að sigla inn í hana með of hátt skráð gengi, sem bitnaði sérstaklega illa á eina útflutningsvegi okkar, sjávarútveginum.

Síðari gengishækkunarbólan var í aðdraganda Hrunsins 2008, þegar samtvinnaðar þensluráðstafanir ríkisstjórna Sjalla og Framsóknar skrúfuðu gengi krónunnar upp um 30-40% umfram það raungengi, sem gengið gæti til framtíðar.

Veturinn 2007 til 2008 byrjaði gengið óhjákvæmlega að falla með þeim afleiðingum sem við glímum enn við og þessar afleiðingar voru enn harkalegri en ella, vegna þess hve margir höfðu tekið óhóflega stór gengistryggð lán.

Í ljósi reynslunnar ætti að fara mjög varlega í að þoka genginu upp, bara til þess eins að auka neyslu og þenslu sem henni fylgir. Horfa verður lengra fram á tímann, raska ekki stöðugleika og veikja ekki grundvöll útflutningsgreinanna, sem efnahaglífið hvílir á.  

Gengi krónu á uppleið

Formaðurinn snuprar eigin flokksmenn.

Meðal þeirra fyrstu sem lýstu sig andvíga málflutningi oddvita framboðslista Framsóknar í Reykjavík voru Sigrún Magnúsdóttir, formaður þingflokksins, Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra og Hallur Magnússon.

Síðan bættust fleiri í hópinn, svo sem Ómar Stefánsson fyrrum oddviti flokksins í Kópavogi, og einnig sagði fjórði maður á B-listanum í Reykjaví sig strax frá framboðinu vegna ósættis við þennan málflutning.

Nú hefur formaður flokksins heldur betur tekið til hendi og rétt kúrsinn af með því að snupra i raun þetta samflokksfólk sitt með þvi að segja að umræðan sem það setti af stað hafi verið nýr lágpunktur og skikka það til að marséra i takt, eins og sagt var að flokkurinn hefði stundum gert á dögum Steingrims Hermannssonar án þess að hann þyrfti að tukta nokkurn mann til.  

Umræðan um Framsókn nýr lágpunktur

Allir ferðamennirnir þurfa að halda að þeir hafi bara verið óheppnir.

Kannski verður þetta sumar likt sumrinu í fyrra og þar með ósköp líkt tugum sumra á fyrri áratugum, sem við erum búin að gleyma, því að flest sumrin eftir aldamótin síðustu voru afbrigðilega góð, einkum þau síðustu fyrir 2013.

Við Íslendingar höldum kannski að erlendu ferðamennirnir, sem hingað koma og lenda i rigningunni, af því að þeir voru fyrirfram búnir að bóka gistingar á ákveðnum dögum í stað þess að reyna sveigja ferðalagið eftir landshlutum, viti í sumarlok að sumarið hafi verið votviðrasamt og rakki landið niður, okkur til tjóns.

En það þarf ekki að vera þannig, því að þeir sjá aðeins veðrið hér í þá viku eða hálfan mánuð sem flestir dvelja hér og hafa þeir auðvitað ekki hugmynd um veðrið allar hinar vikurnar og mánuðina, nema því sé sérstaklega haldið að þeim.

Jafnvel á einstökum blíðviðrissumrum eins og voru 2010-2012 koma rigningarkaflar í öllum landshlutum.

Þeir ferðamenn, sem lentu í þeim, voru óheppnir og vissu það.

Þeir, sem lenda í svipuðu núna, taka því vafalaust á sama hátt sem óheppni nema hamast sé við að halda að þeim upplýsingum um úrkomu og vinda allt sumarið fram á haust.   

Það er vott en mun það versna?

Skeytingarleysið orðið að dyggð.

Fróðlegt er að lesa ýmis skrif á netinu þar sem lítið er gert úr viðfangsefnum í þjóðlífinu, sem varða meginatriði þess að sem flest fólk geti lifað bærilegu lífi.

Þegar Landsbankinn birti tölur um að húsnæðisvandinn væri jafnvel stærri hjá einstökum þjóðum í Evrópu en hjá okkur mátti sjá skrif í bloggpistlum um óþarfa væl vegna þeirra mála hér á landi.

Einnig mátti sjá skrifað, að þeir sem létu sig þau mál varða nánast gripu þau sem fagnaðarefni til þess að geta leitað eftir viðfangsefnum fyrir sig og sína sýn á þjóðmálin og sæu tækifæri fyrir sig í þeim til þess að hygla sumum á kostnað annarra, gera sér mat úr vandræðum þeirra.

Í augum þessara bloggskrifara virðist umhyggja fyrir högum þeirra samborgara, sem verst standa, vera löstur og tækifærismennska, en skeytingarleysið vera dyggð.

Þessi hópur bloggskrifara fjallar á svipaðan hátt um þá, sem vara við hröðum og háskalegum loftslagsbreytingum af mannavöldum og segja að menn eins og Al Gore og þeir vísindamenn sem fjalla um þau mál, geri það eingöngu af tækifærismennskku til að græða á því sjálfir.  

Einna lengst gengur þessi gagnrýni þegar sagt er að vítaverðar hugmyndir þess efnis að byggja upp Skeifuna eftir brunann á dögunum. Með þeirri uppbyggingu muni tjónþolar brunans og tjónið af honum verða nýtt til framkvæmda sem aðrir muni hagnast á.

Þessi gagnrýni er raunar í ósamræmi við þá gagnrýni á Jóhönnustjórnina að hún hafi sýnt vítavert sinnuleysi í því að byggja upp eftir Hrunið.  

Bloggskrifararnir segja að sé ekkert sé að marka málflutning Al Gore og vísindamanna af því að þeir græði á því að fjalla um loftslagsbreytingar og hafi atvinnu af rannsóknum og vísindastörfum.

Fólk, sem andæfir skefjalausri stóriðjustefnunni með tilheyrandi náttúruspjöllum, er kallað öfgafólk og  "atvinnumótmælendur" en hinir, sem vilja keyra áfram á annað hundrað virkjanakosti eru kallaðir hófsamir skynsemdarmenn.

Ekki kannast ég við að þeir 25 sem settir voru í steininn vegna Gálgahraunsmálsins hafi fengið krónu fyrir að standa daglega vakt í hrauninu í tæpan mánuð eða fyrir að mótmæla á öðrum vettvangi.

Hitt liggur fyrir að forstjórar fyrirtækjanna sem beitt er í þágu skammgróða og hernaðar gegn landinu eru hálaunamenn og fá sín háu laun fyrir að fylgja þessari stefnu sinni fram.

Aldrei eru þeir kallaðir "atvinnumeðmælendur". Það orð finnst ekki í orðaforðanum, sem notaður er, þar sem "stækkun friðlands" þýðir í raun virkjun inni í friðlandinu og "sjálfbær þrótun og endurnýjanleg og hrein orka" stærstu jarðvarmavirkjana þýðir í raun rányrkju sem tæmir auðlindina á nokkrum áratugum með mestu loftmengun frá nokkru fyrirtæki á Íslandi.

Rétt er að geta þess, að stundum er línan á milli mannúðar og forsjárhyggju óljós og sömuleiðis milli umhyggju og afskiptasemi og ævinlega skal hafa varann á í þeim efnum.

En fyrrnefnd gagnrýni á það að fólk með ákveðnar stjórnmálaskoðanir fagni tækifærum til að færa sér í nyt neyð annarra er ósanngjörn.

Samkvæmt ofangreindum bloggskrifum má álykta, að til dæmis starfsemi Rauða krossins og starf heilbrigðisstétta sé af hinu vonda, af því að fólkið, sem vinni að þessum málum hagnist á því að neyðin sé sem allra mest og að það hafi þeim mun meira að gera sem sjúkdómar, hungur og örbirgð sé meiri .

 

 

 

Þúsundir í húsnæðisvanda