Hvenær eru "varahlutirnir" orðnir of gamlir?

Í frétt um líffæragjafir er þess getið að 18 ára aldur sé skilyrði fyrir því fólk geti gefið líffæri eftir sinn dag. 

Fróðlegt væri að vita hvort eitthvert aldurtakmark er í hinum enda ævinnar, eða hvort það sé matsatriði hvort viðkomandi líffæri sé nothæft. 

Ef eitthvað af mínum líffærum er nothæft, þótt ekki væri nema í neyð, myndi ég láta skrá samþykki mitt fyrir slíkri gjöf. 

Í Danmörku eru lögin víst þannig að fólk verður að lýsa yfir því að það vilji ekki gefa líffæri eftir andlát sitt, en annars teljist aðgerðarleysi sama og samþykki. 

Þetta byggist á því að með sívaxandi tækni vex skorturinn á líffærum og að það megi ekki gerast að óþörfu að manneskja láti lífið vegna þess að það vantaði "varahlut".  

Allir geta tekið afstöðu

Alveg nýtt fyrirbæri, en standa þarf vaktina.

Það er alveg nýtt að virkjanakostir séu dregnir til baka vegna þess að þeir hafi áhrif á friðuð svæði eins og Orkustofnun hefur gert varðandi þrjá virkjunarkosti á norðausturhálendinu. 

Í nýlegum bloggpistli hér á síðunni var fjallað um það að þarna væri enn verið að pressa fram þá virkjanakosti íslenska, sem hefðu mestu mögulegu óafturkræfu neikvæðu umhverfisáhrif hér á landi.

Það vafðist ekki fyrir þeim Siv Friðleifsdóttur og Valgerði Sverrisdóttur á sínum tíma að aflétta friðun Kringilsárrana til þess að koma Kárahnjúkavirkjun á koppinn. 

Því fylgdu yfirlýsingar þeirra um að hvaða friðun sem væri mætti aflétta að vild, sama var og er uppi á teningnum varðandi Þjórárver og meðal um það bil 100 virkjanakosta sem kynntir voru fyrir nokkrum árum, voru að sjálfsögðu Geysir, Gullfoss, Landmannalaugasvæðið, Kerlingarfjöll og Askja.

Ekkert er heilagt, þótt Bandaríkjamenn líti á mesta orkubúnt sinnar álfu sem "heilög vé."

Ég hygg að það, að Orkustofnun dragi til baka þrjá virkjanakosti, sé nánast einsdæmi hér á landi.

Og ástæðan sem gefin er upp er sú, að vegna rangra upplýsinga hafi stofnunin haldið að virkjanirnar myndu ekki ná inn í Vatnajökulsþjóðgarð en úr því að svo væri, yrðu kostirnir dregnir til baka. 

Guð láti á gott vita sagði gamla fólkið stundum, en enda þótt að ekki megi gera lítið úr þessu hiki Orkustofnunar, verður að standa vaktina fyrir íslenska náttúru eftir sem áður. 

Dregur þrjá virkjunarkosti til baka

Loksins, loksins !

Vandi Ríkisútvarpsins á rætur að rekja meira en 30 ár aftur í tímann þegar ákveðið var að byggja þrjú risavaxin hús við Efstaleiti, eitt fyrir útvarpið, yfirstjórnina og skrifstofur, annað fyrir Sjónvarpið og hið þriðja sem tækjahús. 

Nefnd um opinberar framkvæmdir stöðvaði sem betur fer þessi áform, en í stað þess að láta hanna húsið frá grunni upp á nýtt, var ákveðið að halda sig við byggingu hússins fyrir útvarp og skrifstofur, en troða þar inn sjónvarpinu og tækjadeild. 

Ofan á allt of stórt hús varð til óhagkvæmt hús, að stórum hluta alls ekki hannað fyrir sjónvarp og háir það bæði starfseminni og skapar illa nýtt rými. 

Erfitt var að koma á framfæri gagnrýni á húsið, en sem fulltrúi í samráðsnefnd um það, varð mér ljóst í hvílíkt óefni var stefnt. 

Í sjónvarpi fékkst aðeins rökræn umræða um húsi í þriggja mínútna frétt, þar sem ég fékk 40 sekúndur til umráða til að koma sjónarmiðum starfsfólks, hollvina og listamanna á framfæri. 

Ástæðan var sögð sú að það svo erfitt að láta Ríkisútvarpið fjalla um sjálft sig! 

Nú loksins hillir undir að smá leiðrétting fáist á þessum afdrifaríku mistökum í boði íslenskra stjórnmálamanna, en eftir sem áður er húsið mislukkað hvað snertir tilhögun og ekki síst fáránlegt og dýrt loftræsti- og hitunarkerfi, sem tekur heilan aukakjallara undir kjallara hússins vegna þess að við hönnun hússins var brotið meira en þúsund ára gamalt lögmál um loftræstingu húsa allt frá dögum Rómverja, sem má meðal annars sjá í mörgum af þekktustu byggingum heims svo sem Louvre-safninu, byggingunum í London og Pentagon í Bandaríjunum.

Loksins! Loksins!  

 

RÚV leigir Reykjavíkurborg

Svipað og þegar AF 447 fórst?

Í atvinnuflugi skiptast flugstjóri (pilot in command) og aðstoðarflugstjóri ( copilot) oft á að vera í stöðu flugstjóra, til dæmis með því að skipta um þegar flogið er til baka á áætlunarleið.

Að því leyti til getur það gerst að sá sem er í hlutverki aðstoðarflugmann (sem er dálítið misvísandi orð, - orðið "meðflugmaður" lýsir kannski betur merkingu orðsins "copilot") sé í raun reyndari flugmaður. 

Svo virðist hins vegar ekki hafa verið í síðasta flugi þotu AirAsia sem hrapaði í Javahaf í desember. Greint er frá því að flugstjórinn hafi haft mun meiri og fjölbreyttari reynslu en aðstoðarflugmaðurinn, sem var við stýrið. 

Þegar AF 447 fórst hér um árið á Suður-Atlantshafi í óveðri, rétt eins og þota AirAsia, var í skýrslu flugslysanefndar talið það geta hafa verið hluti af orsök þess hve illa fór, að flugstjórinn var sofandi aftur í vélinni þegar aðstoðarflugmaðurinn missti stjórn á vélinni og ringulreið og örvænting tóku völdin í stjórnklefanum. 

Meira en mínúta leið þar til flugstjórinn kom fram í og það tók hann svo langan tíma að byrja að átta sig á því hvað var að gerast í raun, að þá var það um seinan. 

Fróðlegt verður að vita hvort svipað hefur gerst um borð í þotu AirAsia. 

Aðstoðarflugmaðurinn var við stýrið

Hafa bjargað mörgum mannslífum.

Það eru liðin talsvert mörg ár síðan sú nýjung var tekin upp að koma fyrir neyðarfallhlífum á eins hreyfils flugvélum.

Upphaflega var þetta í boði fyrir allra minnstu flygildin, sem þá og enn eru margar með tvígengisvélar, sem endast ekki vel og framleiðendurnir taka meira að segja fram að séu ekki hannaðar upphaflega með loftför í huga. 

Undir þann leka er sett að nokkru leyti með kröfum um að viðkomandi loftför geti komist niður á vissan lágmarkshraða í flugi og þar af leiðandi átt meiri möguleika á að sleppa án verulegra meiðsla flugmanna, ef drepst á hreyfli og grípa verður til nauðlendingar. 

Á flygildinu "Skaftinu" sem ég fer kannski að fljúga aftur í vor eftir 16 ára hlé, er lendingarhraðinn aðeins tæplega 30 mílur eða um 45 km/klst og það eykur mjög möguleikana á því að finna nothæfan nauðlendingarstað, jafnvel í logni, sem er kannski ekki nema um 50 metra langur. 

Á þeim áratug, sem ég flaug Skaftinu, þurfti ég að nauðlenda nokkrum sinnum vegna vélarbilunar, sem í lokin kom í ljós að var vegna þess að sá sem smíðaði þetta heimasmíðaði flygildi hafði að vísu fylgt kröfum framleiðandans í einu og öllu um efni og samsetningu, en hugðist í lokin spara sér smávegis með því að setja pappasíu í blöndunginn í stað vírnetssíu. 

En hann gleymdi því að pappasía á tvígengisvél dregur smám saman í sig olíuna, sem blandað er í hlutföllunum 1:50 á tvígengisvélar, þannig að það myndast svelti sem að lokum velur því að hreyfillinn yfirhitnar og missir afl. 

Fallhlíf er einkar heppileg á eins hreyfils vélum sem rétt ná því að uppfylla kröfur um vél með einum hreyfli um nógu lága lágmarks flughraða. Sú krafa er um 70 mílna lágmarkshraða, eða 113 kílómetra hraða. 

Augljóst er hve miklu munar á slíkum hraða í nauðlendingu eða rúmlega 80 kílómetra hraða á algengustu eins hreyfils vélunum, að ekki sé talað um 45 kílómetra hraðann á örfisunum. 

Neyðarfallhlífar hafa bjargað mörgum mannslífum erlendis, og Cirrus-vélarnar, sem eru með háan lendingarhraða, eru framleiddar með neyðarfallhlíf sem staðalbúnað. 

Sjáið vélina hrapa í Kyrrahafið

Unun að horfa á leikinn. Guðmundur getur verið stoltur.

Það var hrein unun að horfa á leik heimsmeistara Spánverja gegn frábæru liði Dana. Háspenna fram á síðustu sekúndur. 

Það skemmtilegasta: Þjálfaraeinvígi, þar sem Guðmundur hefur í fullu tré við þjálfara heimsmeistaranna og getur verið stoltur af frammmistöðu sinni. Dæmi: Guðmundur tekur leikhlé þegar Mikkel Hansen getur ekki lengur haldið liðinu á hraðsiglingu í sókninni og Spánverjar eru byrjaðir að skora. Hann passar sig á að Spánverjar fari ekki of langt fram úr, nokkuð sem Aron Kristjánsson og Dagur Sigurðsson hafa átt til að vera of seinir að gera. Guðmundur skiptir Mikkel Hansen út úr vörninni og endurskipuleggur varnarleikinn, sem skellir öllu í lás fyrir Spánverjum.

Spánski þjálfarinn lætur þetta ekki viðgangast og tekur sjálfur strax leikhlé til að móta svar við bragði Guðmundar.

Þetta var að mínum dómi besti leikur keppninnar og bæði þessi lið klassa fyrir ofan okkar lið ef ekki flest önnur á mótinu.  

Meistararnir felldu Guðmund

Kalli klóraði sig út úr kassanum.

Kettir geta verið furðulega afkastamiklir við að nota klærnar eins og dæmið um bandaríska köttinn, sem klóraði sig upp úr gröf sinni, sýnir.

Fjölskylda mín átti afar skemmtilegan kött, sem dætur mínar fundu sem blindan nýfæddan kettling, sem mjálmaði ámátlega í öskutunnu skammt frá heimili okkar og einhver hafði hent þangað. 

Þær höfðu verið á ferðalagi í tengslum við skemmtanir Sumargleðinnar og gáfu kettlingnum nafnið Carl Möller. Hann var nánast manns jafningi í fjölskyldulífinu og af honum mætti segja margar sögur.

Þar kom að við fluttum úr parhúsi í blokk og nú varð að koma Kalla fyrir. Ég þekkti sómafólk að Skriðulandi í Langadal og þegar bóndinn var næst í Reykjavíkurferð, afhenti ég honum köttinn í pappakassa með þykkum pappa, næstum eins sterkum og tré.

Fáir í fjölskyldunni höfðu leikið sér eins mikið við Kalla og ég og því kom það í minn hlut að misnota traust kattarins og lokka hann inn í pappakassann í leik, sem byggðist á því að nota rækjur, sem var eftirlæti Kalla.

Á kassanum hafði ég sett tvö göt sem "glugga", en Kalli hamaðist inni í honum, dýrvitlaus í þess orðs fyllstu merkingu.

Í kvöldið sagði bóndinn mér frá því í síma að á tímabili hefði litið út fyrir að vistaskiptin myndu misheppnast.

Kötturinn hamaðist svo inni í kassanum, að þegar rútan stansaði við Fersstikluskála, var hann búinn að tæta hann svo með klónum innan frá, að hann slapp út og flúði út úr rútunni.

Þegar farþegarnir komu aftur inn í rútuna kom kötturinn hins vegar inn í hana sjálfviljugur, gekk aftur með sætaröðinni, fann bóndann, nuddaði sér blíðlega upp við fætur hans og skreið síðan sjálfviljugur upp í kjöltu hans og sleikti á honum hendurna.

Þetta gat ekki verið augljósara: Hann fann út að hann myndi aldrei komast aftur til Reykjavíkur og þá var eins gott að vingast við eina manninn í rútunni, sem gæti orðið nýr og góður húsbóndi hans.

Kalla var fengið flet í skemmu á Skriðulandi og varð hvers manns hugljúfi á bænum, enda miklir dýravinir þar.

Árið eftir áttum við Helga leið um Langadal og litum við á Skriðulandi. Ég gægðist inn um gættina á skemmunni og byrjaði að leika mús með hendinni, einn af gömlu leikjunum okkar Kalla, en hann rótaði sér ekki í fletinu. Ég kallaði blíðlega til hans en hann bærði ekki á sér.

Þetta var alveg nýtt.

Nú kom Helga í gættina og kallaði til hans, og kom Kalli þá hlaupandi til hennar og lét vel að henni en leit ekki einu sinni til mín.

Hann mundi greinilega hver hafði svikið hann í tryggðum. Mér myndi hann aldrei fyrirgefa. 

Kalli varð fjörgamall. Einn blíðviðrisdag um sumar, þegar sólin skein í heitu logninu, staulaðist hann inn í eldhús þar sem fólk sat að snæðingi. Hann mjakaði sér rólega meðfram fótum fólksins og nuddaði sér upp við þá, eins og blíðlyndir kettir gera oft, og lötraði síðan hægt út aftur.

Út um eldhúsgluggann sást hann staulast upp á þúfu rétt fyrir sunnan bæinn, setjast þar niður til hálfs og teygja höfuðið í átt til sólar, horfandi í átt til aflsins sem hafði skapað hann og allt sem lífsanda dregur.

Skömmu síðar hné hann rólega niður örendur.

Sagt er að gamlir menn hjá frumstæðum þjóðflokkum í Austurlöndum fjær, sem finna feigðina kalla á sig eins og Jónas orðar það, fari í lokin út í skóg, setjist þar einir niður og láti lífið fjara þar út. 

Sagan af dauðastund kattarins Kalla minnti mig á þetta þegar ég heyrði hana. Hann var alveg einstakt dýr, oft manna jafningi og vel það.  

  

Klóraði sig upp úr gröfinni

Samtíminn espar upp óþol og óánægju.

Tólf prósent eru afar stór og alvarleg tala ef hún gengur í gegnum alla aldursflokka frá efsta bekk grunnskóla til æviloka og felur í sér þá sem sjá ekkert nema vonleysi og svartnætti framundan. 

Hún er enn alvarlegri tala en ella vegna þess að um er að ræða þá kynslóð, sem maður hefði haldið að lifði við betri kjör og möguleika en nokkur önnur á undan henni. 

Lang líklegasta svarið við spurningunni um það, hvers vegna þetta sé svona, er sú, að búið sé að kynda undir slíkar væntingar og kröfur hjá þessari kynslóð um gull og græna skóga, að hún fyllist vonleysi og óhamingju við tilhugsunina um að fá þessar óskir ekki uppfylltar.

Það er eitthvað mikið að í grunnhugsun nútíma neyslusamfélags, þegar árangurinn er þessi. 

Á unglingsárum eru einstaklingarnir viðkvæmir, óvissir um sjálfa sig og framtíð sína. 

Þótt flestir njóti fræðslu um göfugar kenningar í siðfræði, heimspeki og trúarbrögðum, svo sem um gildi hógværðarinnar og trúmennskunnar, drukknar slíkt í stanslausri síbylju og áreiti auglýsinga og áróðurs sem allur miðar að því að skapa sem mestar kröfur og þarfir, sem byggjast á efnislegum gæðum, oftast án innihalds.

Þessi eina síbyljusetning "ekki missa af!" gerir lítið annað en að skapa óánægju, óþol og óróa, því að í langflestum tilfellum er það aðeins lítill hluti almennings sem getur veitt sér öll þau ósköp sem sífellt er verið er að telja fólki trú um að það megi ekki missa af.

Hvergi valda svona auglýsingar meiri óánægju en á landsbyggðinni þar sem hún minnir fólk stanslaust og daglega á það að það sé að missa af svo miklu í lífinu bara vegna þess að það á ekki heima á því landssvæði þar sem hægt á að vera að öðlast öll þau lífsgæði, sem eiga að vera svo ómissandi. 

Hvenær heyrum við auglýsingar um gildi þess að "stinga af", að njóta næðis og kyrrðar og samfélags við sína nánustu? Að una glaður við sitt?

Hve oft eru þuldar auglýsingar um að þau gæði séu einmitt það sem við megum ekki missa af?

Guðmundur G. Þórarinsson og Styrmir Gunnarsson hafa nýlega lýst þeirri brotalöm okkar samfélags sem felst í ofuráherslu á því að hafa og eiga á kostnað þess að vera.

Það er mergurinn málsins.  

 

 

Fleiri telja framtíðina vonlausa

Búið að snúa við slagorðinu "ekkert kemur í stað rúmtaks!"

Á blómatíma "kraftabílanna" (muscles cars) í Bandaríkjunum varð til slagorðið "Ekkert kemur í staðinn fyrir rúmtak!" ( "there´s no subtitude for cubics!")

Fyrir bragðið stóðu Kanarnir nær ráðalausir í nokkur ár þegar hertar mengunarvarnir og verðsprenging á olíu varð til þess að fimm lítra amerískar vélarsleggjur fóru niður í 115 nettóhestöfl í afli og eyddu 20 á hundraðið og þaðan af meira.

Aflið var aðeins 23 hestöfl á lítra rúmtaks og minna afl en núna er kreist út úr þriggja strokka vél með fimm sinnum minna rúmtaki.

Ecoboost vélarnar hjá Ford og þar á undan tveggja strokka Tvin Air vélarnar hjá Fiat björguðu bensínvélunum frá því að bíða ósigur fyrir dísilvélunum hvað varðar sparneytni, sem er kjörorð okkar tíma.

Þessi þróun nýrrar tækni í innspýtingu, notkun forþjöppu og fleiri atriðum er enn í gangi og er afar spennandi.

Og ef menn vilja endilega mikla krafta er búin til blanda af forþjöppu (turbo) og samþjöppu (kompressor) eða þá bara settar fjórar forþjöppur á vél eins og vélina í Bugatti Veyron, og þá nægir átta lítra vél til að framleiða 1200 hestöfl eða 150 hestöfl á hvern rúmtakslítra, sem gefur bílnum getu til að ná meira en 400 kílómetra hraða.  

Lítil en öflug vél í hagkvæmum bíl

"Þurfum að losa okkur við þau" heilkennið.

"Þurfum að losa okkur við þau" heilkennið er líklega jafngamalt mannkyninu. Byggist á því að í samfélögum myndast andúð á ákveðnum hópi fólks, sem meirihlutinn eða ráðandi öfl telja sig þurfa að fjarlægja. 

Eftir að Gyðingar tvístruðust um lönd og Jerúsalem var lögð í rúst, varð smám saman til andúð á þeim vegna trúar þeirra og samheldni sem oft skapaði framgang, sem byggðist á dugnaði og nýtingu hæfileika þeirra. 

Það kom mér mjög á óvart að sjá í stórri handbók um sögu 20. aldarinnar frá degi til dags, að í byrjun þeirrar aldar var í alvöru fjallað um það meðal valdamestu manna heims að "gefa" Gyðingum Uganda, svo að þeir gætu stofnað sitt Zion eða þjóðarheimili þar. 

Enn í dag er því haldið fram að Hitler hafi farið dult með þær fyrirætlanir sínar að útrýma Gyðingum og að umheimurinn og jafnvel Þjóðverjar sjálfir og fylgjendur nasista annars staðar, svo sem í Noregi, hafi ekki haft hugmynd um það.

Þess vegna hafi til dæmis þeir 5000 Norðmenn, sem börðust fyrir Hitler á austurvígstöðvunum ekki haft hugmynd um að þegar væri byrjað að útrýma Gyðingum.  

Þetta fellur undir hugtak, sem nefna má nafninu "áunnin fáfræði", og byggist á því að menn leiða hluti hjá sér, hafa ekki áhuga á að vita um þá eða beinlínis bæla niður vitneskju um þá ef þeim finnst sú vitneskja óþægileg. 

Í ágætri samantekt Markúsar Þórhallssonar frá Djúpalæk sést að Hitler talaði fullum fetum um þá þjóðernishreinsun að "hreinsa" Evrópu af Gyðingum í ræðu í þýska þinginu strax í janúar 1939.

Þá þegar hafði hann líkt Gyðingum við meindýr eða rottur, sem þyrfti að uppræta. 

Hann vissi að ef hann átti að geta æst Arabaþjóðir upp á móti Bretum, eins og honum tókst mæta vel hjá Farúki Egyptalandskonungi, gæti hann ekki á sama tíma látið Gyðinga fá land í Palestínu.

Hann gældi við þá hugmynd að nota herferðina inn í Sovétríkin til að flytja "óæðri kynþætti" eins og Gyðinga og Slava austur í Síberíu þar sem þeim yrði þrælað út og þeir látnir deyja út, en þegar herförin gekk ekki sem skyldi var lausn "Gyðingavandamálsins" fundin í ársbyrjun 1942 með byggingu útrýmingarbúða.

Í samtíma okkar eru þjóðernishreinsanir eða "þurfum að losa okkur við þau" heilkennið enn á ferli hér og þar í heiminum. ISIS og Boko Haram eru það nýjasta, en ýmislegt var reynt í Balkanstríðunum í lok síðustu aldar. 

Hér á landi má sjá skrif á netinu um það að Ísland eigi aðeins að vera fyrir Íslendinga og að "við þurfum að losa okkur við" ákveðinn trúflokk, sem þegar stefni að því að gera samkomustaði sína að vopnabúrum og miðstöðvum fyrir herför á hendur okkur í sama stíl og ISIS samtökin standa nú fyrir í Írak.

Þegar Ebólufaraldur kom upp í Afríku stakk einn skrifari upp á því að blökkumönnum yrði bannað að fljúga í almennu farþegaflugi !

Vísa í facebook færslu mína og örstutt myndbrot af íslenskum þjóðernissinnum í Bankastræti.  

 

  

Engin þýsk sjálfsmynd án Auschwitz