Snýst um minni eftirspurn.

Það er samdóma álit þjóðarleiðtoga heims að minnka verði notkun á jarðefnaeldsneyti. Ef eftirspurn eftir því minnkar ekki skiptir engu máli þótt einhverjar þjóðir, sem hugsanlega kunna að búa yfir nýjum olíulindum, gaslindum eða kolanámum, hætti við að nota sér það.

Ég er í hópi þeirra sem vildi óska sér þess heitt að ekki þyrfti að nota neitt jarðefnaeldsneyti. En tæknin er ekki komin á það stig að hægt sé að útrýma olíunotkun og heldur ekki olíuvinnslu. Raunar gefur jarðefnaeldsneyti jarðarbúum svo mikla orku að engin leið er með núverandi tækni að finna aðrar orkulindir sem komi algerlega í staðinn.

Tæknilega mögulegt er að reisa svo mörg kjarnorkuver að þau framleiði alla orku sem jarðarbúar þurfa, en jafnvel sú orka myndi ekki verða endurnýjanleg vegna þess að þá myndi hráefnið fyrir öll þessi kjarnorkuver ganga til þurrðar á nokkrum áratugum.

Stóra málið er að þjóðir heims verða að koma sér saman um róttæka minnkun eftirspurnar og aðgerðir til að stórminnka losun gróðurhúsalofttegunda. Í þeim samdrætti vinnslu yrði ekki sanngjarnt að draga þá línu að aðeins núverandi vinnsluþjóðir fái að halda áfram að framleiða þá olíu sem óhjákvæmilega verður að vinna meðan orkunotkunin verður blönduð.

OPEC-ríkin hafa þetta þannig að þau gæta þess að framleiða ekki of mikið af olíu vegna þess að þá lækkar verðið á henni. Það þýðir að eina ráðið til að minnka sjálfkrafa framleiðsluna er að minnka eftirspurnina.

Ef Ísland yrði olíuframleiðsluland og gerðist OPEC-ríki myndi það beygja sig undir það verð og þær framleiðslutakmarkanir sem þjóna þessu markmiði auk þess markmiðs allra þjóðríkja heims að minnka notkun olíunnar og útblásturs gróðurhúsalofttegunda.

Ég er fylgjandi róttækum aðgerðum til að minnka eftirspurn. En ég er ekki fylgjandi því að sumum þjóðum, sem búa yfir þeirri auðlind sem olía og gas eru, verði bannað að framleiða slíkt meðan aðrar megi það.

Eitt verður yfir allar þjóðir að ganga og jafnræði verður að ríkja milli þjóða.

Það er síðan annað og mjög áríðandi verkefni að tryggja að að ekki sé tekin áhætta á óafturkræfum umhverfisspjöllum við leit og vinnslu.

Hlýnunin felur í sér tækifæri

Misjafnt eðli máls.

Útstrikanir byggjast á mismunandi ástæðum. Þær geta snúist um persónulegt traust og þær geta líka byggst á því að viðkomandi frambjóðandi hafi skoðanir í málum sem eru umdeild meðal stuðningsmanna flokksins.

Mál Þráins Bertelssonar finnst mér dálítið sérstakt. Menn bera mál hans saman við það að Ögmundur Jónasson ákvað að taka aðeins þingfararkaup en afsala sér launum fyrir að vera forseti BSRB á sama tíma.

Laun hans sem forseti BSRB kom þó ekki úr ríkissjóði.

Þarna er verið að bera saman ólíkar forsendur hjá Þráni og Ögmundi. Ögmundur hefur sinnt báðum störfunum samtímis og á því byggir hann þá ákvörðun að taka ekki tvöföld laun.

Öðru máli gegnir um Þráin. Hans laun eru ekki starfslaun eins og laun Ögmundar heldur viðurkenning á starfi sem hann vann fyrir margt löngu.

Tökum hliðstæðu. Winston Churchill fékk Nóbelsverðlaun á meðan hann var þingmaður, gott ef hann var ekki líka forsætisráðherra þá. Þetta eru allhá peningaverðlaun. Hann varð fyrst heimsfrægur rithöfunur 1898. Átti hann að afsala sér þeim?

Halldór Laxness er enn betra dæmi. Hann fékk Nóbelsverðlaun 1955 fyrir stórvirki sem hann hafði unnið allt að 30 árum fyrr. Ef hann hefði verið þingmaður, hefði hann átt að afsala sér þeim?

Hefði Jónas Árnason átt að afsala sér hliðstæðri viðurkenningu á meðan hann var þingmaður og rithöfundur?

Ólafur Arnalds fékk Umhverfisverðlaun Norðurlanda fyrir áður unnið brautryðjendastarf. Þau námu nokkrum milljónum króna. Átti hann að afsala sér þeim af því að hann þáði þá laun hjá ríkinu?

Ég var nálægt því að hreppa það sama nokkrum árum síðar. Ég viðurkenni að ég íhugaði aldrei að ef til þess kæmi ætti ég að afþakka þessi verðlaun. Kannski var ég svona spilltur.

Í fyrra fékk ég svonefnd Seacology-verðlaun. Átti ég að afsala mér þeim af því að á sama tíma þáði ég lífeyri hjá íslenska ríkinu sem þó duguðu varla fyrir húsaleigu? Raunar fóru þeir peningar allir í kvikmyndagerðina sem ég stunda. Voru það illa fengnir peningar sem kvikmyndagerðin fékk þar?

Ég og margir aðrir fá nokkur þúsund krónur árlega sem STEF-gjöld. Þau eru greidd fyrir notkun á hugverkum sem unnin voru fyrir jafnvel mörgum áratugum. Mátti ég aldrei taka við þeim þegar ég var starfsmaður RUV og jafnvel ekki heldur núna af því að ég er lífeyrisþegi?

Raunar verða þessar STEF-tekjur til þess að ég fæ ekki eillilaun.

Finnst fólki vera eðlismunur á því að fá verðlaun úr þeim sama ríkissjóði og greiðir starfslaunin og á því að launin komi ekki frá ríkinu? Sé svo ætti að vera í góðu lagi fyrir Ögmund að taka tvöföld laun úr því að BSRB greiðir honum þau en ekki ríkissjóður.

Þetta mál vekur upp áhugaverðar spurningar um eðli máls sem þörf er að rökræða.

Getur verið að niðurstaðan verði sú að munur sé á því hvort greitt sé fyrir löngu unnin verk eftir á eða hvort greitt er fyrir tvö störf á sama tíma?

Og að auk þess fari mjög eftir eðli hvers máls hver niðurstaðan verður.

Össur var næstur falli

Hvað um útlendinga?

(Ath: Hægt er að njóta myndanna betur með því að tvísmella á þær) 

Árum saman liðu útflutningsatvinnuvegirnir fyrir allt of hátt skráð gengi krónunnar.

Þegar ég flutti á sínum tíma fréttir af því að til Lapplands kæmu fleiri ferðamenn bara á veturna en allt árið til Íslands.

Ég sýndi af því myndir en menn ypptu bara öxlum og sögðu að Ísland væri ekki samkeppnisfært þótt hingað væri styttra fá fjölmennustu ríkjum Evrópu en til Lapplands.

Nú snaraukast ferðir Íslendinga um eigið land og er þó kreppa. En hvað um útlendinga þegar krónan hefur lækkað um helming?

Myndirnar með þessu bloggi voru teknar í hinu síðasta af fjórum kvikmyndatökuferðalögum mínum nú í apríl til Mývatnssveitar og svæðisins norður af því sem gera á að virkjunarsvæði. 

Við Friðþjófur Helgason fórum frá Leirhnjúki norður í Gjástykki á yfirbyggðum vélsleða í eigu Stefáns Gunnarssonar, skoðuðum gíga úr Kröflueldum 1975-84 og tókum myndir fyrir heimildarkvikmyndina "Sköpun jarðar og ferðir til mars" sem ég er að vinna að. 

Síðan fórum við norður að Þeystareykjum og gígnum Stóra-Víti á 36 ára gömlum jöklajeppaskrjóði með dísilvél í fylgd palljeppa í eigu Kristjáns Kristjánssonar sendibílstjóra í Reykjavík, sem Helgi Friðþjófsson ók.

Þær myndir eru neðar á síðunni.  

Í góðu veðri ríkir öræfakyrrð á svona slóðum en það er liðin tíð, í bili að minnsta kosti,  því dynurinn frá borholunum við Þeystareyki glymur um allt þetta stóra svæði og heyrist greinilega í 15 kílómetra fjarlægð.

Í Rovaniemi í Lapplandi má sjá hundruð vélsleða sem ferðafólk fær að nota til að fá þann draum uppfylltan að þeysa á um slétta snjóbreiðu á flötu landi í svartasta skammdeginu eftir langt flugferðalag sunnan úr Evrópu.

Fólkið lætur hvorki fimbulfrost, rökkur né snjókomu á sig fá, - margt af því er komið langt sunnan frá Miðjarðarhafi til að upplifa þetta fernt þegar það hefur komist á leiðarenda og drepið á sleðunum: Kulda, þögn, myrkur, ósnortna náttúru.   

Hið tilbreytingarsnauða vetrarmhverfi í Lapplandi stenst engan samjöfnuð við hið ótrúlega eldfjallalandslag á hálendinu norður af Mývatnssveit með nýmynduðum hraunum, gígum og gjám og sjóðheitum náttúrulegum hverasvæðum inni í miðri ísauðninni.

Á myndinni af Stóra-Víti, þar sem sjá má slóðir vélsleða niðri í hluta þessa gígs, stendur Friðþjófur efst uppi á brúnni andspænis en er eins og lítið sandkorn á myndinni, sést ekki nema myndin sé stækkuð með því að tvísmella á hana.  

Svo virðist sem menn sjái ekkert annað en álver hér á landi og maður heyrir setningar eins og. "Álver er forsenda fyrir jarðgöngum".

"Álver er forsenda byggðar, annars fer hér allt á vonarvöl" "

Þú og þínir líkar eruð andstæðingar byggðar og atvinnu á landsbyggðinni."

"Það er stundum lítill snjór í Mývatnssveit."

Litlu virðist skipta þótt ég bendi á að yfirleitt sé snjóþekja á hálendinu fyrir norðan sveitina þar sem tekin var upp kvikmynd í slíku umhverfi fyrir nokkrum árum og flugvél lent þar á hjarni.

Heldur ekki þótt ég minnist á að lágt gengi krónunnar skapi tafarlausa möguleika í ferðaþjónustu. 

Ég reyni að vísu að forðast umræður um þessi mál á ferðum mínum og passa mig að minnast ekki orði á neitt annað en það sem gleður okkur öll. Ekki veitir af að vera jákvæður.

Ég má bara ekki vera jákvæður um aðra möguleika en álver. 

Það er óvinsælt að tala um óþægilega hluti, einkum fyrir mann sem er að verða stimplaður "óvinur Norðausturlands númer eitt" á svipaðan hátt og gert er á Austurlandi og stefniir í að gert verði á sunnanverðum Vestfjörðum.

Umhverfið við Þeystareyki hefur breyst mikið. Þar hefur myndast vatn sem fer stækkandi og af einhverjum ástæðum töldu menn nauðsynlegt að bora nánast alveg ofan í fallegasta gróna hverasvæðinu. 

Innsti kjarni Þeystareykjasvæðisins er ekkert ólíkur hverasvæðunum í Yellowstone í Bandaríkjunum, sem eru á grónu landi.

En samt er munurinn gríðarmikill. Það er vegna þess að í næsta umhverfi Þeystareykja eru hraun og gjár sem mynda með hinu gróna svæði einstaka landslagsheild sem tekur umhverfiu hveranna í hinu friðaða svæði Yellowstone langt fram að fjölbreytileika. 

Nýlega hefur hinn eldvirki hluti Íslands verið útnefndur sem eitt af hundrað undrum veraldar, raunar eitt af um 40 náttúrgerðum undrum og eitt af sjö náttúruundrum Evrópu.

Yellowstone, frægasti og elsti þjóðgarður heims með öllum sínum óbeisluðu hverum og vatnsföllum komst þar ekki á blað. Verður samt friðaður um aldur og ævi og orkan í staðinn sótt til merkari svæða á Íslandi.  

Þeystareykir eru hluti af stærsta, magnaðasta og fjölbreyttasta eldfjallasvæði í heimi og hafa þá sérstöðu meðal háhitasvæða þess að þar er gróið land. Eins og einn liturinn í regnboga þessa fjölbreytta svæðis.

Þeystareykir eru hliðstæða við hálsinn á Monu Lisu. Sá háls er ekkert öðruvísi eða merkilegri, skoðaður einn og sér, en hver annar háls á málverkum af konum.

Hann hefur hins vegar þá sérstöðu að vera hluti af Monu Lisu og það gerbreytir málinu. Enginn skyldi dirfast að snerta við honum.   

Fólk flykkist í ferðalög innanlands