Misjafnt eðli máls.

Útstrikanir byggjast á mismunandi ástæðum. Þær geta snúist um persónulegt traust og þær geta líka byggst á því að viðkomandi frambjóðandi hafi skoðanir í málum sem eru umdeild meðal stuðningsmanna flokksins.

Mál Þráins Bertelssonar finnst mér dálítið sérstakt. Menn bera mál hans saman við það að Ögmundur Jónasson ákvað að taka aðeins þingfararkaup en afsala sér launum fyrir að vera forseti BSRB á sama tíma.

Laun hans sem forseti BSRB kom þó ekki úr ríkissjóði.

Þarna er verið að bera saman ólíkar forsendur hjá Þráni og Ögmundi. Ögmundur hefur sinnt báðum störfunum samtímis og á því byggir hann þá ákvörðun að taka ekki tvöföld laun.

Öðru máli gegnir um Þráin. Hans laun eru ekki starfslaun eins og laun Ögmundar heldur viðurkenning á starfi sem hann vann fyrir margt löngu.

Tökum hliðstæðu. Winston Churchill fékk Nóbelsverðlaun á meðan hann var þingmaður, gott ef hann var ekki líka forsætisráðherra þá. Þetta eru allhá peningaverðlaun. Hann varð fyrst heimsfrægur rithöfunur 1898. Átti hann að afsala sér þeim?

Halldór Laxness er enn betra dæmi. Hann fékk Nóbelsverðlaun 1955 fyrir stórvirki sem hann hafði unnið allt að 30 árum fyrr. Ef hann hefði verið þingmaður, hefði hann átt að afsala sér þeim?

Hefði Jónas Árnason átt að afsala sér hliðstæðri viðurkenningu á meðan hann var þingmaður og rithöfundur?

Ólafur Arnalds fékk Umhverfisverðlaun Norðurlanda fyrir áður unnið brautryðjendastarf. Þau námu nokkrum milljónum króna. Átti hann að afsala sér þeim af því að hann þáði þá laun hjá ríkinu?

Ég var nálægt því að hreppa það sama nokkrum árum síðar. Ég viðurkenni að ég íhugaði aldrei að ef til þess kæmi ætti ég að afþakka þessi verðlaun. Kannski var ég svona spilltur.

Í fyrra fékk ég svonefnd Seacology-verðlaun. Átti ég að afsala mér þeim af því að á sama tíma þáði ég lífeyri hjá íslenska ríkinu sem þó duguðu varla fyrir húsaleigu? Raunar fóru þeir peningar allir í kvikmyndagerðina sem ég stunda. Voru það illa fengnir peningar sem kvikmyndagerðin fékk þar?

Ég og margir aðrir fá nokkur þúsund krónur árlega sem STEF-gjöld. Þau eru greidd fyrir notkun á hugverkum sem unnin voru fyrir jafnvel mörgum áratugum. Mátti ég aldrei taka við þeim þegar ég var starfsmaður RUV og jafnvel ekki heldur núna af því að ég er lífeyrisþegi?

Raunar verða þessar STEF-tekjur til þess að ég fæ ekki eillilaun.

Finnst fólki vera eðlismunur á því að fá verðlaun úr þeim sama ríkissjóði og greiðir starfslaunin og á því að launin komi ekki frá ríkinu? Sé svo ætti að vera í góðu lagi fyrir Ögmund að taka tvöföld laun úr því að BSRB greiðir honum þau en ekki ríkissjóður.

Þetta mál vekur upp áhugaverðar spurningar um eðli máls sem þörf er að rökræða.

Getur verið að niðurstaðan verði sú að munur sé á því hvort greitt sé fyrir löngu unnin verk eftir á eða hvort greitt er fyrir tvö störf á sama tíma?

Og að auk þess fari mjög eftir eðli hvers máls hver niðurstaðan verður.

Össur var næstur falli

Athugasemdir

[Óskar Þorkelsson, 29.4.2009 kl. 20:34]

góð samantekt Ómar.. ég hef ekki skilið þetta þus út af heiðurlaunum Þráins.. held að menn þurfi að hafa smá skítlegt eðli til þess að sjá spillingu í þeim.

[Andri Valur (IP-tala skráð) 29.4.2009 kl. 21:16]

Mér finnst fæst af þessum dæmum þínum vera sambærileg við mál Þráins. Ef þetta hefði verið einhver tiltekin upphæð sem verðlaun fyrir ævistarfið, þá væri staðan allt önnur. Svo er ekki, heldur eru þetta greiðslur sem listamennirnir fá úr ríkissjóði til dauðadags. Það er bara siðferðislega rangt, að mínu mati, að þiggja slíkt fé úr ríkissjóði á sama tíma og hann fær fínustu laun fyrir að vinna þarna. Alveg eins og það er ekki verjandi að menn þiggi eftirlaun frá ríkinu ásamt því að vinna hjá því og fá laun fyrir það.

Rökin fyrir þessum greiðslum, fyrir utan það augljósa að verðlauna listamenn fyrir gott ævistarf, voru að listamenn myndu ekki greiða í lífeyrissjóði eins og annað vinnandi fólk og því kæmi þetta sér vel fyrir þá á elliárunum (þetta var náttúrlega ekki orðað nákvæmlega svona).

Þá finnst mér líka "óheppilegt" að þarna sé um að ræða mann sem hefur verið mjög duglegur að gagnrýna allt og alla og er í flokki sem boðar breytingar, og í raun nýtt upphaf. Þetta þykir mér ekki góð byrjun.

[Gísli Baldvinsson (IP-tala skráð) 29.4.2009 kl. 21:37]

Tek undir með Andra og reyndar samþingskonu Þráins, Brigittu. Þetta er prinsipp á meðan hann er á þingi. Athyglisverð spurning hvað Þráinn á að gera við afgreiðslu listamannalauna næst. Kalla inn varamann? Ef hann gerir það ekki er frumvarpið ógilt. Svo má alltaf skiptast á skoðunum um sjálf listamannalaunin. Hverjir eru þar og hvar, og hverjir ekki....

[Ómar Ragnarsson, 29.4.2009 kl. 22:51]

Aðeins nánar vegna launa Ögmundar. Hann lítur líkast til sjálfur þannig á að vegna þess að hann sinni þarna samtímis tveimur mjög krefjandi störfum sé ekki siðferðilega rétt að hann þiggi full laun fyrir þau bæði, því að þau séu of krefjandi til að hægt sé að sinna þeim báðum til fulls.

Ögmundur hefði líklega getað haft það þannig að segja: Ég vinn talsvert meira en fulla vinnuviku samtals og tel mig því eiga skilið að heldur meira en sem svarar einum launum.

Hann fer hins vegar þá leið að afsala sér alveg öðrum laununum. Það sýnir bæði karakter Ögmundar og líka þá skynsemi að ganga þannig frá málum að óumdeilanlegt sé, þótt hann kunni að tapa eitthvað á því fjárhagslega.

Þetta er Ömmi frændi eins og hann gerist bestur.

[B.N. (IP-tala skráð) 29.4.2009 kl. 22:58]

Nú er öldin önnur Ómar leyfi mér að opna aðeins gluggan á þessu máli. 

Ísland er gjaldþrota og grafalvarlegir tímar framundan svo það er ekkert skrítið þó umræða verði til hvernig má spara hjá ríki og bæ svo minstur skaði verði af t.d. að félags og heilbrigðiskerfið verði fyrir eins litlum skakkaföllum vegna kreppunar og mögulegt er.

Borgarahreyfingin gaf það út fyrir kosningar að fólkið allt í landinu ætti að vera í forgang svo bankarnir og sérhagsmunirnir en ekki öfugt.

Borgarahreyfingin kemur væntanlega til með að fá styrki frá skattgreiðendum fyrir 4 þingmenn um 20 milljónir á ári út kjörtímabilið svo það ætti ekki að vera erfitt fyrir hreyfinguna að búa til nokkur störf fyrir nokkra sem eru atvinnulausir sem eru um 18 þúsund einstaklingar um þessar mundir margir hverjir með börn á framfærsl!!Þessir aðilar gætu sem dæmi unnið ýmsa vinnu fyrir flokks starfið sem ekki er komist undan svo vel sé. Jafnframt má geta þess að 4 þingmenn Borgarahreyfingarinar sem dæmi fá svo auka peninga til að borga fyrir aðstoðarmenn þingmanna sinna samkvæmt lögum sem samþykkt voru á Alþingi fyrir Bankahrunið mikla.

Baldvin Nielsen Reykjanesbæ  

[Ómar Ragnarsson, 29.4.2009 kl. 23:36]

Já, Baldvin, það eru óvenjulegir tímar sem krefjast nýrrar og stundum óvenjulegrar nálgunar. Ég nefni dæmi Ögmundar vegna þess að þar fór og fer enn maður, sem var tilbúinn til að ganga langt, lengra en hægt var að ætlast til af honum, til þess að gefa gott fordæmi og sýna sterka og óumdeilanlega siðgæðisvitund.

[B.N. (IP-tala skráð) 30.4.2009 kl. 00:15]

Ég er sammála þeirri skoðun þinni að  Ögmundur er mjög heilsteyptur og siðferðislega réttsýn maður. Orð þín um Halldór Laxnes hans verðlaun fengu hann ekki til að skifta orku sinni til annara starfa og uppfyllti þar með öll skilyrði fyrir og eftir styrkveitinguna.,,Ef hann hefði verið þingmaður, hefði hann átt að afsala sér þeim?''Hefði þá ekki þjóðin þurft að standa andspænis því að rithöfundurinn mikli hefði þurft að sleppa jafnvel skrifum svo að annað hvort Gerpla eða Brekkukotsánnáll hefði dagað uppi ofan í skúffu vegna þingstarfa? Því hefur verið fleygt að ef áhugi Laxnes hefði verið minni fyrir blaðaskrifum og öðru aukréttis hefðum við átt eina ritsmíðina meitaraverkið í viðbót. Um Þráin Bertelsson. Hann er afburðarmaður og að mínu viti sjaldgæft að sjá öðrum eins hæfileikum fórnað til að standa í argaþrasi og ræðuhöldum andsvörum niður á Alþingi. Horfið til þess að ef hann nýtti sinn tíma eins og verðlaun hans hljóðuðu uop á og byggi til nokkrar myndir að þvílíkri glaðværð og innsæi eins og Dalalíf hvað sl´æikur maður væri dýrmættur íslenskri þjóð á öðrum eins þunglyndistímum!! Já Ómar grínið getur verið gullsígildi.

Baldvin Nielsen Reykjanesbæ

[Evreka (IP-tala skráð) 30.4.2009 kl. 00:20]

Nice try... en því miður eru ekki bara fæst af þessum dæmum óhliðstæð, heldur öll...! Þú virðist algerlega misskilja umræðuna og því draga ályktanir út frá alröngum forsendum.

Auðvitað átt þú ekkert að afsala þér STEF-gjöldum og enn síður umhverfisverðlaunum sem þú vannst í Bandaríkjunum. Þetta snýst ekkert um það! - og er heldur ekkert sambærilegt við Nóbelsverðlaunin eða nein önnur dæmi sem þú nefnir. Að sama skapi: Þráinn fær vafalaust allskyns greiðslur hingað og þangað, ritlaun og greiðslur úr Innheimtusjóði gjalda, ofl. Það er enginn að biðja hann um að afsala sér öllum öðrum greiðslum en þingfararkaupi.

En hann getur alls ekki þegið heiðurslaun listamanna meðan hann er þingmaður, vegna þess að:

Alþingi afgreiðir heiðurslaun listamanna ár hvert, í lok fjárlagagerðar. Ólíkt hefðbundnum listamannalaunum eru engar úthlutunarnefndir eða stjórnir, heldur er það menntamálanefnd Alþingis sem gerir tillögu til alls Alþingis, sem síðan greiðir atkvæði og afgreiðir.

Er við hæfi að einn þingmaður sé á þessum fámenna lista? nei, auðvitað ekki. Hvaða áhrif hefur það á hans þingstörf, að þurfa að reiða á aðra þingmenn með þessum hætti? Ætlar hann að greiða atkvæði um fjárlagagerðina? - nei, hann getur það ekki, því hann er vanhæfur. Er það þá þess virði? Getur hann átt sæti í menntamálanefnd Alþingis (hvar Þráinn hefði örugglega verið fínn fulltrúi) - nei, hann getur það ekki heldur, því nefndin á að útbúa þennan lista. Er það þá þess virði...? Með þessu er hann að eyðileggja störf sín sem þingmaður og auk þess að draga úr trúverðugleika Borgarahreyfingarinnar.

Þetta er nú svo augljóst að það á ekki að þurfa að tala um það. Fyrir utan nú þá samlíkingu, sem sumir hafa nefnt, að heiðurslaun listamanna eru í raun eftirlaun tiltekinna listamanna, sem taldir eru hafa unnið gott ævistarf fyrir menningararf þjóðarinnar. Ekki ætla ég að taka það af Þráni. En rétt einsog "eftirlaunaósóminn", lögin sem allt varð vitlaust út af, þá er í hans tilfelli um það að ræða að hann ætlar að fá full laun sem þingmaður og svo heiðurslaunin í kaupbæti. Það jafngildir ranglæti eftirlaunafrumvarpsins, þarsem tilteknir ríkisstarfsmenn voru bæði á launum (t.d. sendiherra- eða þingmanna-) og svo líka eftirlaunum. Ef ég man rétt, þá barðist Þráinn gegn þessu og það gerðu vel flestir í Borgarahreyfingunni.

En nei, Þráinn ætlar að fara í "hefðirnar" og þiggja þessi tvöföldu laun - bara af því að aðrir hafa gert það. Mér er spurn: Var Borgarahreyfingin stofnuð til að fara eftir hefðum í svona sjálftöku?

[Ómar Ragnarsson, 30.4.2009 kl. 00:37]

Síðasti pistillinn snýst um hagsmunaárekstra og vanhæfi og þar er velt upp athyglisverðum punktum sem Þráinn þarf að takast á við. Það þurfa raunar allir þingmenn meira og minna því að lög þeirra um skattaálögur snerta þá sjálfa sem einstaklinga eins og aðra landsmenn.

Þráinn gæti auðvitað setið í menntamálamefnd og vikið sæti hvað snerti umfjöllun hennar um heiðurslaun listamanna.

"Eftirlaunaósóminn" snerist um sérreglur um efirlaun þingmanna og ráðherra þar sem leidd voru í lög mikil forréttindi og sérrettindi. Upphæðirnar sem um var að ræða voru slíkar að heiðurslaun Þráins eru smáaurar í samanburði við það.

Ákvæði þessara ólaga voru afnumin og eftirlaunakjör þingmanna og ráðherra eru hér eftir hin sömu og annarra hópa starfsmanna ríkisins. Mér er ekki kunnugt hvort sú breyting varð til þess að nú fái þessir menn ekki eftirlaun ef þeir vinna t. d. sem sendiherrar.

Að minnsta kosti datt allur áhugi niður á því eftir að hin gríðarlegu forréttindi umfram aðra voru afnumin.

[Evreka (IP-tala skráð) 30.4.2009 kl. 01:00]

Auðvitað "gæti" Þráinn setið í menntamálanefnd og vikið sæti, en það er samt augljóst að það er ekki heppilegt, enda virkar slíkt aldrei í raun. Hvers vegna að standa í slíku ef viðkomandi missir trúnað og traust fyrir vikið?

Ég minni á að Þorgerður Katrín fékk á sig gagnrýni fyrir nokkrum árum þegar ákveðið var að hækka heiðurslaun listamanna úr 125 í 150 þúsund á mánuði. Ástæðan var sú að faðir hennar þiggur þessi laun. Samt var hún ekki í menntamálanefnd og flutti ekki tillöguna, en málið var henni erfitt. Hvernig lítur það þá út, ef Þráinn sjálfur ætlar að greiða atkvæði með því að hann sjálfur fái þessi laun? - nei, það gengur ekki upp.

"Eftirlaunaósóminn" snerist um að fá a) vinnulaun frá ríkinu og b) eftirlaun, samtímis. Upphæðir eru aukaatriði, því við erum að tala um prinsipp. Þar fyrir utan, þá voru eftirlaun þessa fólks allt frá 200 til 800 þúsund á mánuði og því í mörgum tilfellum ekki langt frá þessum "eftirlaunum" Þráins.

Af þessum sökum er með öllu móti óskiljanlegt að Þráinn ætli að skammta sjálfum sér svipuð tvöföld laun og voru afnumin með niðurfellingu eftirlaunaósómans!

En það verður þó allavega fjör á þingi í haust, það verður eftirtektarvert að sjá hvort Alþingi afgreiði þessi viðbótarlaun til Þráins, ekki síst verður gaman að sjá hvað hans félagar í Borgarahreyfingunni gera, því þeir virðast mjög ósáttir við karlinn - skiljanlega! - það eru kjósendur hans líka.