Átaka- og skotgrafaást fyrrverandi þingmanns.

Jón Magnússon skrifar athyglisverðan pistil um störf Stjórnlagaráðs, sem hann skammar fyrir það sem hann kallar "einræði meirhlutans", sem skilja má að pistlinum að hafi falist í því að grimmur meirihluti ráðsins hafi kúgað minnihlutan og varnað honum að koma fram skoðunum sínum.

Pistillinn ber þess ljóst vitni, að Jón hefur ekkert fylgst með því, að í beinni útsendingu sem stóð alls tugum klukkustundum saman var rökrætt fram og til baka um hverja einustu grein í frumvarpinu að stjórnarskránni og að ég og aðrir í ráðinu settum þar fram mismunandi skoðanir og röksemdir.

Með starfsreglum og vinnubrögðum, sem voru mjög merkileg var á málefnalegan hátt fjallað um mismunandi sjónarmið 25 fulltrúa sem voru með eins fjölbreyttar og ólíkar skoðanir og hugsast getur, og að lokum var fundin lausn sem fólst oft í málamiðlun, sem sæst var á. 

Flestir fulltrúanna geta áreiðanlega vitnað um það að þeir hafi í þessum rökræðum skipt um skoðun eða séð ýmis atriðið í nýju ljósi og lagað sig að því í stað þess að hafa í heiðri hugsjón Jóns Magnússonar að standa eins og hundur á roði á hverjum sem var. 

Því fór fjarri að einhver einn ákveöinn  meirihluta  sömu fulltrúa væri í nefndinni og kúgaði afmarkaöan minnihluta eins og Jón þekkir svo vel á Alþingi. Þarf ekki annað en að skoða rökræðurnar og greinargerðirnar með einstökum greinum og köflum frumvarpsins til að sjá að straumar skoðana lágu sitt á hvað eftir einstökum málefnum.

Ég var í minnihluta varðandi sumar greinar og meirihluta varðandi aðrar og spyr því Jón: Hvaða minnihluta á hann við þegar hann skiptir Stjórnlagaráði í afmarkaða meirihluta og minnihluta.

Stundum skiptu fulltrúar um skoðun í ljós heildaráhrifa einstakra greina á frumvarpið í heild. Hvernig rímar það við einræðið og kúgunina, sem Jón segir að hafi verið beitt?

Í greinargerðunum og umræðunum má sjá rök einstakra fulltrúa fyrir mismunandi skoðunum á fundum ráðsins sem aldeilis fráleitt er að segja um að  ráðsfulltrúum hafi verið meinað að halda fast fram skoðunum sínum og tjá þær.

Jón virðist ekki geta skilið, að Stjórnlagaráði var falið að skila einu frumvarpi að stjórnarskrá en ekki stjórnarskrá minnihluta og meirihluta.

Jón virðist algerlega fastur í þeirri hugsun átaka- og skotgrafastjórnmála sem tíðkast hafa á Alþingi með þeim árangri að traust fólks á þeirri stofnun er í sögulegu lágmarki.

Ef Jón liti til þeirra nágrannaþjóða okkar, sem skyldastar eru okkur, gæti hann séð algerlega önnur vinnubrögð hjá þeim, til dæmis varðandi gerð fjárlaga, þar sem stjón og stjórnarandstaða sýna sameiginlegan vilja til að komast að einni niðurstöðu en ekki mörgum niðurstöðum.  

Jón virðist álíta, að bestu vinnubrögðin hefðu verið þau að búin hefðu verið til tvö frumvörp til stjórnarskrár, annars vegar stjórnarskrár meirihlutans og hins vegar stjórnarskrá minnihlutans.

Gallinn á slíku verklagi er ekki aðeins sá að skila af sér óleystu verki í raun, heldur lögöust línur þannig í rökræðum ráðsins, að meirihlutarnir og minnihlutarnir hefðu orðið margir og sömuleiðis stjórnarsrkrárnar, sem lagðar hefðu verið fram.

Stjórnarskráin er vel á annað hundrað greinar. Hvernig heldur Jón að mögulegt sé að mögulegt sé að setja fram stjórnarskrá með svo mörgum álitum og valmöguleikum að úr verði heilstætt plagg ef krafa hans um skotgrafastjórnmálin ættu að ráða?

Engin leið er æltlast til að nokkurt okkar yrði nokkurn tíma að fullu ánægður með allar 113 greinar stjórnarskrár og geti því aðeins sætt sig við stjórnarskrána og einstakar greinar hennar að allar hans ítrustu kröfur fengju fram að ganga í hverri grein.

Jón getur greinilega ekki skilið þann samstarfsvilja, lagni og drengskap sem ríkti í Stjórnlagaráði, heldur kallar hann á það að sem mest úlfúð, illindi og þvermóðska hefði ráðið þar ríkjum.

Ýmsir fulltrúar sátu hjá við afgreiðslu nokkurra greina en aldrei voru færri en 19 af 25 sem samþykktu nokkra grein. Einstaka sinnum mátti sjá greidd atkvæði gegn grein og gersamlega fráleitt að halda að ráðsfólk hafi verið kúgað til að bæla niður skoðanir sínar.

Í lokin greiddu 25 atkvæði með frumvarpinu og enginn á móti, af því að við vorum sammála um það að á heildina litið hefðum við ekki getað lagt fram betra plagg.

Ég greiddi atkvæði með hverri einustu grein, líka þeirri, sem ég hefði helst viljað hafa öðruvísi, en það var prósentulágmarkið 10% vegna málskots til þjóðaratkvæðagreiðslu.  Hefði viljað hafa það 15% og hélt þeirri skoðun minni ævinlega fram opinberlega. 

Ég leit ekki á það sem "alræði meirihlutans" og kúgun hans þótt ég og mín skoðanasystkin yrðum undir í atkvæðagreiðslu um greinina og vísa þeirri skoðun Jóns á bug að ég hafi verið barinn til hlýðni.

Ákvað að taka ábyrgð á atkvæði mínu og lifa með því á mínum forsendum., sem voru fjórar: 

1. Líta varð á heildarmyndina. Ekki fékkst brautargengi fyrir því að þriðjungur þingmanna gæti fengið málskotsrétt og þar með tekið fyrir þann farveg málskota.  

 2. Reynsla annarra þjóða bendir ekki til þess að mikil hætt sé á of mörgum þjóðaratkvæðagreiðslum vegna lágs þröskulds, einkum vegna þess að gerðar yrðu hér, eins og þar, mjög strangar kröfur til alls málatilbúnaðs og undirskrifta. Í Sviss líða að meðaltali nokkur ár frá því að fyrst kemur fram hugmynd um að mál sé afgreitt í þjóðaratkvæðagreiðslu þar til að hún fer fram.  

3. Ef þjóðinni sjálfri fyndist að þjóðaratkvæðagreiðslurnar yrðu allt of margar gæti hún eða Alþingi beitt sér fyrir því að hækka þröskuldinn með einfaldri breytingu á einni tölu í stjórnarskránni.  

4. Sett eru ákvæði um takmörk fyrir því hvaða mál séu tæk til þjóðaratkvæðagreiðslu en í staðinn er lagt til að málskotsréttur forseta Íslands sé hinn sami og verið hefur.

 Svona væri hægt að halda áfram varðandi allar hinar greinarnar, en þetta er nefnt sem dæmi.

Þessa dagana er ég á ferðalagi í rútu með tuttugu manns um suðurhálendið og þurfum við að rökræða og taka margar ákvarðanir jafnóðum varðandi tilhögun ferðarinnar.

Við fórum af stað og munum ljúka þessari ferð með þeim ásetningi að hún verði í einu og öllu eitthvað það ánægjulegasta sem við höfum gert. Við erum í einni rútu en ekki tveimur og það er ekki um það að ræða að "minnihluti" eða jafnvel fleiri minnihlutar geti gert þetta að ferð í fleiri rútum.

Þetta virðist Jón Magnússson ekki skilja heldur er engu líkara að hann sjái svona ferðalag sem átaka- og skotgrafaferðalag meirihluta og minnihluta í okkar hópi. Mikið er ég feginn, bæði okkar vegna og hans,   að hann skuli ekki vera með okkur í rútunni.

 

Sjö kynslóðir indíánahugsunarinnar.

Alla síðustu öld var kennt í skólum, hvernig stórkostlegar vísindauppgötvanir færðu mannkyninu batnandi lífskjör, velferð og hamingju.

Þessi vestrænu vísindi ryddu burtu hjátrú og hindurvitnum "frumstæðra" þjóða eins og indíána.

Ég man þá tíð þegar menn sáu fyrir sér að hafin væri "atómöld" þar sem fengist gnægð orku í kjarnorkuverum og að vatnsorkan yrði ekki samkeppnishæf.

Var þetta meðal annars ein helsta röksemdin fyrir því að hér á landi yrði að fara í kapphlaup við að virkja sem mest af vatnsorku áður en hún missti samkeppnishæfni sína.

Merkilegt er hvað gengið var langt í að mæra kjarnorkuna þegar þess er gætt að hún er í raun ekki endurnýjanleg orka en framhjá því og erfiðleikunum við að losna við úrgang frá kjarnorkuverunum var alveg skautað í þessu trúboði.

Þessi þöggun og skammsýni var alveg á skjön við djúpa vísindalega hugsun og upplýsingu, sem átti að vera aðall vestrænnar hugsunar.

Meðal hinna "frumstæðu" indíána var sú hugsun sett fram að engin starfsemi eða nýting væri réttlætanleg nema hún dygði fyrir minnst sjö kynslóðir framtíðarinnar.

Nú liggur ljóst fyrir að langt er í frá að jarðefnaeldsneyti jarðar muni duga svo lengi.

Einnig liggur fyrir að verði kjarnorkan notuð í staðinn muni hráefnin, sem hún byggist á, ekki heldur endast svo lengi.

Í stað þess að gera lítið úr umhverfishugsun indíánanna ætti vestræn vísindahugsun að ganga lengra og gera kröfur til orku og nýtingar auðlinda sem ná mun lengra fram í tímann en sjö kynslóðir, eða eins lengi og séð verði fram í tímann.

Heimurinn færi sig frá kjarnorku

Hvað gera Norðmenn við Breivik?

Jafnvel þótt notuð verði lög um glæpi gegn mannkyni, sem gefa færi á 30 ára fangelsisvist Anders Behring Breivik, mega Norðmenn áreiðanlega ekki til þess hugsa að um síðir geti hann sloppið út eftir að hafa hegðað sér vel og jafnvel fengið refsitímann styttan út á það.

Þá fer að vera spurning hvort skárra sé að hann sé dæmdur ósakhæfur og verði vistaður örugglega á hæli til æviloka.

Norðmenn hafa einu sinni áður staðið frammi fyrir erfiðri ákvörðun varðandi sakamann.

Það var í réttarhöldunum yfir Vidkun Quisling í stríðslok, þar sem spurningin stóðu um lífstíðar fangelsi eða aftöku.

Niðurstaðan var aftaka. Sú leið er ekki fær nú, því að líflátsdómar eru löngu aflagðir á Norðurlöndum og líflát Quislings algert einsdæmi á sinni tíð.

Var undir áhrifum fíkniefna