Það einfaldasta er áhrifaríkast, - og maðurinn besta myndefnið.

Ein mynd getur sagt meira en þúsund orð. Þetta er þekkt speki. Myndin af sýrlenska drengnum er eins einföld og hugsast getur, ein persóna, einn stóll. En blóðið og sárin segja allt og með því að taka myndina þannig að rýmið í kringum drenginn er haft frekar mikið, verður einsemd hans átakanlegri. 

Hugsanlega er mynd Finnboga Rúts Valdimarssonar af líkum þeirra 39, leiðangursstjóranum fremstum, sem fórust með franska rannsóknarskipinu Pourqouis pas? við Mýrar í ofviðri 16. september, ljósmynd 20. aldarinnar. 

Myndin af Vestmannaeyjakirkju og hliðinu með áletruninni "Ég lifi og þér munuð lifa" með eldstólpa Heimaeyjargossins í baksýn 1973 kemur líka til greina. 

Mér tókst ekki að taka ljósmynd af því sem blasti við mér og einum á flugleið neðar skýjum til Eyja fyrstu gosnóttina, ljósaröð bátanna, sem sigldu með flóttafólk á þilförum í átt frá Heimaey í baksýn með kaupstaðinn líkt og í björtu báli logandi gígaraðarinnar að baki.

Í rúst eins hússins, sem snjóflóðið í Neskaupstað eyðilagði í desember 1974, var áhrifamikið og einfalt myndefni sem ég gat ekki fengið mig til að festa á filmu.

Þá hafði ég ekki hugsað út í það að slíka mynd á samt að taka, því að aðalatriðið er hvort og hvenær hún verður gerð opinber.

Ef ég hefði tekið hana myndi ég hafa sett 75 ára frest á birtingu hennar, en hún hefði getað orðið táknmynd fyrir snjóflóð 20. aldarinnar.

Ég var búinn að ljúka öllum undirbúningi fyrir það að fljúga einn með kvikmyndatökuvél á tveggja hreyfla flugvél vorið 1976 þegar gott veður kom á miðunum við Hvalbak og búast mátti við tíðindum í þorskastríðinu. Flugvélin var af gerðinni Cessna 210 og gat verið á lofti í allt að tólf klukkustundir ef því var að skipta.

Við athugun hafði komið í ljós, að þegar gott veður kom á miðunum eftir brælu, urðu árekstrar og átök þar á milli breskra herskipa og íslenskra varðskipa. 

Að kvöldi sama dags var búið að setja á dagskrá Kastljósþátt um "svörtu skýrsluna" svonefndu hjá fiskifræðingum, sem ég hafði undirbúið og átti að stýra, og hefði orðið að aflýsa þættinum ef ég færi í hina tvísýnu kvikmyndatökuferð og óhlýðnaðist með því fréttastjóranum.

Yrði kannski rekinn í framhaldinu. 

Ég guggnaði á því þótt ég teldi 90 prósent líkur á því að ég myndi finna varðskip og herskip og ná myndum af þeim.

Í ljós kom að þarna varð alvarlegasta og lang myndrænasta atvik allra þorskastríðanna, árekstur Falmouths og Týs, sem næstum því hvolfdi, en rétti sig við á fullri ferð og klippti aftan úr togara. Efni í fréttakvikmyndarskot aldarinnar. 

Dæmi um magnaða ljósmynd, sem tekin var en hefði ekki átt að birta fyrr en 75 árum síðar, er mynd af sundurtættu framsæti flugvélar, sem fórst við árekstur á fjall.

Hún var hins vegar birt sem forsíðumynd í einu dagblaðanna, því miður.   

Bestu fréttamyndir ársins 2016

Fálkinn býr yfir mesta hraða dýraríkisins.

Blettatígurinn er ekki bara eitthvert dýr, heldur hraðskreiðasta landdýr jarðar. Hann getur náð 110-120 kílómetra hraða á klukkstund á jafnsléttu á sprettinum.

Að því leyti til felur þessi staðreynd í sér helstu eftirsjána eftir þessu magnaða rándýri ef því verður útrýmt af mannavöldum. 

Annars er blettatígurinn ekki hraðskreiðasta tegundin í öllu dýraríkinu, á landi og í lofti. 

Hraðskreiðastur er fálkinn, stundum nefndur förufálki, í árásardýfu. Í henni nær hann um 320 kílómetra hraða. 

Það hefur vafalítið ráðið miklu um það að Hermann Göring sendi sjö manna flokk til Íslands 1937 til þess að fanga nokkra fálka hér með leyfi íslenskra yfirvalda. 

Göring hefði að vísu verið öruggari í að klófesta hraðskreiðustu fálkana með því að senda menn til Ameríku eða Afríku, en það var einfaldara og öruggara að senda menn til Íslands og yfir Íslandsfálkanum var sérstakur ljómi eins og yfir Íslandi yfirleitt í augum Þjóðverja. 

Göring var yfirmaður þýska lofthersins, Luftwaffe, sem þá var verið að byggja upp sem lang öflugasta lofther heims. 

Flugvélarnar í honum áttu að verða þær öflugustu og hraðskreiðustu í heimi og ein þeirra, Junkers Ju 87, svonefnd Stuka, stytting úr Sturzkampfflugzeug eða steypiflugvél, átti næstu árin eftir að verða skelfilegasta vopn heims í augum fólks, vegna þess hvernig henni var beitt til sprengjuárása á svipaðan hátt og fálkinn gerir sínar árásir. 

Til þess að Stukan gæti hitt skotmarkið sem best var henni steypt næstum því lóðrétt í beinni stefnu á skotmarkið. 

Í 2000 feta, eða 600 metra hæð sleppti flugmaðurinn sprengjunum á 600 km/klst hraða og fór rakleitt í dýfu sem endaði í klifri til þess að sleppa frá sprengingunum á jörðu niðri. 

Við það þrýstist hann niður í sætið með meira en sexföldum líkamsþunga og missti meðvitund stutta stund, en sjálfvirkur stýribúnaður vélarinnar sá um að halda henni á réttum hraða í dýfunni og klára hana þar til flugmaðurinn fékk aftur meðvitund. 

Til þess að valda sem mestri skelfingu og ringulreið á jörðu niðri voru festir lúðrar á hjólaleggi Stúkunnar, sem kallaðir voru Jeríkó-trompetar, og gáfu frá sér sem mestan ærandi hávaða sem hugsast gat.  

Stúkan hafði yfir sér svipaðan orðstír og kjarnorkusprengjurnar höfðu síðar, enda var maður á jörðu niðri, sem horfði næstum því lóðrétt upp í loftið á Stúku stefna á sig eins og lítill punktur á himni, álíka varnarlaus og dauðvona og maður sem horfði næstum áratug síðar lóðrétt upp í loftið á kjarnorkusprengju á leið til jarðar. 

Íslandsleiðangur sendimanna Görings var því í raun sveipaður hryllingi morðvopna komandi stríðs ekkert síður en aðdáun hans, Himmlers og fleiri þýskra yfirmanna á hinum íslenska ránfugli og bókmenntaarfi Germana, dýrmætar upplýsingar um norræna menningu, sem Íslendingar höfðu ekki aðeins skráð og  varðveitt heldur skapað sjálfir að hluta. 

Blettatígur á hraðri leið til útrýmingar