Áhugavert umhugsunarefni.

Heimilin fjórfölduðu skuldir sínar á gróðærisárunum og upphæðirnar á lánunum, sem tekin voru í myntkörfulánum eða erlendum gjaldeyri voru svimandi háar í heild, svo háar, að tilfærsla þeirra eða hluta þeirra til og frá getur skekið allt þjóðfélagið.  

Af því leiðir síðan að dómur þess efnis að þetta hafi verið ólöglegt getur haft meiriháttar afleiðingar.

Hins vegar sitja eftir siðfræðilegar spurningar sem koma lagabókstaf lítið við. Það eru spurningar sem allir verða að spyrja sig, neðanfrá og uppúr. 

Krónan var augljóslega allt of hátt skráð þegar megnið af þessum skuldum urðu til. Þeim sem tóku það hlaut að vera þetta ljóst sem og það að með því að taka lán einmitt þá væri tekin mikil áhætta.

Þetta var öðrum þætti fjárhættuspil og í slíku spili bera menn ábyrgð á því sjálfir ef illa fer.

Á hinn bóginn er á það að líta að gríðarlegur og næsta einhliða áróður var í gangi um ágæti þessara lána og það hve góður og öruggur kostur þau væru.

Einnig gat enginn séð fyrir eins stórkostlegt hrun og að lokum varð.

Ef siðfræði gildir hygg ég að sanngjörn niðurstaða fari einhvern meðalveg á milli þess að fólk, sem var tilbúið til að taka mikla áhættu, taki á því hæfilega ábyrgð, miðað við málavexti, en að hrunið mikla, sem ekki var hægt að ætlast til að það sæi fyrir, sé á ábyrgð þeirra sem því ollu með andvaraleysi, aðgerðarleysi eða blindri trú á ágæti þess sem var að gerast.

Einstaklingarnir kenna bankamönnum um að hafa boðið gylliboð með miklum þrýstingi. Bankamenn segjast hafa trúað á ágæti hins alþjóðlega fjármálakerfis þar sem svona viðskiptahættir voru í algleymingi.

Eftirlitsaðilar og ríkisstjórnir segjast hafa verið grandalaus um það hvað hafi verið að gerast, - allir hafi trúað því að markaðurinn væri heilbrigðjur og leiðrétti sig sjálfur.

Þannig leitast allir við að vísa ábyrgð af sér neðanfrá og uppúr. Athyglisvert viðfangsefni að pæla í.  

Gengislánin dæmd óheimil

Athugasemdir

[GG (IP-tala skráð) 13.2.2010 kl. 01:53]

nú eiga allir sem einn er skulda slík lán sem þessi að hætta að borga af þeim no matter what!

[Kristinn Snævar Jónsson, 13.2.2010 kl. 02:00]

Sæll Ómar.

Já, þetta er verðugt umhugsunarefni, þ.e. hvernig réttlátt er að skipta áhættu vegna lána.

Í pistlum mínum hef ég m.a. bent á sanngirnina í því að þessari áhættu sé skipt jafnt á milli lántakanda og lánveitanda, gagnstætt því sem hingað til hefur tíðkast með verðtryggingunni að lántakandinn einn ber alla áhættu af verðlagsþróun. Gengisbinding kórónaði svo þá stefnu.
Í ofanálag er lántakandinn í raun og veru að gæta fjár fjármagnseigandans, þegar dýpra er skoðað. Í stað þess að fá greitt fyrir það þá er hann látinn borga fyrir vinnu sína og fjármagnseigandinn bíður áhyggjulaus eftir því að hirða vexti og verðbætur auk höfuðstóls og hefur auk þess veð í eign til tryggingar gegn greiðslufalli lántakandans (fjárgæslumannsins)!
Þetta er ekki sanngjarnt kerfi!

[Jóna Kolbrún Garðarsdóttir, 13.2.2010 kl. 02:31]

Ég er sammála Kristni Snævari Jónssyni, fjármagnseigandinn var með bæði axlabönd og belti.  Lántakinn tekur alla áhættu, og þarf að borga allt í topp hann endar með allt niður um sig. 

[Billi bilaði, 13.2.2010 kl. 07:45]

Maður var nú bara ekkert spurður þegar bíll var keyptur hvernig lán maður vildi, þannig að siðferðisleg spurning um það fellur um sjálft sig í þeim tilfellum. Trúgirni, á að farið sé eftir lögum, er ekki siðferðisspurning, heldur vitsmunaspurning, og skal ég taka á mig vitsmunalegan hnekk í því að hafa trúað að gylliboð AVANT væru lögleg þegar ég flutti viðskipti mín þangað.

[Axel Jóhann Axelsson, 13.2.2010 kl. 09:14]

Dómurinn virðist eingöngu ná til lána, sem veitt voru í íslenskum krónum með verðtryggingu miðaða við erlenda gjaldmiðla. en ekki til lána, sem voru með höfuðstólinn sjálfan í erlendri mynt.  Því geta ekki allir, sem skulda gengistryggð lán bara hætt að borga, eins og GG leggur til.

Billi bilaði segir að ekkert val hafi verið um kjör bílalána á þessum árum, en það er alls ekki rétt.  Sjálfur keypti ég bíl á árinu 2006 og tók bílalán fyrir því, sem var umfram útborgun.  Ég hafnaði algerlega að taka erlent lán á bílinn og valdi að taka verðtryggt lán í íslenskum krónum, þannig að víst var val um þetta á þessum tíma.

Svona til gamans má geta þess, að bíllinn sem keyptur var, var þriggja ára þá, og ekki bíll af dýrari gerðinni.  Hann er í fínu lagi og verður örugglega notaður í nokkur ár ennþá.

[Gunnar Heiðarsson, 13.2.2010 kl. 09:20]

Eðlilegast væri að öll lán í erlendri mynt væru færð aftur á lántöku dag, reiknuð þaðan sem verðtryggð Íslensk lán og mismunur gerður upp. Það er nefnilega staðreynd að það voru margir búnir að hafa töluverðan hag af þessum myntkörfulánum fram að hruni. Það þarf að taka tillit til þess.

Síðan er hægt að skoða hvað á að gera til hjálpar skuldsettum heimilum, það sitja þá allir við sama borð.

Það er alveg ljóst að vandi heimilanna er mikill, heimili sem voru tiltölulega í góðum málum fyrir hrunið eru að komast í vandræði nú, eigið fé að verða upp urið. Það má ekki gleyma þessu fólki. Það er líka ljóst að sum heimili voru orðin illa stæð fyrir hrunið, væntanlega vegna offjárfestingar, það er spurning hvort þau eigi að fá sér meðferð.

[Hörður Halldórsson, 13.2.2010 kl. 11:46]

Hvar fær maður myntkörfulán núna.?Var ekki hætt með þau .Myndi gjarnan fá svoleiðis

lán núna.Þeir öttu þeim að fólki þegar krónan var ofskráð.Vissu akkúrat að hún myndi síga ( held samt að næstum engin hafi séð hrun )

[Theódór Norðkvist, 13.2.2010 kl. 17:24]

Gunnar Heiðarsson segir:

Eðlilegast væri að öll lán í erlendri mynt væru færð aftur á lántöku dag, reiknuð þaðan sem verðtryggð Íslensk lán og mismunur gerður upp. Það er nefnilega staðreynd að það voru margir búnir að hafa töluverðan hag af þessum myntkörfulánum fram að hruni. Það þarf að taka tillit til þess.

Nei, alls ekki.

Eini þátturinn í þessum samningum sem var dæmdur ólöglegur er gengistryggingin. Aðrir þættir samninganna halda, þar á meðal vextirnir.

Það er ekki hægt að bæta skilmálum inn í samninga mörgum árum eftir að þeir voru undirritaðir, hvort sem þeir heita verðtrygging eða annað.

Lánastofnanir verða bara að gera svo vel að taka afleiðingum heimsku sinnar.

Það eru engin rök að segja að myntkörfulántakar hafi grætt áður en hrunið varð í gengis- og vaxtamun. Með sömu rökum má segja að það eigi að gera hagnað allra atvinnufyrirtækja sem tóku áhættu upptækan, bara af því að hinir sem tóku ekki sömu áhættu græddu ekki eins mikið eða töpuðu.

Myntkörfulántakar einfaldlega veðjuðu á réttan hest og eiga að fá að njóta þess. Ég segi þetta með þeim fyrirvara að dómurinn haldi fyrir Hæstarétti.