Margþætt mál.

Forsaga verðtryggingarinnar er löng. Með svonefndum Ólafslögum 1979 var bundinn endir á eitt mesta ranglæti og eignatilfærslu (þjófnað) sem viðgengist hafði í sögu landsins.

Hún fólst í því að óviðráðanleg heimatilbúin verðbólga eyddi sparifé landsmanna og færði lántakendum hundruð milljarða á núvirði á silfurfati. 

Lánastofnanir og sparifjáreigendur tóku alla áhættuna af verðbólgusveiflunum en lántakendur nær enga. 

1983 varð svipað hrun og 2008 að því leyti að hér komst verðbólga upp í 130%. Harkalegar en nauðsynlegar aðgerðir vegna þess bitnuðu þá á afmörkuðum hópi ungs fólks (Sigtúnshópurinn) sem var að koma sér upp húsnæði og sat eftir með sárt ennið. 

Með verðtryggingunni er búið til nýtt óréttlæti sem felst í því að nú er dæminu snúið við frá því sem var fyrir daga hennar. 

Fyrir daga hennar tóku lánveitendur og sparifjáreigendur alla áhættuna en lántakendur enga. 

Með verðtryggingunni tóku hins vegar lántakendur alla áhættuna en lánveitendur enga. 

Það er alveg eins óréttlátt og hið fyrra ástand. 

Aðstæður lántakenda í gróðærisbólunni er eins mismunandi og lántakendur eru margir. 

Tugþúsundir fólks átti engan þátt í eða gátu ekki tekið þátt í dansinum um hinn ímyndaða gullkálf. 

Aðrar tugþúsundir tóku ekki meiri lán en svo að í eðlilegu ástandi hefðu þau verið tekin af fullri ábyrgð og ekki til að standa undir neinu bruðli. 

Það er ekki réttlátt að þessir tveir hópar taki á sig allan skellinn af hruninu. 

Hitt er líka augljóst að tugþúsundir fólks skellti skollaeyrum við því sem var morgunljóst, að hér var haldið uppi þenslu og 30-40% of háu gengi sem útilokað var að gæti staðist til langframa, og tók lán til að standa undir allt of stórum fjárfestingum og bruðli með áhættu, sem var allt of mikil. 

Og ein staðreynd, sem stingur í augu, er sú að skuldir heimilanna fjórfölduðust í stað þess að minnka eins og eðilegt hefði verið þegar vel árar. 

Það er ekki hægt að segja að minnihluti þjóðarinnar hafi staðið að þessari lánasprengingu og meirihlutinn beri enga ábyrgð á því. Þessi tala, fjórföldun skulda, er einfaldlega allt of há til að slíkt geti staðist. 

Meirihluti þjóðarinnar kaus þá stjórnmálamenn sem stóðu að stærsta efnahags-fíkniefnapartíi Íslandssögunnar á kostnað komandi kynslóða.

Og meirihluti þjóðarinnar tók þátt í því. 

Það er óréttlátt að lántakendur taki á sig allan skellinn af hruninu en lánveitendur sleppi. Það voru nefnilega lánveitendur og stjórnmálamennirnir sem stóðu á bak við þá og kyntu þetta bál,- sem hvöttu allan almenning til að taka þátt í þessu og þögguðu niður alla gagnrýni á þetta ástand græðgis og bruðls. 

Allir verða að líta í eigin barm og draga ekkert undan ef gera á upp þetta dæmi á eins sanngjarnan og skynsamlegan hátt og unnt er. 

Bruðlurum bjargað

Athugasemdir

[Kristbjörn Árnason, 23.6.2010 kl. 09:22]

Þetta er ágætur pistill hjá þér Ómar og allt rétt. En framhaldið vantar og það er vandamálið með gjaldmiðilinn sem hefur t.d. hrunið eina ferðian og laun einnig hrunið að verðgildi. Þá græða fjölmörg fyrirtæki sem framleiða gjaldeyri á lægri launum. Á meðan atvinnulífið þolir ekki að launin fylgi dýtíðinni eins og lánin fá að gera og allir aðrir samningar sem gerðir eru, þá er annar gjaldmiðill eina lausnin. Gallinn við hann er líklega meira atvinnuleysi í eðlilegu árferði.  Því þá verða fyrirtækin að lækka tilkostnað með fækkun manna við störf. Eða eigum við að segja , að þá sé komið eðlilegt ástand.  

[Aðalsteinn Agnarsson, 23.6.2010 kl. 09:46]

Það er vaxtaokrinu að þakka alt innflæðið á erlendu fjármagni.

Við værum í góðum málum í dag hefðu vextirnir verið normal.

[Bragi Sigurður Guðmundsson, 23.6.2010 kl. 09:52]

Engir töpuðu meira á hruninu en lánveitendur og fjármagnseigendur. Þó eitt sparnaðarform hafi verið varið, (sem ég viðurkenni að var vafasamt) þá lá aðeins lítill hluti sparnaðarins í innlánum í bönkum, mest var í hlutabréfum þar sem allt tapaðist og hluti í skuldabréfa sjóðum þar sem allt að þriðjungur tapaðist.

Einnig er mikilvægt að hafa í huga að raunvextir á óverðtryggðum lánum hafa alltaf verið HÆRRI en á verðtryggðum lánum. Þannig hefur verðtryggingin verið lántakendum hagstæðari en óverðtryggð lán.  

[Sigurður Þorsteinsson, 23.6.2010 kl. 20:57]

Góður pistill, en ég verð að gera smá leiðréttingu. Mismunurinn á þáverandi lánskjaravísitölu og launavísitölu gaf ekki tilefni til þeirra mótmæla sem Sigtúnshópurinn stóð að. Helsta ástæða fyrir greiðsluerfiðleikum þeirra tíma stafaði af því að þá voru komin  verðtrygging lána, sem fólk tók eins og fólk hafði áður tekið óverðtryggð lán. Afborganirnar urðu einfaldlega of háar. Svo var einnig smá samdráttur sem olli því að fólk  gerði ráð fyrir meiri tekjum.

Á þessum tíma þóttu 3% vextir ofan á verðtryggingu okurvextir. Lífeyrissjóðirnir voru duglegir að hækka þessa vexti næstu árin ekki síður en bankastofnanirnar.

[Huckabee, 23.6.2010 kl. 21:59]

Takk Ómar þú metur þetta vel .

Tók vaxtaraukalán  til að brúa sölu og raðhúsi til að byggja einbýlishús 1982 á meðan útborgunarár úr raðhúsinu   var að líða.

Láninu lauk á 1 ári  með 160% hækkun flutt var inn með ung börn og konu í hálfklárað hús(sandhrúgu) fyrri eign brunnin upp en með öll ný lán verðtryggð sótt var hart af lánveitendum og engin ný lán að hafa (sem betur fór)endaði þetta með skilnaði síðar  .Lífið á íslandi er fjandi hart veðurfarslega og efnahagslega.Sökum annars óréttlætis  hef ég kosið að búa erlendis og því miður losaði ég mig ekki við eigur á íslandi í tíma og eins og aðrir orðið  séríslenskum eignabruna að bráð.

Mat mitt að málamiðlun verður að verða sem fyrst á uppgjörum lána í anda jafnræðis ofurveðsett hús og bílar eru bara tölur á blaði samfélag í sárum er mun alvarlegra   

[Benedikt Halldórsson, 23.6.2010 kl. 22:59]

Já, ef gengið hefði verið rétt skráð hefðu erlendu lánin verið 30-40% dýrari.

[Theódór Norðkvist, 24.6.2010 kl. 05:33]

1983 varð svipað hrun og 2008 að því leyti að hér komst verðbólga upp í 130%. Harkalegar en nauðsynlegar aðgerðir vegna þess bitnuðu þá á afmörkuðum hópi ungs fólks (Sigtúnshópurinn) sem var að koma sér upp húsnæði og sat eftir með sárt ennið.

Ertu að segja að þjófnaðurinn sem fólst í afnámi launavísitölu, en ekki lánavísitölu, hafi verið nauðsynleg aðgerð?

Hefði ekki verið mikilvægara að taka á rót verðbólguvandans, frekar en að hlífa aðeins einum þjóðfélagshóp, fjármagnseigendum, við óhjákvæmilegum afleiðingum verðbólgunnar, en láta þær um leið lenda með fullum þunga á lántakendum?