Röng forsenda ferðamálahópsins.

Sá hópur í vinnu að Rammaáætlun sem fjallaði um ferðamál komst að alveg dæmalausum niðurstöðum varðandi mat á áhrifum Norðlingaölduveitu, Gjástykkisvirkjunar og fleiri kosta á ferðamennsku. 

Það gerði hann með því að gefa sér forsendur sem líkjast svari þeirra Eyjólfs og Magnúsar í Áramótaskaupinu 1986, bænda sem voru án allra nútíma þæginda, þegar sjónvarpsmaðurinn spurði þá af hverju það hringdi aldrei neinn í þá og hinn þögli Magnús rauf loksins langa þögn sína og rumdi: "...af því að við höfum ekki síma!"

Svipað svar núna væri: "Af því það er ekkert aðgengi." 

Ferðamálahópurinn mat áhrif þessara tveggja virkjanakosta sem léttvæga vegna þess að hingað til hefðu fáir ferðamenn komið á áhrifasvæði þeirra. Sem sagt: Áhrif virkjananna voru metin eftir því ástandi sem hingað til hefði ríkt. 

Hins vegar var gildi virkjananna metin samkvæmt því ástandi sem myndi geta ríkt eftir að virkjað yrði. 

Ef gildi virkjananna hvað hagkvæmni snertir átti að vera metið á sömu forsendum og gildi áhrifasvæðanna gagnvart ferðamennsku, þ. e. miðað við ríkjandi ástand, hefði það átt að vera metið núll, því að þarna hefðu ekki verið neinar virkjanir. 

Augljóst er hve röng slík nálgun er. 

Um bæði svæðin, Efri-Þjórsá og Gjástykki,  gildir það hvað ferðamennsku snertir að þau eru alveg einstaklega óaðgengileg og ekkert hefur verið gert til að kynna þau og möguleika þeirra hvað þetta snertir.  Um það hefur ríkt nær alger þöggun alla tíð.

Norðlingaölduveita mun þurrka upp tvo stórfossa á stærð við Gullfoss sem liggja með stuttu millibili í ánni og myndir eru af hér á síðunni, Dynk og Gljúfurleitarfoss, auk þriðja fossins, Hvanngiljafoss. 

Við Kröflu hafa landeigendur lokað leiðinni þaðan norður í Gjástykki með keðjuhliði og tilvist merkustu staða svæðisins hefur verið svo kyrfilega þögguð nður að það var fyrst fyrir rúmri viku sem ég fór þangað með tveimur af landeigendum í fyrstu ferð þeirra á þá !

Í frétt mbl.is er að sjálfslögðu skilmerkilega rakið gildi Norðlingaölduveitu vegna virkjana en eins og alltaf í umfjöllun fjölmiðla er ekki minnst orði á hina hlið málsins. 

Þannig hefur umfjöllunin verið alla tíð hjá öllum fjölmiðlum nema í þeim fréttum  sem ég stóð fyrir á sínum tíma af þessum virkjanamöguleika þegar ég fjallaði um málið í Sjónvarpinu og sökuðu virkjanasinnar mig um hlutdrægni af þessum sökum ! 

Það var svona álíka hlutdrægni og hefði falist í því að fjalla um hugsanlegar malargryfjur í miðjum Esjuhlíðum án þess að sýna fjallið. 

Eða að fjalla um virkjun Gullfoss án þess að sýna mynd af fossinum. 

Fyrstu myndir í sjónvarpi af Dynk átti Jón Benediktsson á Velli frumkvæði að að sýna eftir ferð sem hann fór með Páli Benediktssyni fréttamanni þarna inn eftir í kringum 1990. 

Raunar er þegar búið að ræna þessa tvo stórkostlegu fossa, Dynk og Gljúfurleitarfoss, ríflega þriðjungi af afli þeirra með Kvíslaveitu og var aldrei minnst á það af nokkrum sem um veiturnar fjölluðu á sinni tíð. 

Ég fjallaði mikið og oft um Kvíslaveitu af mikilli hrifningu án þess að minnast orði á áhrif þeirra á þessa fossa. Leiddi aldrei hugann að því. 

Þegar Norðlingaölduveita var í mestu hámæli voru einu myndirnar sem fjölmiðlar birtu af komandi lónstæði myndir, sem Landsvirkjun lét í té og voru teknar svo hátt úr lofti að í raun sást ekkert hvað um var að ræða. 

Mér þótti það umhugsunarefni þá að það skyldi þurfa að vera einn einstaklingur á eigin kostnað sem nennti að fara í ferð á jörðu niðri þarna inn eftir til þess að skoða og sýna þetta svæði og fossana þrjá. 

Vilja breyta rammaáætlun

Athugasemdir

[Kristinn Pétursson, 16.8.2010 kl. 07:40]

Það er sorglegt að horfa á "stál í stál" aðferðina í þessari umræðu - friða fokmela, banna lítið upp byggða malbikaða vegi á hálendinu, gera einhver trikk - til að nánast banna umræðu í Alþingi um  hugsanlegar málamiðlanir sem búið er að vinna að.

VG eru einmitt í hlutverki "Magnúsar".  Þeir hafa ekki síma - og skoðanabræður þeirra börðust á móti lagningu síma um landið 1906.

Virkjanir á háhitasvæðum á hálendinu - þar sem stöðvarhúsið væri neðanjarðar og blátt lón á þakinu - háspennulínur neðanjarðar  fyrstu kílómetrana... hvað er að slíkri málamiðlun.

Þá kæmust ferðamenn á svæðið - án þess að aka í rykmekki eða drullusvaði og þá kæmi fjárhagslega af sjálfu sér snyrtingar og annað  sem þarf á hálendið - til þess að geta tekið á móti ferðamönnum.

Ef ekkert hefði verið virkjað - væri tæplega nokkur vegslóði fær upp á hálendið

Ég vil málamiðlun - ekki þessar öfgar eins og VG boðar. Nú eru þeir í vandræðum í ríkisstjórninni. Þá er upplagt að koma með svona "smjörklípu"

[Jóhann Grétar Kröyer Gizurarson (IP-tala skráð) 16.8.2010 kl. 08:32]

Góðan dag,

Ég gæti ekki verið meira ósammála Kristni. Ein af höfuðástæðum þess að erlendir ferðamenn vilja skoða hálendið er að það er gjörsamlega ósnert, þ.e.a.s. enginn föst búseta, endalausar víðáttur, fjölbreytt landslag og ill-færir vegaslóðar. Ef leiðirnar yrðu malbikaðar væri búið að taka alla stemninguna úr því að keyra um hálendið. Bundið slitlag eða malbik á hálendinu yrði auk þess fokdýrt með tilliti til viðhalds.Ill-færir vegir takmarka líka ágang ferðamanna á viðkvæmum svæðum, en átroðningur ferðamanna er víða mikið vandamál, t.d. í Tatra-fjöllunum í Slóvakíu-megin, en þar hafa heimamenn þar ákveðið að loka þjóðgarðinum hluta úr ári. Þjóðgarðurinn er ca. 500 ferkílómetrar og um hann fara nokkrar milljónir á ári, aðallega á sumrin.

Það sem menn eiga að einbeita sér núna er að virkja á þeim svæðum sem þegar er búið að virkja á. Ég er talsmaður þess að ráðist verði í Búðarhálsvirkjun og jafnvel virkjun í neðri hluta Þjórsár. Einnig vil ég skoða möguleika á sjávarfallavirkjunum (ein slík er t.d. í Skotlandi, 28 MW virkjun), og væri Hvammsfjörður við Breiðafjörð kjörið svæði. Reynum svo í framtíðinni að hlífa því sem er sérstakt á heimsvísu, þ.e. hálendið okkar.

[albert (IP-tala skráð) 16.8.2010 kl. 09:23]

Mikið er maður orðin ofboðslega þreyttur á svona málflutningi manna eins og Kristins. Talar um stál í stál, að því að skoðanir hans eru ekki ofan á. Því miður er hann Kristinn hluti af ofbeldiskynslóðinni sem allt hefur fengið með yfirgangi og skilur eftir sig sviðna jörð fyrir komandi kynslóðir. ég er hreinlega komin með nóg af öfgafólki eins og kristni. 

[Kristinn Pétursson, 16.8.2010 kl. 11:01]

Ég er talsmaður málamiðlana - og að er stórmerkilegt hvað margir eru "þreyttir" eða ósammála málamiðlunum.

Ef ekkert má snerta á hálendinu - hvernig dettur þá ykkur í hug að  vera að aka á moldartroðningum og götuslóðum út um allt - þessir götuslóðar þola ekki neina umferð - og hvernig á þá að kynna hálendið ferðamönnum ef ekki má leggja pena malbikaða vegi - lítið upp byggða. Það er snyrtilegast að gera þetta þannig og hafa svo útskot og áningarstaði þar sem virkjanaframkvæmdir eru leyfðar - eða láta framkvæmdaraðila að virkjunum um að setja upp snyrtingar og gera þessa vegi - okkur að kostnaðarlausu.

Þetta friðunarkjaftæði á urð,  grjóti og örfoka melum - er löngu komið út í heimskustu öfgar. Ég er samt ekkert  "þreyttur" á að bend ykkur á að við verðum að starfa saman og verðum að virkja - og nýta landsins gæði - ef landið á ekki að fara á hausinn í erlendri skuldasúpu. Það er ein og sumir haldi að verðmæti rigni af himnum ofan - eða séu bara prentuð í kjallara Seðlabankans.

Við verðum að virkja og nýta orkuna - skynsamlega - eins og við höfum gert - yfirleitt.

Penn hálendisvegur yfir Kjöl og Sprengisand er lífsnauðsyn fyrir ferðamennskuna. Það eyðileggur alla bíla að aka þeim á þessum þvottabrettum og moldartroðningum - fyrir svo utan mengunina með öllu rykinu.

Það er ekkert hægt  að bjóða ferðamönnum lengur upp á upp á að aka í ryki og drullu  - og skíta  bak við næsta stein.

[Ómar Ragnarsson, 16.8.2010 kl. 11:01]

"...friða fokmela...",  "...banna umræðu á Alþingi um hugsanlegar málamiðlanir, sem búið er að vinna að..."  Þetta segir Kristinn að sé stefna mín og skoðanasystkina minna.

Það kallar á myndskreyttan pistil minn um þessi ummæli hans.

[Kristinn Pétursson, 16.8.2010 kl. 11:13]

Ómar þú ert að misskilja textann. Auðvitað á að leggja malbikaðan veg í stað þess að "friða þessa fokmela". Það er mín skoðun. Rykið fer inn í legur bóla og vél og eyðileggur gífurlega. Þetta hlýtur þú að vita.

Þú Ómar og Hjörleifur Guttormsson eruð okkar frábæru boðberar í verndun á náttúruperlum í landi okkar - en þið verðið að taka þátt í eðlilegum málamiðlunum - án þessara öfga sem stundum koma fram.

Ég ber gífurlega virðingu fyrir baráttu ykkar - en það eru takmörk fyrir því hvað hægt er að ganga langt - þið farið stundum langt yfir strikið í baráttunni.

Þjóðin verður að fá að nýta náttúruauðlindir sínar og virkja - en gera það eins snyrtilega og unnt er - í skynsamlegri sambúð nýtingar náttúrunnar og að njóta náttúrunnar.

En að láta allar framkvæmdir fara í taugarnar á sér yfirleitt - það er orðið  einum of og líkist helst einhvers konar þráhyggju

[Sveinn í Felli (IP-tala skráð) 16.8.2010 kl. 11:17]

Sæll Ómar,

Ég var að skoða efri hluta Þjórsárveranna um daginn, fimm nætur við gæsakvak við hliðina á tjaldinu og öskrandi öræfakyrrð þess á milli.

Merkilegt fannst mér hvað ummerki sýndu (tiltölulega) mikla umferð ferðamanna um verin. Sá álengdar nokkra bakpokaferðalanga, spor sáust eftir fleiri. Hitti fólk úr vísindaleiðangri; jarðfræðinga og líffræðing. Hestamannahópar eiga líka reglulega leið þarna um.
En þetta var uppi við Ólafsfell og Arnarfellsmúla; það er auðvitað erfiðara að fara sinna ferða niðrií sjálfum verunum og færri sem leggja í þessháttar bleytulabb.

En yrði Norðlingaölduveita að veruleika myndu gönguferðir um neðri hluta veranna væntanlega verða illmögulegar eða jafnvel hættulegar.

Ekki svo að maður búist við að svæði eins og Þjórsárverin verði nokkurn tíma að verulega fjölsóttum ferðamannastöðum - það er ekki aðalmálið. Líkt og með ýmsa aðra sérstæða "fótógeníska" staði (Langasjó - Uxatinda, Ódáðahraun, Vonarskarð, ofl. ofl.) þá eru það myndir og lýsingar frá slíkum stöðum sem draga ferðamenn til landsins sjálfs. Náttúrulegar aðgengishömlur geta gert slíka staði eftirsóknarverða í sjálfu sér (og geta veitt þeim atvinnu sem kunna aðferðir til að yfirstíga slíkar takmarkanir), sjaldgæfir hlutir eru jú oftast verðmætari en þeir sem eru algengir.

Það fer sífellt að verða mikilvægara að gerð verði almennileg áætlun/skipulag yfir þá staði sem eigi að byggja upp og gera aðgengilega, staði sem eigi að vernda í heild sinni, gera nýtingaráætlun o.sv.frv.  Og vinna síðan út frá áætlunum/skipulagi (ekki sterkasta hlið okkar íslendinga).

Ekki að enda með hálfkaraða hluti út um allt eða byrja á of mörgu, ekki virkja eingöngu út frá hagkvæmnisjónarmiðum dagsins í dag, skoða hlutina í stóru samhengi.

[Ómar Ragnarsson, 16.8.2010 kl. 11:55]

Ég hef alla mína hunds og kattartíð verið að boða að við ættum að taka reynslu annarra þjóða okkur til fyrirmyndar hvað snertir aðgengi að náttúruverðmætum og flokkun á þeim sem kalli á mismunandi lausnir.

Þessar þjóðir hafa ekki talið það vera forsendu fyrir slíku að virkja allt sundur og saman fyrst, heldur hafa þær þvert á móti leyst þessi viðfangsefni í þjóðgörðum sínum án þess. 

En þetta mega Kristinn og hans skoðanabræður ekki heyra nefnt. 

[Ómar Ragnarsson, 16.8.2010 kl. 12:10]

Meint "þráhyggja" mín varðandi virkjanir er ekki meir en svo að ég er samþykkur Búðarhálsvirkjun og ætla ekki að berjast gegn Hverahlíðarvirkjun þótt með henni sé gengið svo langt að tappa orku af Hellisheiðarsvæðinu að það sé í raun rányrkja.

Af 28 virkjunum sem þegar hafa verið gerða myndi ég samþykkja 25 þeirra ef þær væru á dagskrá nú.

Þær þrjár sem ég myndi vera andvígur eru Kárahnjúkavirkjun

[Ómar Ragnarsson, 16.8.2010 kl. 12:16]

...(framhald vegna tæknivillu)...Skeiðsfossvirkjun og efsta virkjunin í Soginu. Raunar myndi ég vilja breyta Skeiðsfossvirkjun í rennslisvirkjun og tappa af lóninu þar.

Allar hinar 25 virkjanirnar eru mér, þessum meinta "öfgamanni" að meinalausu.

[Elías (IP-tala skráð) 17.8.2010 kl. 01:29]

@Kristinn

Þegar kaupendur raforkunnar fara að borga það verð fyrir raforkuna að seljendur skammi sín ekki fyrir það og krefjist leyndar yfir raforkusölusamningunum OG réttlátur arður rennur til þjóðarinnar til að byggja upp „Olíusjóð“ og Landgræðslusjóð, þá skulum við tala um að virkja. Fyrr ekki. Þá er hægt að fara að rökræða um að „nýta landsins gæði“ en það er hægt á margan annan hátt en drekkja hálendinu undir lónum.

Raforkuverðið verður m.a. að endurspegla að hérlendis er vestræn menning og nokkuð gott jafnvægi á málum, stutt á markaði í Evrópu og Ameríku og engin þörf fyrir dýra vopnaða öryggisgæslu eins og væntanlega þarf í sumum Þróunarlöndunum. Í stað þess að selja okkur dýrt hafa íslensk stjórnvöld selt sig (gefið raforkuna) á lægra verði en gengur og gerist. Það finnst mér óásættanlegt!

@Ómar

Getur þú útskýrt hvernig Norðlingaölduveita eykur afköst Þjórsár/Tungnaár virkjananna? Ég sé ekki betur en að Norðlingaölduveita eigi eða hafi átt að vera svipuð og Hágöngulón, þeas aðeins til þess að auka vatnsmagnið á svæðinu (í Þórisvatni)? Þetta þýðir því eingöngu meira tiltækt vatn upp á að hlaupa í mögru vatnsári. Eins konar varaskeifa. Eða hvernig eykur það afköst virkjananna að auka vatnsmagnið því það kemur ekki til með að renna meira vatn í gegnum virkjanirnar en nú er eða hvað? Fallhæðin breytist ekki og þar með breytist rennslismagnið ekki. Hvernig aukast þá afköstin???

Það ætti ekki að breyta neinu um Búðarhálsvirkjun hvort Norðlingaölduveita kemur til því afköst Búðarhálsvirkjunar takmarkast af rennslinu gegnum næstu virkjun fyrir ofan í kerfinu. (Hrauneyjafossvirkjun)

Hvað varðar núverandi virkjanir, þá trúi ég ekki öðru en þú viljir einnig hafa Hágöngulón sem fjórðu virkjunina sem hefði átt að sleppa. Hún er í raun eingöngu auka vatnsbrúsi sem notað er úr til þess að flýta fyllingu Sauðafellslóns og Þórisvatns á sumrin.

[Ómar Ragnarsson, 17.8.2010 kl. 20:27]

Ég sé það nú að ég hef gleymt Hágöngulóni þegar ég taldi upp virkjanirnar sem komnar eru.

Jú, ég hefði viljað sleppa því að gera það lón. 

Þeir segja hjá Landsvirkjun að hægt sé að auka aflið í allri virkjanaröðinni fyrir neðan en ég hef ekki farið ofan í saumana á því.

Ef þeir reikna með þessu aukna vatnsmagni í Neðri-Þjórsá geta þeir haft hverflana stærri þar og kannski geta þeir notað eitthvað svipað.

Þetta er engin smá virkjanaröð fyrir neðan Norðlingaölduveitu ef til kemur: Vatnsfell-Sigalda-Hrauneyjafoss-Búðarháls-Sultartangi-Búrfell og síðan þrjár nýjar í neðri hluta Þjórsár, alls níu virkjanir með meira en tuttugu hverflum.

Við munum hvernig Búrfellsvirkjun var stækkuð á sínum tíma með Búrfellsvirkjun 2.