"Hinn mikli leiðtogi.."/"...mat manngildið ofar öllu."

Sá glæsileiki, sem látinn er umlykja líf og starf helstu einvalda og harðstjóra heimsins nær oftast út yfir gröf og dauða í heimalöndum þeirra. Umhugsunarefni er hve langt er hægt að ná við að fegra og breiða yfir háttsemi þeirra í fjarlægum löndum, jafnvel í okkar eigin landi. 

Þegar Kínverjar tala um "hinn mikla leiðtoga" sem sé fallinn frá eru notuð þar og í löndunum báðum stór og jákvæð lýsingarorð um þennan einvald sem hélt þjóð sinni í helgreipum ófrelsis, kúgunar og eymdar meðan hann var við völd og kórónar síðan allt með því að láta starfið ganga í erfðir til sonar síns eins og gerðist hjá einvaldskonungum fyrri alda, því að nú hefur þessi vegtylla gengið í erfðir tvívegis. 

Og í ofanálag er sonurinn bæði vegna reynsluleysis og mjög líklega einnig vegna hæfileikaleysis og firrts uppeldis lítt fær um að taka við valdataumunum þannig að Austur-Asía og heimurinn allur er titrandi á beinunum yfir því hvað kunni nú að koma uppá. 

Við Íslendingar höfum svo sem ekki allir sloppið við persónudýrkun á harðstjórum, þótt nokkuð sé um liðið frá því að þeir Hitler og Stalín áttu sauðtrygga aðdáendur og fylgismenn hér.

Fáir voru þeir Íslendingar á þeim tíma sem ekki áttu einhverja ættingja sem trúðu á "Gerska ævintýrið" í blindni og gátu ekki séð neitt annað en fullkomleikann þegar kommúnisminn var annars vegar. 

Þegar Stalín féll frá voru skrifaðar hástemmdustu lofgreinar um látinn mann sem um getur í sögu okkar. 

Grípum niður í leiðara Þjóðviljans 7. mars 1953 þar sem ekki er aðeins talað fyrir munn Íslendinga, heldur einnig annarra þjóða:

"...Með klökkum huga og djúpri virðingu hugsa allir þeir, sem berjast fyrir sósíalisma á jörðu til hins ógleymanlega látna leiðtoga...."  

"...Við minnumst hetjunnar..."   "...sem var elskaður og dáður öllum fremur..."

"...var elskaður og dáður meira en flestir menn í mannkynssögunni og naut slíks trúnaðartrausts, sem fáir munu nokkru sinni hafa notið en lét sér þó aldrei þá ást og aðdáun til höfuðs stíga, heldur var til síðustu stundar sami góði félaginn, sem mat manngildið ofar öllu öðru..."

"Gagnvart mannlegum mikilleik þessa látna baráttufélaga drúpum við höfði..." 

Búast má við svipaðri mærð í heimalandi Kim Jong-Il að honum gengnum. 

Annað hljóð var komið í strokkinn varðandi Stalín í Sovétríkjunum sjálfum aðeins þremur árum eftir lát hans, þegar Krústjoff flutti fræga leyniræðu sína um hina stórfelldu glæpi og kúgun foringjans mikla sem kostaði minnst á annan tug milljóna manna lífið. 

Aðeins þremur árum fyrr hafði hann verið sagður hafa "metið manngildið ofar öllu öðru," maðurinn sem sagði: "Að drepa einn mann er morð, - að drepa milljón er bara tala." 

Þannig tekst einvöldum oft í krafti miskunnarlausra nota á valdi sínu að kasta ryki í augu margra, jafnvel alls mannkynsins. Og þarf ekki einvalda til heldur valdahópa sem hafa tök á að leyna staðreyndum, bjaga þær eða búa til upplogin atriði. 

Eitt af mörgum dæmum þess hve lengi hægt er að komast upp með slæma hluti er það, að lengst af var Ceausescu einvaldur Rúmeníu býsna vel þokkaður víða um heim, bæði austan að vestan járntjaldsins. 

Þetta tókst honum með því að sannfæra ráðamenn í Kreml um að þrátt fyrir ýmis konar skoðanaágreining við þá, þá gætu þeir treyst því að hann héldi tryggð við kommúnismann þannig að Varsjárbandalagið og Sovétríkin þyrftu ekkert að óttast í því efni.

En jafnframt tókst honum að sannfæra vestræna ráðamenn að hann ræki sjálfstæða stefnu, einn þjóðarleiðtoga í leppríkjum Sovétríkjanna. (Tító stundaði að vísu ákveðna hlutleysisstefnu í Júgóslavíu) 

Loks féll Ceausescu af stallinum og í ljós komu ógnarverk hans. Hann var að vísu tekinn af lífi á ómannúðlegan hátt, slíkt var það hatur á honum, sem hann hafði kveikt. 

Umhugað um stöðugleika