Gróður og jarðvegur eru sitt hvað.

Gróðureyðingin á Íslandi er ekki eitt helsta umhverfisvandamálið hér heldur jarðvegseyðingin.

Þetta vill mönnum  sjást algerlega yfir þegar þeir meta landgæðin og halda að jarðvegseyðingin sé ekkert mál, vegna þess að það sé næsta fljótlegt í hlýnandi veðurfari að græða upp landið með sáningu og friðun.

Þegar landgræðsluflugvélin var notuð hvað mest heyrðust raddir um að það væri verið að mála landið með vatnslitum, sem entust stutt.

Það gat að vísu víða verið rétt þar sem menn héldu beitinni áfram en gáfu gróðrinum ekki frið en að hluta til rétt þegar þess er gætt að það tekur margar aldir og jafnvel árþúsund að ná upp sömu þykkt og gæðum jarðvegs og áður var.

Að þessu leyti hefur verið stundaðar harðsvíraðar rangfærslur þegar það hefur verið fullyrt að hægt sé að bæta fyrir landsskemmdir með því að græða upp örfoka svæði í stað þeirra sem sökkt hefur verið undir miðlunarlón eins og Hálslón.

Hálsinn, sem lónið dregur nafn af, var þakinn 2-3ja metra þykkum jarðvegi og einstaklega þéttri og góðri gróðurþekju.

Þótt hægt sé á öðrum stöðum, svo sem á Jökuldalsheiði og í Laugavalladal að sá fræi og gera landið grænt, bætir það ekki jarðvegstapið nema að örlitlu leyti.

Til þess að jarðvegstapið verði bætt þarf hundruð kynslóða gróðurs, sem smám saman myndar jarðveg í stað þess sem tapast hefur.

Til eru svæði þar sem sjá má dásamlegan árangur uppgræðslu eins og á Haukadalsheiði. En best hefði verið að hinn margra metra þykki jarðvegur, sem þakti heiðina forðum, hefði fengið að halda sér.

"Það er nefnilega vitlaust gefið" orti Steinn Steinar. Á fáum sviðum er eins vitlaust gefið og á ýmsum sviðum umhverfis- og náttúruverndarmála á Íslandi.

Í heimildamynd Herdísar Þorvaldsdóttur, "Fjallkonan hrópar á vægð" er nöturleg mynd dregin upp af ástandi gróðurs á Íslandi. Þar kemur meðal annars fram í viðtali við Svein Runólfsson landgræðslustjóra að hann hafi orðið að temja sér mikið æðruleysi gagnvart því ástandi, sem engin leið virðist að breyta, að Landgræðslan eigi engin lagaúrræði til þess að beita vegna áníðslu á landi.

Árþúsund að bæta skaða uppblásturs

Athugasemdir

[Þorgeir Ragnarsson (IP-tala skráð) 19.6.2012 kl. 12:48]

Rétt, jarðvegseyðing er mikið vandamál. Ein hentugasta landgræðsluplantan varðandi þetta vandamál er að sjálfsögðu lúpínan, hún bætir þann jarðveg sem fyrir er auk þess sem plantan sjálf er efnismikil og uppsöfnun rotnandi lífmassa hvert ár meiri en frá mörgum öðrum plöntum, sem síðan gefur meiri moldarmyndun.

Andstaða margra við þessa plöntu (Sbr. átak yfirvalda gegn henni) er illskiljanleg og ekki á rökum reist.

[Ómar Ragnarsson, 19.6.2012 kl. 19:12]

Það fer alveg eftir aðstæðum hvort lúpínunnar er þörf. Víðast er hún öflugasta plantan og viða sú eina sem nothæf er.

En síðan eru staðir þar sem friðun fyrir beit og uppgræðsla með hefðbundnum íslenskum plöntum er ekki aðeins jafn árangursrík, heldur gefur hún landinu mun fallegri og íslenskari blæ.

Lúpínunnar var til dæmis engin þörf í Morsárdal og hún á ekkert erindi á staði eins og Hvannalindir, Herðubreiðarlindir eða Öskju.

Allir þessir staðir hafa sérstöðu sem íslensk fyrirbæri í einstæðri náttúru landsins.

Nóg eru verkefnin fyrir lúpínuna annars staðar.  

[Eiður Ragnarsson, 21.6.2012 kl. 11:12]

Það er reyndar mjög merkilegt að fylgjast með breytingum á landinu þar sem það hefur verið friðað undanfarinn ár.  Ég hef séð gríðarmikinn mun á heimslóðum mínum í Hamrsdal þar sem sauðfjárbeit er hverfandi hjá því sem hún var, en þegar mest var voru sennilega yfir 1000 fjár í sunnanverðum Hamarsdal (sem við höfum í gegnum tíðina kallað Bragðavalladal) en nú eru þetta sennilega innan við 100 fjár á beit að sumri.

Víðiplöntur og gras og annað sem varla sást hér áður fyrr t.d. Hvönn er allt að ná sér á strik og alveg ljóst þó svo að ekki hafi verið talið að um ofbeit hafi verið að ræða. (í það minnsta eftir að vetrarbeit var hætt)

Miklar breytingar á gróðurfari á ótrúlega stuttum tíma sýna það að landið var í besta falli mjög vel nýtt, í versta falli var það ofbitið.