Hef skipt um skoðun síðan fyrir 20 árum.

Fyrir 20 árum var ég þeirrar skoðunar að leggja ætti uppbyggða heilsársvegi með brúm og öllu saman um Kjöl, Fjallabaksleið, Sprengisand og jafnvel stystu leið um Gæsavatnaleið austur til Egilsstaða.

Ég saknaði að vísu gamla ævintýrisins að aka niðurgrafinn Kjalveg alla leið en fannst upphleypti vegurinn langleiðina í Hveravelli mikil samgöngubót, enda er ég af jarðýtukynslóðinni.

En hin síðari ár hef ég skipt um skoðun eftir að hafa farið víða um lönd í þjóðgarða og um víðerni í Vesturheimi og áttað mig á því, að í Evrópu hefur miðhálendi Íslands algera sérstöðu sem land ósnortinnar og einstæðrar eldfjallanáttúru með þeirri "safari" ævintýraupplifun og sáluhjálp sem fylgir því að vera þar á ferð.

Ég hef líka áttað mig á gildi kyrrðar og friðar. Þar sem ég var í sveit í Langadalnum ríkti fuglasöngur á sumrin. Bílar fóru veginn á stangli og ökuhraðinn var það lítill og dekkin það mjó, að hávaðinn af þeim var ekki svo truflandi.

Nú drynur svo hátt söngur af stórum dekkjum bíla sem þruma um veginn á upp undir 100 kílómetra hraða að fuglasöngurinn heyrist ekki lengur.   

Um leið og kominn er trukkavegur um hálendið með 90 kílómetra ökuhraða, sem ásamt háspennulínum og "mannvirkjabeltum" sker víðernin niður í búta og dreifir út frá sér hávaða, hafa töfrar og leyndardómar miðhálendisins verið eyðilagðir að mínu mati, unaðsstundum fórnað fyrir kílóvattsstundir, ævintýralandið horfið. 

Ég get fallist á það að leggja megi malbikaðan veg úr því sem komið er norður Kjöl, en fyrirmynd hans ætti að vera vegurinn um Bolabás, þar sem beygjur gamla vegarins eru látnar halda sér, vegurinn hvergi reistur yfir landið í kring og lágur hámarkshraði. Og tenging niður í Skagafjörð við Blöndulón myndi stytta norðurleiðina auk þess sem sú stytting nýtist miklu fleirum en stytting um Sprengisand.  

Einkum finnst mér sú hugmynd afleit að vaða með upphleyptan trukkaveg austur yfir hálendið milli Vatnajökuls annars vegar og Trölladyngju og Öskju hins vegar. Af hverju þarf að hlaða mannvirkjum niður á hvern einasta kima lands okkar og gera það sem likast því, sem ferðafólk frá Evrópu þráir að komast frá? 

Á Dyngjuhálsi lægi sá vegur í um 1000 metra hæð með þeirri ófærð og vetrarvandræðum, sem þar yrðu, og allri hinni mögnuðu ímynd þessa stórkostlega ævintýrasvæðis yrði tortímt.

Þá gæti ég hent út í hafsauga og beðist afsökunar á þessum ljóðlínum:

                     Seytlar í sál

                     seiðandi mál:

                     Fjallanna firrð,

                     friður og kyrrð,

                     íshvelið hátt,

                     heiðloftið blátt,

                     fegurðin ein,

                     eilíf og hrein.    

Fjórir stofnvegir skilgreindir á hálendinu

Athugasemdir

[Helgi (IP-tala skráð) 22.6.2013 kl. 07:53]

Að vera sjálfum sér bestur er eitthvað sem er sumum tamt . Þegar hentar mér að ralla ög rífa upp vegi og kenna öllum skarzanum að það sé flott þá gera ég og skal það fínt vera þegar fæ leið á þí  þá bara elska náttúruna og græða á því. þegar ég blankur þá elska þjóðina og redda mér. Nú allir bílar trukkar líka sukkan hennar ömmu sem langar að aka framhjá Öskju. Ég um mig frá mér til mín.

[Jósef Smári Ásmundsson, 22.6.2013 kl. 09:22]

Hef haft í kollinum undanfarin ár lestarkerfi (rafmagnslestir) milli landshluta sem myndi nýta þessa leið.Kosturinn við það er að sjálfsögðu sú umfram vegakerfi að umhversfisröskun yrði ekki til staðar.Kosnaður við slíkt kerfi að það borgi sig skilst mér á mönnum að sé of mikill í dag en ég tel að menn eigi að vera vakandi fyrir þessum möguleika og fylgjast með framþróuninni.Það væri kostur ef hægt væri að losna við þungaflutninganna af hringveginum spara tíma og stytta vegalendir og fá auk þess möguleika fyrir ferðamenn að koma sér á hagkvæman hátt í nálægð við náttúruna á hálendinu og minnka umhverfisspjöllin.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 22.6.2013 kl. 11:47]

Þetta er rétt ´bending hjá Ómari og það að hann hefur skipt um skoðun - sínir bara hugarfarsbreytinguna sem orðið hefur á Íslandi varðandi náttúruna.

Fyrir svo sem 20-30 árum - skildu fæstir þesskonar sjónarmið.

Afar fáir skynjuðu eða skildu gildi ósnortinnar náttúru.

Það þótti bara sjálfsagt að vaða í allt með stórvirkum vinnuvélum - og það þótti nánast bara mannréttindi að fá að raska landi að vild.

Þessi hugarfarsbreyting lítur út fyrir mér eins og ákveðin þróun. Erfitt að festa fingur á nákvæmlega afhverju þessi þróun verður - en þessi þróun er staðreynd. Íslendingar skilja og skynja miklu betur gildi ósnortinnar náttúru en áður þekktist.

Þessi þróun á sér samt langa sögu. Eg hef alveg þekkt gamalt fólk sem finnst ekki td. fjöll eða landslag endilega fallegt. það leit á það miklu frekar sem ógnun eða óvin.

Td. með mýrar, sem dæmi, að eg hef þekkt gamla menn sem urðu alveg þvilíkt glaðir þegar mýrar voru þurkaðar upp með skurðgreftri. Þeir litu mýrar miklu hornauga.

Ástæðuna tel ég vera, að þeir hinir sömu gömlu menn þurftu að ganga í þessum mýrum illa skógaðir, alltaf blautir í fæturnar, í æsku. Og þessvegna var þeim barasta illa við mýrar.

Eins er með fjöllin, að fjöllin voru fyrir þeim tómt vesen. Hættuleg ógn á vetrum.

[Þorsteinn Briem, 22.6.2013 kl. 13:35]

"Það er lítið um náttúrulýsingar í Íslendinga sögum og setningin fögur er hlíðin einsdæmi í þessum bókmenntum.

En fegurðarskyn fornmanna lýsir sér með áhrifamiklum hætti í mörgum örnefnum.

Sá sem gaf Fagradal nafn á sínum tíma hefur haft svipaða tilfinningu fyrir umhverfinu og við sem nú lifum.

Hann hefur áreiðanlega farið um þetta svæði á sólbjörtum sumardegi og kunnað að meta þá veizlu augans sem við blasti. Á vetrin er heiðin oft illfær."

"Eyjabakkasvæðið er á margan hátt sambærilegt við Þjórsárver við Hofsjökul og eru bæði talin með merkustu hálendisvinjum Íslands.

Sá er þó munurinn að Þjórsárver hafa verið friðlýst um aldur og ævi en Eyjabakkar dæmdir til að kaffærast í jökullóni Fljótsdalsvirkjunar."

Dagbókarslitur af heiðum og hálendi - Matthías Johannessen fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 22.6.2013 kl. 15:05]

Já. Þetta með landsnámsmenninga eða fornmenn svokallaða, að þá er reyndar alveg áhugaverð spurning: Skynjuðu þeir fegurð í landslagi álíka og þekkist í dag?

Halldór Laxnes taldi svo ekki vera og mörgum brá illilega í brún á gamlárskvöld 1970 þegar þeir lásu Moggann:

,,Mart bendir til þess að fólk er hér settist að hafi litið á náttúru Íslands einsog bráð sem þarna var búið að hremma. Skynbragð á fegurð lands var ekki til í þessu fólki. Slíkt kom ekki til skjalanna fyren þúsund árum eftir að híngað barst fólk. Á 13du öld skrifar Snorri Sturluson bók um eitt fegursta land heimsins, Noreg, rúmt reiknað 1000 blaðsíður, án þess séð verði að höfundi hafi verið kunn, aukin heldur meir, sú hugmynd að fallegt sé í Noregi. Orðið fagur á íslensku þýddi reyndar bjartur áður fyrri. Sú hugmynd af náttúran sé fögur er ekki runnin frá sveitamönnum, heldur fólki úr stórborgum seinni tíma, og náði loks til okkar íslendínga úr Þýskalandi gegnum Danmörku í tíð afa okkar. Náttúra verður auðvitað ekki falleg nema í samanburði við eitthvað annað. Ef ekki er til nema sveit er náttúran ekki falleg."

http://www.mbl.is/greinasafn/grein/683329/

Þetta er umhugsunarvert, að mínu mati. Að vísu,að vísu, eru nokkrir staðir í fornum ritum þar sem engu líkara er, við fyrstu sýn, en að allavega skrásetjarar sagnanna hafi borðið eitthvert skynbragð á fegurð landslags. Það má þó deila um það, að mínu mati.

Td. þetta með Gunnar í Njálu ,,„Fögur er hlíðin svo að mér hefir hún aldrei jafnfögur sýnst, bleikir akrar en slegin tún..."

Að afhverju fannst honum hlíðin fögur? Jú, bleikir akrar, slegin tún.

Að þarna virðist verið að meina í raun búsældarlegt. Ekki að landslagið sé fallegt í nútímamerkingu, heldur sé fallegt að sjá búsældina og hægt sé að lifa o.s.frv.

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 22.6.2013 kl. 15:08]

Ps. athyglisvert að Halldór skrifar greinina ma. í tilefni hugmynda um Norðlingaöldulón í þjórsárverum, að því er kemur fram hjá Mogga á link.

[Ómar Ragnarsson, 22.6.2013 kl. 15:19]

"Ljótipollur" er eitthvert fegursta vatn landsins.

[Þorsteinn Briem, 22.6.2013 kl. 15:39]

Úr Svarfdæla sögu:

"Karl sagði: "Hér hefi eg Ingvildi fögurkinn konu þína."

Skíði [sem Skíðadalur heitir eftir] svaraði:

"Eg vil ei að hún komi í augsýn mér. Eg hefi ekki verra verk unnið en það eg af henni hlaut er eg drap föður þinn."

"Karl sagði: "Ei þarftu að hrósa því svo mjög því að nú skaltu láta líf þitt eða fastna Ingvildi dóttur þína Klaufa vegnum.

[Bærinn Klaufabrekkur í Svarfaðardal heitir eftir Klaufa.]

Það kjöri Ásgeir að rétta fram höndina og nú sprettir Karl til handar Klaufa og verður Ásgeir þar í að taka og fara festar fram.

Þá kom kveðlingur úr húðinni:

Mál er í meyjar hvílu,
mjög emk snögglega höggvinn,
flýgur í faðm mér eigi
fögur drós, gala mögrum."

Svarfdæla saga

Klaufabrekkur og Skíðadalur - Gönguleiðir í Dalvíkurbyggð

[Þorsteinn Briem, 22.6.2013 kl. 15:46]

Merking nafnsins Ljótipollur gæti verið Ljósipollur, þar sem merking orðsins ljótur hefur einnig verið bjartur, skær eða ljós, samanber nöfnin Ljótur, Ljót, Ljótunn, Arnljótur og Úlfljótur.

"Ljótipollur er fagurrauður með háa gígbarma og vatni í botninum.

Þrátt fyrir nafnið er gígurinn geysilega fagur og umhverfið er engu öðru líkt."

"Ljótipollur er sprengigígur myndaður í gosi um 1480.

Umhverfis gígskálina hefur hlaðist upp gjóska og er bratt þaðan niður að vatninu; veiðivatn [urriði]."

Ljótipollur - myndir

[Jón Logi (IP-tala skráð) 24.6.2013 kl. 15:20]

"Bleikir akrar" er reyndar alveg magnað, - þar sem að það þarf kornræktarfólk til að skilja hvað átt er við.
Nýskriðið bygg í kvöldsól getur gefið ofsalega flottan lit, - svona nokkurn veginn bleikan. Þetta á við um afmarkaðan tíma á meðan títurnar eru mjúkar, og afmarkaðan tíma dagsins.
Og svo "ljótur". Var ekki gömul merking þess orðs stórgerður eða í þá áttina?