Íslands þúsund ár

4.5.2015 | 07:20

Þegar hnefaleikabardagar verða ígildi stórstríða.

Í ár eru liðin 105 ár siðan hnefaleikabardagi markaði fyrst tímamót í kynþáttabaráttu á heimsvísu og rétt öld síðan annar bardagi sneri atburðarásinni við.

1910 þyrptust menn tugþúsundum saman til smáborgarinnar Reno í Nevada til að sjá bardaga, sem hafði verið blásinn upp sem "bardagi aldarinnar", sá fyrsti sem fékk það heiti.

Fyrrum heimsmeistari og afburðamaður í þungavigt, Jim Jeffries, var dreginn fram til þess að ná heimsmeistaratitlinum af fyrsta blökkumanninum, Jack Johnson, sem hafði orðið heimsmeistari í þeirri grein árið 1908.

Málsmetandi menn á borð við rithöfundinn Jack London hvöttu til þessa bardaga til þess að "mikla hvíta von" gæti endurheimt helsta stolt hins hvíta kynþáttar og sýnt yfirburði hans.

Bardaginn hafði þýðingu langt út fyrir raðir íþróttanna, og í kjölfarið á sigri Jack Johnson voru tugir manna drepnir í óeirðum víða um Bandaríkin.

1915, fyrir réttri öld, náði ungur hvítur maður, Jess Willard, titlinum af Johnson í bardaga á Kúbu, en sá bardagi féll dálítið í skuggann af atburðum Fyrri heimsstyrjaldarinnar, sem stóð sem hæst á þeim tíma.

1936 varð ungur blökkumaður, Joe Louis, að helsta kyndilbera réttindabaráttu blökkumanna, þegar hann braust upp á toppinn í þungavigtinni með einstæðum sigurferli og var talinn ósigrandi. Svo góður var Louis talinn, að ríkjandi heimsmeistari, hinn hvíti Braddock, var ekki talinn bera heimsmeistaratitilinn með sanni, heldur var litið á bardaga Joe Louis við Max Schmeling þetta sumar sem raunverulegan bardaga um það að vera talinn fremstur allra.

Fyrrum heimsmeistari, hinn þýski Max Schmeling, sá veilu í hreyfingum Louis, og rotaði hann, öllum á óvart í bardaga þeirra á milli í júní 1936, þegar Adolf Hitler og nasistar hans fóru með himinskautum í að reisa þýsku þjóðina til aukinna valda og áhrifa, talsmönnum lýðræðis og mannréttinda til mikillar hrellingar.

Schmeling varð á augabragði helsta átrúnaðargoð Þjóðverja og var fagnað á stórkostlegan hátt sem þjóðhetju þegar hann kom við heim til Þýskaland.

1938 var komið að því að Joe Louis fengi að gera atlögu að Schmeling. Með klækjabrögðum hafði slyngum umboðsmönnum og áhrifamönnum í hnefaleikaheiminum tekist að koma því þannig fyrir, að Louis en ekki Schmeling fengi að berjast við Braddock um heimsmeistaratitilinn.

En Louis var fágætur heiðursmaður, frægur fyrir að vera móður sinni góður sonur, að hafa hafið sig með dugnaði upp úr sárri fátækt til æðstu metorða og lesa Biblíuna daglega, og sagði: "Ég tel mig ekki vera sannan heimsmeistara nema ég sigri Schmeling."

Bardagi þeirra varð að stórviðburði í átökum lýðræðisríkjanna við einræðisríkin í Evrópu.

Roosevelt Bandaríkjaforseti bauð Louis í Hvíta húsið, þreifaði þar á upphandleggsvöðvum blökkumannins og sagði: "Lýðræðið setur traust sitt á þessa vöðva."

Á sama hátt hófu Hitler og Göbbels Max Scmeling til skýjanna sem tákn yfirburða hins aríska kynstofns.

Bardaginn varð sögulegur fyrir það hve þýðing hans hafði verið blásin upp, því að um þessar mundir hafði Hitler farið sigurför inn í Austurríki, stefndi að því að leggja undir sig Súdetahéruð Tékkóslóvakíu og stofna stórriki germana í Evrópu og var útnefndur "Maður ársins" hjá tímaritinu Time.

Úrslit bardagans urðu ekki síðri vonbrigði fyrir Hitler en sigurganga blökkumannsins Jesse Owens hafði verið á Ólympíuleikunum i Berlín 1936, sem hafði komið eins og köld vatnsgusa framan í nasista svona rétt á eftir sigri Schmelings yfir Louis það sumar. '

Louis tók Schmeling í kennslustund og gekk frá honum á mettíma í fyrstu lotu. Það varð þjóðarsorg í Þýskalandi og Schmeling varð að laumast heim.

Báðir þjónuðu þjóðum sínum í heimsstyrjöldinn og urðu síðar góðir vinir enda heiðursmenn.

Schmeling fannst engin minnkun að því að hafa tapað fyrir besta þungavigtarmeistara fram til þess tíma.

1971 var háður "bardagi aldarinnar" milli Muhammmad Ali og Joe Frazier. Ali gerði bardagann að lið í baráttu fyrir friði og mannréttindum og þótt hann tapaði, vann hann þannig úr ósigrinum að vera talinn með merkustu mönnum 20. aldarinnar, "the peoples champion."

Við Íslendingar könnumst við það gildi sem einvígi Spasskís og Fishers í Reykjavík fékk í Kalda stríðinu.

Bardagi Mayweathers og Pacquiao í fyrrakvöld hafði þýðingu langt út fyrir íþróttir. Þetta var viðureign meistara auðsins og meistara fólksins.

Ekki þurfti annað en að heyra viðbrögð áhorfenda í höllinni í Las Vegas til að finna, að hér var í augum þeirra háð barátta ólíkra manna og ólíkra hugmyndakerfa.

Annars vegar afburða íþróttamanns, sem í krafti hæfileika sinna á því sviði og dugnaðar og einbeitni hefur hafið sjálfan sig upp sem goðum líks ofurmennis sem eigi skilið að vaða yfir allt og alla í krafti auðs síns ef svo ber undir og hafi efni á að tala um aðra af hroka og yfirlæti.

Hefur tekið sér millinafnið "Money", Floyd Money Mayweather.

Hins vegar auðmjúks góðmennis, sem barðist fyrir tilveru sinni í sárustu fátækt einn og óstuddur og reis upp úr umhverfi örsnauðra götubarna í þróunarlandi í Asíu til þess að verða þjóðhetja landsins, þingmaður og von milljarða manna í heiminum, sem búa við skort og örbirgð.

Bardaginn í fyrradag varð að táknrænum átökum milli hreinræktaðs auðræðis hinna ríkustu gegn von hinna snauðu og eignalausu.

Eftir bardagann heyrðum við að Mayweather hafði þrátt fyrir allt lært þá lexíu að ekki fæst allt í krafti peninga og sjálfsálits. Hann talaði fallega og af hógværð um andstæðing sinn og gagnrýnendur og má fá prik fyrir það.

Manny Pacquiao er ekki bara afburða íþróttamaður sem með einstæðum járnvilja hefur unnið bug á hverri raun og sem fyrir á hann hefur verið lögð allt frá barnæsku, unnið úr ósigrum sínum og þannig orðið að sönnum meistara, "champion", heldur er hann í raun stórmenni á alla lund, sem gleymir ekki uppruna sínum og þýðingu fyrir þjóð sína og fátæklinga heimsins eitt einasta augnablik.

Hann er maður, sem augljóslega höfðar til allra, hvers og eins, og ræktar þá hugsun að það að gleðja einhvern, jafnvel þótt það sé aðeins einn, sé þess virði, og að jafnvel þótt að þessi eini kunni að vera, aðstæðnanna vegna, bara hann sjálfur, sé það líka þess virði.