Notkun farartækja kostar meira en margan grunar.

Það er afar algengt að fólk miði við eldsneytiskostnað einan þegar um ferðakostnað eða farartækja er að ræða. 

Þá er gleymt öðrum kostnaði, svo sem hjólbarðasliti, olíuskiptum, viðhaldskostnaði, vaxtakostnaði, afföllum vegna aksturs og aldurs og föstum liðum svo sem tryggingum og opinberum gjöldum. 

Setjum upp smá dæmi. Maður nokkur hefur 216 þúsund krónur í höndunum.

Í stað þess að borga 216 þúsund krónur fyrir árskort með strætisvagni milli Reykjavíkur og Stykkishólms, ákveður sá sem hefur notað þennan samgöngumáta, að hætta honum, fá sér meðalstóran bíl og nota 216 þúsund kallinn til að aka þessa leið. 

Leiðin er 172 kílómetrar og miðað við 100 krónur á ekinn kílómetra, sem er eitthvað lægra en ríkið borgar fyrir slíkan akstur einkabíls, kostar hver akstur þessa leið 17200 krónur. 

216 þúsund krónurnar nægja til 12 ferða á ári eða 6 ferða fram og til baka. Sem sagt: ein ferð fram og til baka á tveggja mánaða fresti. 

720 þúsund króna árskortið til Grundarfjarðar lítur hrikalega út, en sú upphæð myndi þó aðeins nægja til 40 ferða á bíl á ári, eða 21 ferð fram og til baka, - fram og til baka á tveggja vikna fresti. 

Strætókort á 720.000 krónur

Athugasemdir

[Magnús (IP-tala skráð) 2.8.2018 kl. 08:29]

Það er galli á þessari röksemdafærslu að Ómar setur dæmið upp með þeim hætti að það á eiginlega ekki við neinn í neinum tilvikum. 

Það á einungis við þá sem eiga engan bíl og þurfa að spyrja sig hvort þeir eigi að kaupa bíl til þess eins að ferðast fram og til baka frá Reykjavík til eða frá Stykkishólmi 12 sinnum á ári.

Ómar notar síðan meðalkostnað við þessa notkun, sem er ríflega 2000 km á ári, til að slá þetta út af borðinu.

En auðvitað myndi viðkomandi nota bifreiðina meira og þá dettur meðalkostnaður per kílómeter niður. Meðalnotkun á bíl á Íslandi er ca. 15.000 km. ári.

Miklu betri nálgun væri að nota jaðarkostnað per ekinn kílómeter á eigin bíl og bera saman við kaup á strætókorti. Á venjulegum hóflegum einkabíl gæti jaðarkostnaðurinn verið ca. 20 kr. á ekinn kílómeter og ferðin Stykkishólmur - Reykjavík kosta 3440.- Því er hægt að fara þessa leið 63 sinnum á eigin bíl fyrir verðið á strætókortinu.

Stök ferð með strætó til Stykkishólms kostar 4140. Einkabíllinn er því ódýrari...jafnvel þó það sé aðeins ökumaður í bílnum. En ökumaðurinn getur tekið með sér 4 farþega...svo til ókeypis!!

Þetta er spurningin sem 99% fólks þarf að spyrja sig. Á ég að láta bílinn minn standa á bílastæðinu heima og taka strætó í staðinn?   

[Ómar Ragnarsson, 2.8.2018 kl. 09:40]

Þetta er allt saman satt og rétt hjá þér, Magnús, enda var dæmi mitt einungis tekið til að sýna að kostnaðurinn við að eiga og nota farartæki er lúmskur. 

Við stöndum nefnilega oftast frammi fyrir því að ákveða um hverja einstaka ferð alveg út af fyrir sig hvað þurfi að borga fyrir hana. 

Dæmi: Ég ætla að skreppa fram og til baka til Akureyrar, fara að morgni, reka þar stutt erindi og koma aftur um kvöldið, og horfi aðeins á það dæmi eitt og sér. Meðalbíll eyðir 8 lítrum á hundraðið svo að ég þarf að leggja út í þessari ferð um 17 þúsund krónur. 

Þótt það blasi við að annar hlaupandi kostnaður vegna þessara eknu kílómetra sé einn og sér önnur eins upphæð hið minnsta, eru það útgjöld, sem ég borga seinna og koma þessari ferð því ekki við ef aðeins er horft á útgjöldin fyrir ferðina.  

[Steinar Frímannsson (IP-tala skráð) 2.8.2018 kl. 12:08]

Það er ágætis þumalputtaregla að segja að einn þriðji af kostnaði við að aka bíl sé eldsneytiskostnaður.  Þetta hlutfall hefur þó sennilega lækkað vegna þess að bílar eru að verða sparneytnari.  Kannske er aðeins einn fjórði eldsneytiskostnaður

Fastur kostnaður við að eiga bíl er mun lægri en menn telja í fljótu bragði.  Sennilega er stærsti liðurinn í því tryggingar.  Síðan eru liðir eins og skoðunargjöld og slíkt. 

Stærstu einstöku liðir í breytilegum kostnaði eru eldsneyti, dekk, viðhald og afskriftir.  Margir telja afskriftir fastan kostnað.  En afskriftirnar eru einfaldlega til þess að dreifa stofnkostnaði á notkun.  Eða ef við viljum orða það öðru vísi, verðmætarýrnun sem verður á ökutækinu við notkun.  Þannig myndi bíll sem kostar 4,5 milljónir rýrna í verði um ca 30 kr/km ef við miðum við að hann sé orðinn verðlaus eftir 150.000 km  Þetta er meira en eldsneytiskostnaðurinn.   Það er þess vegna mjög hæpið fyrir fólk að segja að fyrst það eigi bíl þá kosti lítið að keyra hann.  

Það sem vantar í pistilinn, er nýtingin á bílnum.  Ef einn er í bílnum, þá er vafalaust ódýrara að taka strætó,  en ef fleiri nýta ferðina þá gæti myndin orðið önnur.  Hugsunin sem er á bak við almenningssamböngur.