Flugmenn í sérstökum áhættuhópi varðandi handgjöf á hjólum.

Þegar bryddað er upp á einhverju nýju eða tekinn upp gamall þráður eftir langt hlé í hvers kyns hreyfingu, getur ýmislegt óvænt komið fólki í opna skjöldu. 

Getur þá oft verið tafsamt að komast að ástæðunum fyrir óhöppum. 

Hér skal nefnt dæmi um slíkt, sem getur verið lærdómsríkt. 

Á bernsku- og unglingsárum mínum var ég ástríðufullur hjólreiðamaður og vegna aðvarana foreldra minna varðandi hættuna á því að fara mér að voða á miklum hraða um slæma malarvegi, til dæmis að brjóta framhjólsgaffalinn, linnti ég ekki látum fyrr en Fálkinn hafði, þrátt fyrir miklar innflutningshömlur, flutt inn fjaðrandi gaffall auk þriggja gíra, hvort tveggja nýjungar hér á landi. 

Ég æfði mig í miklum kúnstum á hjólinu, gat til dæmis hoppað á því í hring í kyrrstöðu, hlaupið af því á ferð og hjólað án þess að hafa hendur á stýri. 

Þegar ég var nítján ára lauk þessu tímabili, og að undanteknu einu ári 1968-69, þegar ég átti samanbrjótanlegt hjól, hjólaði ég ekkert sem heitið gat til ársins 2015.

Ég fór einu sinni í hjólaþrautakeppni fjölmiðlamanna upp úr 1990 og virtist engu hafa gleymt. 

En annað kom á daginn 2015 þegar rafhjólið Náttfari kom til sögunnar og endurhæfing blasti við. 

Eitt atriði truflaði hana: Þegar upp komu óvæntar aðstæður, til dæmis, að taka beygju, sem reyndist of kröpp, bregðast við sterkri vindhviðu eða skyndilegri hálku, sem maður hefði átt möguleika að ráða við fyrir 60 árum, get það mistekist, og ég gat talið sex atvik, þar sem ég féll í jörðina, en slapp alltaf án meiðsla. 

Þótt þetta kynni að vera eðlilegt miðað við langt hlé og háan aldur, gerðist eitthvað í hverri byltu, sem kom eins og þruma úr heiðskíru lofti; ég gerði eitthvað vitlaust. 

Í sjöttu byltunni fattaði ég þetta allt í einu.

Á vélknúnum hjólum sem eru með aflgjöf í stýrinu hægra megin, er gefið afl með því að snúa gjöfinni þannig að hnúarnir fari afturábak en fingurnir og lófarnir fram á við.

Svo virtist sem ég gerði þetta óvart og ómeðvitað þegar það þurfti skyndilega og fyrirvaralaust að slá af aflinu, í stað þess að færa hnúana áfram og fingurna og lófana afturábak. 

En af hverju gerði ég þetta öfugt við óvæntar aðstæður á hjólinu miðað við það sem ég gerði, þegar umhugsunarfresturinn var nægur?

Skýringin birtist mjög óvænt í síðustu byltunni: Margæfð ósjálfráð viðbrögð á 7500 flugklukkustundum þegar fyrirvaralaust þurfti að minnka afl á hreyflum flugvéla,byggðust á því að draga inngjöfina til baka, það er, að hreyfing á hnúunum væri afturábak. 

En á hjólinu þýddi sama hreyfing á hnúunum að gefið væri fullt afl!

Lausnin á vandamálinu hlaut að felast í því að þróa og æfa öfug viðbrögð á hjólinu miðuð við viðbrögðin á flugvélunum. 

Sjötta byltan á hjólinu varð í apríl 2016 eftir árs notkun, en í rúmlega tveggja ára notkun vélknúinna hjóla síðan þá, hefur, (7-9-13, bankað undir borðið), engin bylta orðið, hvorki á rafreiðhjólinu Náttfara né "vespu"vélhjólinu Létti (Honda PCX 125cc). 

Vonandi er því upp runnið svipað skeið og var á þeim árum sem ég flaug mest og flaug mörgum gerólíkum flugvélum en gat með æfingu þróað rétt mismunandi viðbrögð sem nauðsynleg voru í hverju tilfelli. 

Niðurstaða: Flugmaður, sem er að byrja að aka vélknúnum hjólum, verður að vera meðvitaður um ofangreinda hættu og taka sér góðan tíma til þess að þróa rétt viðbrögð eftir farartækjum.  

Fór út að hjóla og kom aldrei aftur heim