Fer Boeing 737 Max sömu leið og Comet og Pinto?

Það er erfitt fyrir þá, sem fyrir utan standa, að átta sig á því nákvæmlega hvernig Icelandair fer á endanum út úr viðskiptum sínum við Boeing verksmiðjurnar varðandi Boeing 737 Max. 

Sviðsmyndin virðist sú, að félagið muni halda eftir nokkrum þotum en geta losað sig við meirihluta þeirra, sem átti að kaupa. En síðan er spurningin um not nýju þotnanna.  

Í 40 mínútna athyglisverðu viðtali við einn af elstu erlendu flugstjórunum, sem flogið hafa Boeing þotum í marga áratugi færir hann að því sterkar líkur, að dagar þessara þotna séu taldir og hafi raunar verið það allt frá því að ákveðið var að framleiða þær árið 2011. 

Ástæðan sé einföld: Þrátt að fyrir nýtískulegt yfirbragð blasi við farþegum þegar flogið er með þessari vél, sé hún í raun bútasaumur á meira en 50 ára gamalli vél, og sú elsta, sem seld sé. 

Þetta er svipuð skoðun og sett var fram hér á síðunni í upphafi vandræðanna með þotuna, að verið sé að reyna hið ómögulega, að tjasla upp á þotu á þann hátt að reyna að troða á hana hreyflum, sem séu alltof stórir fyrir hana og sú viðleitni að komast hjá því að fá nýja tegundarviðurkenningu FAA á henni og leyfi til flugs (certification) sé ekki aðeins orsök allra vandræðannna með hana, heldur ónothæf lausn.  

Skrokkur vélarinnar og stél séu enn í grundvallaratriðum þau sömu og á Boeing 707 fyrir meira en 60 árum, 727 fyrir 57 árum, alls fimm kynslóðum, þar sem öll kerfi þotunnar verða vera af sama meiði og í upphafi. 

Flugstjórinn segist hafa orðið sem þrumu lostinn þegar Boeing gerði síðustu breytingarnar á 737 á tíunda áratugnum og gáttaður á Boeing 737 Max. 

Upphaflega 737 hafi verið næstum helmingi léttari og með helmingi aflminni hreyfla, sem voru mjóslegnir með vindlalagi, en nýjustu hreyflarnir séu allt of stórir og verið að reyna að færa þá ofar og framar á vængina til þess að þeir komist fyrir með þeim afleiðingum að þunga- og afldreifing þotunnar verði alröng í ákveðnum flugstellingum. 

Stjórntæki 737 séu enn í dag jafn handvirk og í upphafi, og til dæmis séu rafknúin "trim" hæðarstýranna mun aflmeiri en handknúið átak flugmannanna á hæðarstýrin. 

Afleiðingin hafi orðið sú, að þegar sjálfvirka MCAS kerfið, sem bætt var við hæðarstýrikerfið, trimmaði vélina í botn, gátu flugmennirnir ekki unnið á móti því að þotan steypti sér sjálf til jarðar. 

Það væri alveg galið að flugvél gæti komist í þá flugstellingu að vera "trimmuð í botn", eins og flugstjórinn gamli orðaði það.

Hann tók sem dæmi það, þegar fyrsta farþegaþotan, De Havilland Comet, reyndist gölluð og nokkrar þeirra fórust. 

Það hefði tekið fimm ár að lagfæra gallana, og auðvitað hefði það kostað nýja tegundarviðurkennningu flugmálayfirvalda. 

Það hefði Comet samt verið orðin úrelt hvað stærðina á skrokknum varðaði, varð aldrei samkeppnishæf og knúði framleiðandann í gjaldþrot. 

Hann tók annað dæmi, bandaríska smábílinn Ford Pinto. Til að nýta takmarka rými var eldsneytisgeyminum komið fyrir í hægra afturhorni bílsins. 

Brátt fóru að verða stórslys á bílnum, vegna þess að ef afturhornið lenti í árekstri, kviknaði í geyminum. 

Hjá Ford voru viðbrögðin þau að áætla hve mörg banaslys yrðu á ári og hvað bætur fyrir þau myndu kosta. Í ljós kom að peningalega var ódýrara fyrir framleiðandann að borga bætur heldur en að breyta hönnun bílsins. Sem sagt: Markaðsleg og peningaleg sjónarmið ofar mannslífum. 

Þetta dugði skammt, hætta varð framleiðslu Pinto eftir níu ár. 

Þess má geta, að fyrsta kynslóð Ford Escort var með bensíngeyminn í afturhorninu, og hér á landi fórst einn maður í árekstri, þar sem bíllinn snerist í hálku á Reykjanesbraut og afturhorn Escortsins skall á bíl, sem kom á móti. 

Flugstjórinn gamli, sem vitnað var í hér að ofan, var ekki bjartsýnn á framtíð Max þotnanna og spáði því, að öllum þeim 787 þotum, sem hefðu verið smíðaðar og stæðu ónotaðar um allan heim, verði fargað. 

Gengi Boeing verksmiðjanna væri tvísýnt. 

Hvort hann verður sannspár, á eftir að koma í ljós. 

Boeing 737 er mest selda farþegaflugvél allra tíma. Pantanirnar á Max voru heimsmet. Flugstjórar létu afar vel af henni. Innréttingin var mjög vel heppnuð, fannst síðuhafa, þegar hann flaug í síðustu ferð Max frá Íslandi til Evrópu, miðað við það að þarna er í raun um að ræða aldursforseta flugvélaflotans með mjóan og þröngan skrokk.

Flugrekendur voru himinlifandi með það að vélin kallaði ekki á dýra þjálfun flugmanna, flugvirkja og annarra, sem höfðu áður flogið 737. Draumavél peningalega.  

En sú ákvörðun, sem tekin var, að stefna með öllum ráðum að þessu síðastnefnda, varð samt ástæðan fyrir öllum vandræðunum. 

 

 

 

 

 

Tveir juku við sig af fimm stærstu

Athugasemdir

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 19.9.2020 kl. 13:02]

Verðum að "redda" Icelandair, okkar félag í millilandaflugi. Búið að vera það í áratugi. Enga WOW vitleysu, enga Play vitleysu. Vonlausir nútíma braskarar sem eiga ekkert erindi í rekstur flugfélaga. Of "serious business."