Skammsýni: Fyrst byrjað á hamfaralíkönum upp úr 1990, en þeim ekki lokið.

Fyrir 40 árum, kringum 1990 voru jarðfræðingar farnir í ljósi Kröfluelda 1975 til 1984 að huga að nauðsyn  þess að gera ítarlegar áætlanir um viðbrögð við mismunandi eldvirkni á Reykjanesskaganum. 

Ef rétt er munað hóf Axel Björnsson þessa vinnu og hugðist skipta áhrifasvæði eldgosa í tvo meginhluta, annars vegar nyrðri hlutann, sem næði suður að Hafnarfirði, og hins vegar syðri hlutann, sem næði frá Hafnarfirði og suður úr. 

Þegar séð varð hve óhemju mikil áhrif eldvirkni á Reykjanesskaganum gætu haft á samgöngur, rafmagn og vatnsveitu, varð að ráði að byrja á öðru svæðinu og geyma hitt.

Nú hefði mátt halda að nyrðra svæðið, þar sem meginþorri þjóðarinnar býr, fengi forgang, en það var nú öðru nær. 

Axel var beðinn að byrja á syðra svæðinu á þeim forsendum að fljótlegra væri og auðveldara að leggja fram og æfa viðbragðsáætlun. 

Afleiðingin varð sú að eitthvað var krukkað í aðgerðir á syðra svæðinu, en hitt bíður enn!

Svo virðist sem nú ætli svipað að verða uppi á teningnum, því að aðeins er skoðað, hvernig gos sunnan Keilis myndu hafa áhrif. 

Ef látið er þar við sitja, verður því í raun sleppt að skoða neitt meira núna. 

Miðað við fyrstu skoðun Axels jarðfræðings á sínum tíma, gæti allt höfuðborgarsvæðið rofnað úr vegasambandi við vegakerfið, rafmagnið farið af og vatnið lika ef það gysi á nyrðra svæðinu. 

Athugunin núna er greinilega allt of takmörkuð, ef látið verður við hana eina sitja. 

Ef gosvirkni kæmi upp aðeins nokkrum kílómetrum fyrir norðaustan Keili, er ekki aðeins Reykjanesbrautin undir, heldur líka svæði mað stórum millilandaflugvelli, sem einbeittur vilji er fyrir að reisa á sama tíma sem augljóst er, að bættur Reykjavíkurflugvöllur er besta ráðstöfunin bæði almennt og í hamförum til þess að auka flugöryggi. 

Er það ekki dæmigert fyrir íslenska skammsýni, ef flugvöllur, sem gæti orðið eini nothæfi alþjóðaflugvöllurinn á meginhluta landsins í hamförum er lagður niður, en í staðinn reistur nýr flugvöllur eins nálægt virku eldfjallasvæði og hugsast getur?

Þess má geta að um Elliðaárdal liggur hraun út í sjó, sem rann fyrir nokkrum þúsudum ára og það sýnir, hvað gæti gerst ef jarðeldur kæmi upp í Bláfjöllum eða norðvestur af þeim.

Keflavíkurflugvöllur er að vísu sem stærsti flugvöllur landsins eins langt frá eldstöðvum á Suðurnesjum og hægt er að hafa hann, en samt eru aðeins nokkrir kílómetrar frá honum í eldstöðina Stapafell og innan við tíu kílómetrar frá honum til eldstöðvanna í Eldvörpum og Svartsengi. 

Þar voru bæði mældar hæðarbreytingar og kvikuinnskot í fyrra. 

Í úttektinni núna er viðurkennt að það sé ekki útilokað að gos á Reykjanesskaga geti truflað flugumferð um völlinn. 

Hitt kemur ekki fram, að Reykjavíkurflugvöllur er margfalt lengra frá eldstöðvum en Keflavíkurflugvöllur og eins langt frá áhrifasvæði eldgosa og mögulegt er. 

Fyrirhugaður Hvassahraunsflugvöllur er hins vegar aðeins örfáa kílómetra frá eldstöðvum og er meira að segja ætlað að liggja ofan á hrauni, sem tiltölulega nýrunnið og í ofanálag á hann að heita "Hvassahraunsflugvöllur"!  

Reykjanesbraut í hættu en byggð sleppur

Athugasemdir

[Hjalti Þórðarson (IP-tala skráð) 27.2.2021 kl. 18:49]

Takk fyrir þetta Ómar. Algjörlega sammála þér um þetta. Veit ekki hvort flokka megi þetta undir værukærð, vona þó ekki. Ef skoðað er kort af hraunum sem runnið hafa á Reykjanesi á fyrstu öldum Íslandsbyggðar sést að þau ná yfir það stórt svæði og það nálægt byggð og mannvirkjum höfuðborgarsvæðisins að svæðið allt ætti að vera í hálfgerðri gjörgæslu alla daga, þ.e. undir stöðugu eftirliti, og skipulag og áætlanir unnar út frá því. Meira segja eru mannvirki á hreinu hraunasvæði. Minnir svolítið á byggðir í sumum bæjum á snjóflóðasvæðum þar sem byggt var upp um allar hlíðar í bröttum fjöllum m.a. vegna þess hve lítið hafði verið um snjóflóð næstu ár og áratugi þar á undan. Tíminn virðast gróa hratt yfir margt og tala nú ekki um ef hann er mældur í árhundruðum eins og liðið hefur frá síðasta alvöru eldgosi í nágrenni höfuðborgarinnar.