Vaxtaumræðan er flókin en nauðsynleg.

Vextir gegna geysi mikilvægu hlutverki í efnahagslífi þjóða, og þeir hafa verið stór þáttur í málflutningi tveggja flokka, Viðreisnar og Sjálfstæðisflokksins. 

Hjá Viðreisn er því haldið fram, að með ESB-aðild eða tengingu krónunnar við evru muni vaxtar lækka til hagsbóta fyrir alla. Samfylking tekur undir þetta. 

Aðrir benda á að málið sé flókið og sviðsmyndirnar margar og draga fullyrðingar um vaxtastigið í efa.

Svipað er að segja um þau ummæli formanns Sjálfstæðisflokksins í auglýsingum, að í stjórnartíð þeirra hafi vextir lækkað "hressilega."

Eins og sjá má á viðtengdri frétt var þetta orðaval Bjarna dregið í efa í viðtengdri frétt með  viðtali við Bjarna.  

Bjarni ver fullyrðingu í útvarpsauglýsingu

Athugasemdir

[Hörður Björgvinsson (IP-tala skráð) 23.9.2021 kl. 22:52]

Þessi umræða hefur oft komið upp áður, og ég skil hana ekki enn.
Af hverju í ósköpunum er borin meiri umhyggja fyrir þeim sem skulda peninga en þeim sem eiga sparnað í banka?

Ég er ekki að tala um eina prósentið margumtalaða, en fjöldi fólks hefur nurlað alla sína starfsævi til að eiga áhyggjulaust ævikvöld.  Það er enn í fullu gildi að eiga fyrir útförinni sinni.  Og ég lærði það í Verzló að fyrirtæki sem enn þyrftu á lánafyrirgreiðslu að halda eftir ca 5 ára rekstur ættu að snúa sér að öðru.

Ég er ekki að agnúast út í umræðuna.  En ég hef virkilegan áhuga á að sjá einhver hagfræðileg rök fyrir lágum vöxtum.

[Guðmundur Ásgeirsson, 23.9.2021 kl. 22:57]

Stærsta vandamálið við þennan hluta auglýsinga Sjálfstæðisflokksins er að vaxtalækkunin er hvorki aðgerð sem Sjálfstæðisflokkurinn né ríkisstjórnin stóð fyrir, heldur peningastefnunefnd seðlabankans sem er óháð valdboði ráðherra. Þetta kallast því að skreyta sig með stolnum fjöðrum.

Stærsta vandamálið við málflutning Viðreisnar er að hann byggist á fölskum kenningum sem standast ekki heldur skoðun. Það er ekkert náttúrulögmál sem segir að við upptöku evru eða tengingu krónunnar við gengi hennar (með öðrum orðum fastgengisstefnu) muni vextir sjálfkrafa lækka eða haldast lágir hér á landi. Ísland hefur nefninlega áður verið með fastgengisstefnu við ígildi evru (sem þá kallaðist ECU) en á því tímabili voru vextir ekkert sögulegra lægri hér en þeir hafa verið á öðrum tímabilum. Þvert á móti hafa þeir sögulega verið lægstir á tímabili án slíkrar tengingar.

Sá stóri sannleikur sem þessi umræða hefur leitt í ljós er einfaldlega sá að vextir og hæð þeirra eru ekki náttúrlögmál, heldur eru vextir manngerð hugarsmíð og hæð þeirra er mannleg ákvörðun, ekki náttúrulögmál. Ef það er pólitískur vilji til að hafa lága vexti, þá þarf ekkert annað en pólitíska ákvörðun til að koma því til leiðar. Jafnvel væri hægt að ákveða að hafa enga vexti, því vextir hafa ekki alltaf verið notaðir og þess vegna væri alveg hægt að afnema þá með öllu ef það væri viljinn. Það er ekki háð neinum náttúrulögmálum og enn síður neinum skilyrðum um aðild að ríkjasamböndum eða myntbandalögum. Það er einfaldlega ákvörðun, sem kann að vera skynsamleg eða ekki, en ekkert raunverulegt stendur í vegi fyrir henni.

Sem dæmi um hliðstæðu má nefna framkvæmd á borð við Kárahnúkavirkun. Það var ekkert náttúrulögmál sem leiddi til þess að það væri nauðsynlegt að byggja hana. Það var þvert á móti bara pólitísk ákvörðun. Sama má segja um vextina, þeir eru bara ákvörðun en ekki náttúrulögmál.