Mótsagnir álframleiðslunnar..

Mótsagnir álframleislunnar á Íslandi felast meðal annars í því að með því að bjóða Alcoa lægsta orkuverð heims 1995 auk ótal annarra fríðinda þegar samið var 2002 þegar stuðlað að því að fyrirtækinu væru tryggðar eins miklar tekjur og unnt væri á kostnað Íslendinga. Vísa til góðrar greinar Andra Snæs Magnasonar í Fréttablaðinu um það efni.

Íslendingar tóku hins vegar áhættu með því að láta orkuverðið sveiflast upp og niður í takt við heimsmarkaðsverð á áli. Þegar þetta heimsmarkaðsverðið lækkað getur það orðið til þess að arður af Kárahnjúkavirkjun fari niður í nánast ekki neitt eða að beinlínis verði tap á sölu raforkunnar vegna mikilla skulda Landsvirkjunar.

1990 vantaði ekki viljayfirlýsingar og samningaviðræður vegna álvers á Keilisnesi og Fljótsdalsvirkjunar alveg fram á síðustu stundu þegar allt fór skyndilega út um þúfur. Ástæðan var samdráttur í álsölu. Nú stefnir í verri kreppu en þá og því ættu menn að fara í það þegar í stað að finna aðrar leiðir í takt við finnsku leiðina til að berjast við kreppuna hér heima í stað þess að bíða eftir mun verri lausn.  

 

Fylgjast náið með niðursveiflu

Athugasemdir

[Húnbogi Valsson (IP-tala skráð) 18.10.2008 kl. 21:06]

Hvað gerist ef fer eins fyrir Landsvirkjun og fór fyrir bönkunum?

[Tryggvi L. Skjaldarson, 18.10.2008 kl. 21:49]

Greinin hans Andra Snæs Magnasonar er hreint ekkert ágæt.

Andri Snær heldur fram að  Alcoa skili aðeins launum 400 verkamanna í þjóðarbúið.  Rugl.

 Andri Snær kennir álverum um kaupæði fólks. Þingmenn hafi blekkt fólk til að taka áhættu og skuldsetja sig vegna rangra upplýsinga um tekjur af áli.  Rugl.

Andri Snær vill meina eini erlendi kostnaðurinn í sjávarútvegi sé olía. Jafnvel þótt skipin veiðafærin og varahlutirnir séu keyptir erlendis frá og það fyrir gjaldeyri.  Rugl.

Andri Snær vill meina að stóriðjan vilji skuldsetja þjóðina jafnvel þótt alveg liggi klárt fyrir að allar skuldir vegna stóriðjuframkvæmda greiðast af stóriðjunni sjálfri. Rugl.

Grein Andra er full rangfærslum og rugli.  Er eins og fyrirsögnin:"Úr einu ruglinu í annað.

Hafa ber það sem sannara reynist.

[Ævar Rafn Kjartansson, 18.10.2008 kl. 22:50]

Tryggvi, íslensk útgerð notar mestmegnir íslenska toghlera og veiðafæri. Varahlutir koma að einhverju leiti erlendis frá eðlilega.

Anndri Snær kennir ekki álverum um kaupæði fólks. Hann einfaldlega setur hlutina í samhengi sem huggnast ekki blekkingarmeisturum ráðandi afla.

Og hvernig geturðu bullað svona um að stóriðjan greiði skuldir sínar sjálf þegar fyrir liggja skattaívilnanir og tenging raforkuverðs við álverð?  Landsvirkjun í skjóli ríkisábyrgða hefur fært okkur náttúrunauðgun og varasama, umdeilda auðhringi til landsins. Auðhringi sem hafa sýnt það annars staðar að þeir svífast einskis til að ná sínu fram.

Það er stundum talað um okkur sem viljum fara varlega í virkjana- og álversgeðveikinni eins og við séum öll lopakommar í grasatýnslu. Það á eftir að sýna sig að þessi einsleita stóriðjusýn ykkar álhausanna á eftir að bera sama skipsbrot og ofurútrásarvitleysan.

Þá vona ég að álverum hafi ekki fjölgað á skerinu.

[Elín (IP-tala skráð) 18.10.2008 kl. 23:27]

Ég skil þetta ekki. Forstjórinn segist ekki geta svarað því hversu langt verðið megi fara niður án þess að það hafi neikvæð áhrif á reksturinn. Til hvers er hann að fylgjast með niðursveiflum ef hann veit ekki hvað hann á að miða við? Skilur þetta einhver?

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 18.10.2008 kl. 23:43]

Hagfræðingarnir Þorsteinn Siglaugsson og dr. Sigurður Jóhannesson Zoëga, hjá Hagfræðistofnun HÍ sá síðarnefndi, hafa báðir komist að þeirri niðurstöðu út frá forsendum og framlögðum gögnum Landsvirkjunar að þegar orkusamningar voru gerðir vegna Kárahnjúkavirkjunar þá var fyrirséð, þrátt fyrir hátt álverð á heimsmarkaði þá, að virkjunin myndi ekki standa undir sér. Ljóst var að almenningur yrði að borga brúsann vegna atvinnusköpunargæluverkefna framsóknarmanna í bland við þingmenn austurlands.

Nú þegar álverð hrapar þá er ljóst að við munum borga enn meir en áður með raforkunni til álveranna - gleðilegar fréttir fyrir heimilisbókhald íslendinga ekki satt ? Sendum Halldóri Ásgrímssyni þakkarbréf.

[Húnbogi Valsson (IP-tala skráð) 19.10.2008 kl. 00:02]

Tómas segir: "Það er mikilvægast að leggja mikið upp úr því að hafa framleiðsluna eins hagkvæma og kostur er við svona aðstæður". Hefur hagkvæmni ekki alltaf verið mikilvæg í allri starfsemi og við allar aðstæður?  Er hann að gefa í skyn að hagkvæmni sé viðhöfð "við svona aðstæður" en ekki aðrar aðstæður hjá Alcoa?

Það kemur sér aldeilis vel núna, fyrir stóriðjuna og Landsvirkjun, að raforkuverðið sé leynilegt, þegar álverð hefur fallið um 37 prósent. Og það kemur sér líka vel hvað það er erfitt fyrir okkur að fá að vita hver framleiðslukostnaður er á rafmagninu. 

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 01:35]

Tryggvi heldur greinilega að hann hafi afruglast með hruni á heimsmarkaðsverði á áli um 57% frá því í júlí síðastliðnum.

Það eru nú ekki mikil verðmæti í kvótalausum fiskiskipum hér. Hins vegar eru mikil verðmæti í aflakvótanum, sem gengur kaupum og sölum á milli útgerðarmannanna sjálfra fyrir marga milljarða króna. Sjómennirnir og fiskverkafólkið eiga hins vegar ekkert í kvótanum í raun, enda þótt þjóðin eigi óveiddan fisk í sjó, samkvæmt lögum.

En hér hafa verið smíðaðir margir plastsmábátar til fiskveiða, einnig færavindur og línuspil í stórum stíl hjá DNG á Akureyri og Hampiðjan hefur verið einn stærsti framleiðandi veiðarfæra í heiminum. Og með gengisfalli krónunnar aukast tekjur þessara íslensku útflytjenda, rétt eins og fiskútflytjenda.

Heimsmarkaðsverð á olíu hefur lækkað mikið undanfarið og það kemur einnig útgerðum hér til góða. Olía er einnig notuð til dæmis til að búa til malbik, málningu, lyf, plast og nælon en það er notað í veiðarfæragerð.

Lækkun á olíuverði kemur þannig lyfjaframleiðendum hér til góða en einnig landbúnaðinum og neytendum landbúnaðarvara, þar sem olía er notuð á dráttarvélar (traktora) og í heyrúlluplast.

Akstur einkabíla dregst mikið saman í heiminum og heimsmarkaðsverð á olíu mun tæpast hækka mikið á næstunni.

Lækkun olíuverðs og mikil gengislækkun krónunnar mun hins vegar að öllum líkindum leiða til mikillar fjölgunar erlendra ferðamanna hér, þrátt fyrir almennan efnahagssamdrátt í heiminum. Marga útlendinga hefur lengi dreymt um að ferðast til landsins en það hefur hingað til verið of dýrt fyrir þá. Flugvélaeldsneyti lækkar í verði, einnig notaðar flugvélar, og framleiðsla á flugvélum dregst saman en þær eru meðal annars framleiddar úr áli.

Iceland Express er nú í viðræðum um kaup á tveimur þotum, sala farmiða hjá fyrirtækinu hefur aukist um 5% á milli ára og bókanir fyrir desembermánuð eru 10% meiri en í fyrra.

Ál er það efni sem næstmest er notað í bíla en vegna efnahagssamdráttarins í heiminum verður mikill samdráttur í bílaframleiðslu á næstu árum.

Því er ólíklegt að heimsmarkaðsverð á áli hækki mikið aftur á næstu árum frá því sem nú er en það hefur nú fallið um 37% á þremur mánuðum og 57% frá því í júlí síðastliðnum. 

Og vegna gengishruns krónunnar hafa erlendar skuldir Landsvirkjunar aukist gríðarlega undanfarna mánuði í krónum talið en 31. júní síðastliðinn voru þær 3,747.288 milljarðar Bandaríkjadala.

Því er það svo að hafi það verið óskynsamlegt að reisa álver hérlendis á næstunni er það nú algjört glapræði.

Og komdu nú með mótrökin, Tryggvi. Hafa skal það sem sannara reynist, sagðir þú sjálfur.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 01:37]

Tek undir orð Tryggva, grein Andra Snæs er í besta falli barnaleg.   Í greinninni heldur skáldið fram þeirri fullyrðingu að tekjur af sjávarútvegi og ferðamennsku  verði nánast allar eftir í landinu, gagnstætt tekjum af virkjana og áliðnaði. Fullyrðinguna rökstyður hann með því að benda á að tekjur orkufyrirtækjanna fari allar í að borga skuldir. Ég hefði reyndar haldið að fyrirtæki í rekstri sem getur borgað skuldir sínar af fjárfestingum sínum og fasteignum og sýnt jafnframt hagnað í langtímarekstri, væru "góð" fyrirtæki og öðrum til fyrirmyndar.

Samkvæmt orðum skáldsins, þá eru fyrirtæki í sjávarútvegi og í ferðamannaiðnaði skuldlaus. En það er auðvitað ekki svo og mörg fyrirtæki í ferðamannaiðnaði eru skuldum vafin og rekin með stórfelldu tapi, þó að sem betur fer séu ágætar undantekningar á því. Fyrirtæki í greininni koma og fara og skilja eftir sig skuldahala sem einhver borgar auðvitað á endanum, þó það séu  ekki þeir sem stofnuðu til þeirra í upphafi.

Staða sjávarútvegsfyrirtækja er með betra móti akkúrat núna, þegar staða krónunnar er svona veik, en því miður dugar það ekki öllum vegna mikils fjármagnskostnaðar og flestir vænta þess að gengisstaðan muni breytast í náinni framtíð, innflutningi í vil.  Fyrirtæki í sjávarútvegi eru einnig mikið skuldsett og mörg þeirra í erlendri mynt. Við þekkjum erfiðleika í sjávarútvegi og sveiflur í þeim iðnaði, eru ekki bara fyrirtækjunum erfið, heldur auðvitað ekki síður fólkinu sem vinnur við greinina.

Andri Snær, rithöfundur, setur upp skáldagleraugun, þegar hann ritarar um stóriðju og virkjanamál, en einnig þegar hann ritar um sjávarútvegs og ferðamannaiðnaðinn. 

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 01:39]

Landvernd (aðal mótmælandi Kárahnjúkavirkjunarinnar) lét Þorstein Siglaugsson rekstrarráðgjafa og hagfræðing gera fyrir sig arðsemismat á framkvæmdinni við Kárahnjúka og skýrsla hans var vistuð lengi á heimasíðu Landverndar en virðist horfin þaðan núna. Sem er ekki skrýtið, því leitun er að vitlausara plaggi og ég var búinn að spá því að skýrslan yrði látin hverfa þegar sannleikurinn um rangfærslurnar kæmi í ljós. En svo rakst ég á hana, á ensku!, á heimasíðu Saving Iceland hópsins. Í skýrslu Þorsteins segir m.a.

"Looking at the exponential long-term price trend a realistic estimate might be a price of $1350/ton in 2008, falling by approximately 1,1% annually after that".

Þarna er áltonnið semsagt á 1.350 dollara en er í dag um 800 dollurum hærra, þrátt fyrir mikla lækkun undanfarna mánuði.

Ég bloggaði um þessa vitleysu í Þorsteini á sínum tíma, sjá HÉR

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 01:41]

Auk þess hafa tekjur verið mun meiri á þessu ári af raforkusölu til álfyrirtækjana en nokkurn óraði fyrir vegna mun hærra álverðs og þær vega upp aukna skuldastöðu og gott betur en það. Þegar gengið lagast, sem það hlýtur að gera, þá lækka skuldirnar aftur.

[sigurvin (IP-tala skráð) 19.10.2008 kl. 01:48]

Þekki ekki finnsku leiðina, en er ekki Nýja Íslands leiðin sú besta í baráttunni við kreppuna? Selja Rio Tinto Landsvirkun eða einhverjar virkjanir? Rota heilt flugnager í einu höggi!

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 01:49]

Færslan um skýrslu Þorsteins er HÉR

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 02:16]

Gunnar. Lækkun á olíu og bensíni kemur að sjálfsögðu ferðaþjónustunni hér til góða, því ódýrara en ella verður að reka til dæmis rútur, hvalaskoðunarbáta og sjóstangveiðibáta. Hvalaskoðun hér, til dæmis frá Húsavík, veltir mörg hundruð milljónum króna á ári og sömu sögu er að segja af sjóstangveiði erlendra ferðamanna frá Vestfjörðum.

Hvalveiðar skila hins vegar engum arði í þjóðarbúið vegna olíukostnaðar og þess að hvalkjötið kemur einungis í staðinn fyrir kjöt sem hér hefði annars verið framleitt af íslenskum bændum.

Hins vegar vantar nú ekki stuðninginn við þessa hvalveiðidellu hjá hinum afturgengna bóksala á Selfossi, þrátt fyrir að hann búi í miðju landbúnaðarhéraði.

En lækkun á heimsmarkaðsverði á áli er 37% frá því í júlí síðastliðnum en ekki 57%. En það er samt sem áður verðhrun.

[Georg P Sveinbjörnsson, 19.10.2008 kl. 03:24]

Virkilega þörf og góð grein hjá Andra. Ísland kemur aðeins við sögu HÉR þar sem verið er að fjalla um að þetta sé aðeins byrjunin og vandræðin breiðast hratt út, líklega er þetta búið spil í Bandaríkjunum líka og svo koll a f kolli þar, þá koma ´"innmúraðir" sem vissu af fyrirhugaðri kollsteypu fyrirfram og hreins upp sviðin völlin, magnað hvað hægt er að spila með fólk með sömu brellunum kynslóð eftir kynslóð.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 04:53]

Já ég vona að ferðaþjónustan megi blómstra sem aldrei fyrr, ásamt allri annari atvinnustarfsemi... þ.e.a.s. löglegri

[Helgi Jóhann Hauksson, 19.10.2008 kl. 12:13]

Það er nokkuð  ljóst að næstu ár verður hvorki fjármagn á lausu í heimskerfinu né vilji hjá framleiðendum til að auka álframleiðslu enda 37% lækkun heimsmarkaðsverðs á áli á þremur mánuðum mesta lækkun í sögunni. Álframleiðendur hafa ekki raunverulegan áhuga á að auka við offramboð á áli sem þegar veldur verðhruni. Og fjárfestar og lánastofnanir leggja ekki til fé sem ekki er til í risafjárfestingar sem ekki skila arði.

Það verður því ekki fyrr en skortur á áli eftir lokun verksmiðja og enduruppbyggingu fjármálakerfis heimsins sem verður aftur raunverulegur vilji til að byggja álver. - Þannig er bara veruleikinn og rétt að allir horfist í augu við það og byggja áform og væntingar á raunveruleikanum.

[Tryggvi L. Skjaldarson, 19.10.2008 kl. 12:18]

Sæll Ævar Rafn.

Það er hið besta mál að á landinu séu menn sem geta hannað og smíðað  toghlera, en það þarf meira til. Allt efni er meira eða minna flutt inn og líka varahlutirnir. það á ekki að beita blekkingum. Útgerð og fiskveiðar er undirstaða í íslensku efnahagslífi en það kostar að veiða fisk, líka aðföng erlendis frá. 

Andri Snær skrifar:

"Heil þjóð mun aldrei lifa á launum 400 verkamanna.  Þegar þingmenn segja að þetta sé framtíðin þá hafa þeir verið blekktir með framsetningu á gríðarlegum útflutningstekjum.  Venjulegt fólk tekur síðan áhættu byggða á röngum upplýsingum skuldsetur sig í bjartsýniskasti og fórnar meiru en það hefði fórnað vegna ávinnings sem er ekki fyrir hendi".

Hann er víst að kenna álverum kaupæði fólks.

Um alheims auðvalds vangaveltur þínar er lítið að segja.  Þú hefur fullan rétt á að hafa hverja þá skoðun sem þú vilt.

En álverin borga kostnaðinn við virkjanaframkvæmdirnar spurningin er aðeins hve langan tíma það tekur.

[Tryggvi L. Skjaldarson, 19.10.2008 kl. 12:32]

Sæll Steini Briem

Landsvirkjun selur rafmagnið til álvera í erlendri mynt.  Gengisfelling íslenskrar krónu kemur þeim viðskiptum lítið við.

[Ómar Ragnarsson, 19.10.2008 kl. 12:45]

Ein meginstaðreynd blasir við. Hráefnið til framleiðslu í álverksmiðjunum kemur úr jörðu erlendis, flutt yfir þveran hnöttinn og verðmæti þess leggst því við gjaldeyriseútgjöldin.

Hráefnið í sjávarútveginum kemur beint upp úr sjónum í auðlindalögsögu okkar við landið og leggst því ekki við gjaldeyrisútgjöldin. 

[Ómar Ragnarsson, 19.10.2008 kl. 12:47]

Ég vil bæta því við að Ragnar Árnason prófessor og fleiri hafa komst að svipaðri niðurstöðu um það að áliðnaðurinn gefur aðeins þriðjung af þeim virðisauka sem sjávarútvegurinn gefur.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 13:00]

Jamm, Gunnar minn. Verðlækkun á olíu og bensíni kemur að sjálfsögðu leigubíla- og bílaleiguútgerð til góða í ferðaþjónustunni en sem Íslendingur er ég að sjálfsögðu ekki að vonast til að heimsmarkaðsverð á áli haldist lágt næstu árin vegna þess álútflutnings sem við erum með nú þegar. Hins vegar er þessi spádómur byggður á alls kyns staðreyndum, sem við búum við núna, en ekki eintómri óskhyggju.

Og það er frekar ólíklegt að þessar forsendur breytist á næstunni. Olíuverðið hækkar trúlega eitthvað frá því sem það er nú en verður engan veginn jafn hátt á næstu árum og það var fyrr á þessu ári.

Olíuríkin draga saman framleiðslu til að hækka olíuverðið frá því sem það er nú en eftirspurnin dregst væntanlega mjög mikið saman í iðnríkjunum og það hægist á efnahagsuppganginum í Kína, sem er stærsti lánveitandi Bandaríkjanna. Mikill samdráttur verður því væntanlega í Rússlandi vegna minni olíuframleiðslu en Moskva hefur undanfarin ár verið sú borg í heiminum sem dýrast er að búa í.

Ég var ekki búinn að sjæna nógu vel til það sem ég skrifaði hér í nótt þegar ég missti frá mér "57% lækkun", í stað 37% lækkunar, en ég leiðrétti það nú strax, eins og sjá má hér að ofan. En í því sambandi dettur mér í hug lítil saga.

Árið 1990 var ég blaðamaður á Mogganum og blaðið var að fara í prentun seint um kveld þegar allir voru orðnir þreyttir og því meiri hætta á alls kyns mistökum en ella. Þetta var áður en Mogginn sneri við blaðinu og á baksíðu Moggans átti aðalfréttin að birtast, viðtal við Jón Sigurðsson, þáverandi iðnaðar- og viðskiptaráðherra, um álver á Keilisnesi.

Ég les fréttina yfir en sé ekkert athugavert við hana, fyrir utan að þar stóð Granges en ekki Gränges. Ég bið um að þetta sé lagað og það var að sjálfsögðu lítið mál fyrir dömuna í lestrinum, þannig að þegar ég ætla að kíkja aftur á baksíðuna er hún farin í prentun. Þegar ég mæti svo aftur um morguninn er uppi fótur og fit, því þá var téður Jón Sigurðsson með langa veðurlýsingu inni í miðju viðtalinu í 30 þúsund eintökum.

Styrmir ritstjóri hafði eldsnemma um morguninn rekið augun í þetta óvænta blaður í Jóni um veðrið, lét stöðva prentunina í miðju kafi og prenta helminginn af Mogganum án þessarar veðurlýsingar Jóns en það kostaði margar milljónir króna.

Því segi ég það að fleiri álver hér á næstu árum er jafn mikil skekkja í tíma og rúmi og veðurlýsing Jóns Sigurðssonar í Mogganum og myndi kosta þjóðina marga milljarða króna. Og er nú ekki á það bætandi.

[Guðbjörn Guðbjörnsson, 19.10.2008 kl. 13:33]

Hér ægir öllu saman!

Einn "umhverfissinninn" virðist gleðjast yfir því að olíuverðið lækki og þá sé hægt að brenna meira af henni til að koma ferðamönnum hingað í flugvélum og helst eigi að kaupa fleiri slíkar. Hvað heldurðu að þurfi að koma mikið að bakpokalýð hingað til að skapa álíka tekjur og stækkun álversins í Straumsvík, álverið í Helguvík og álverið á Bakka? Mörg hundruð þúsund manns. Hversu mikið mengar flugið fyrir þetta fólk og hvernig fer okkar viðkvæma náttúra út úr umgangi þessa fólks?

Aðrir vilja ekki álver, þótt landið stefni í mesta atvinnuleysi og eymd, sem sést hefur í 40 ár. Hafið þið ekki fylgst með fjölmiðlum undanfarna daga og vikur?

Enn aðrir benda á að sjávarútvegurinn skili í reynd meiri nettó gjaldeyristekjum en álið, sem er eflaust rétt. En höfum við nú efni á að hafna gjaldeyristekjunum og störfunum, sem verða til við framleiðslu áls? Svarið er einfalt: NEI!¨

Þið umhverfissinnar eruð svo heimaskítsmát að það hálfa væri nóg og sama gildir um andstæðinga ESB aðildarviðræðna. Þið lifið í einhverjum draumaheimi, sem enginn skilur!

Það er eins og þið viljið ekki sjá að allar forsendur hafa breyst á nokkrum vikum! Þegar fólk hefur ekki lengur vinnu og á varla ofan í sig og á, er að tapa húsinu sínu og bílnum, þá er því sama hvaða lit Jökulsá á fjöllum hefur eða hvort nokkrum örfoka melum, þar sem ekki er hægt að finna stingandi strá, verði sökkt fyrir uppistöðulón! Verið raunsæ og opnið augun!

Hafnfirðingar eiga eftir að koma á hnjánum til Rio Tinto og biðja um stækkun álversins í Straumsvík og það sama á Þórunn eftir að gera, ef hún er þá ennþá umhverfisráðherra.

Andri Snær verður að endurskrifa sjálfshjálparbókina sína fyrir hrædda þjóð vegna breyttra aðstæðna í landinu. Höfum við verið hrædd í fyrra, erum við skíthrædd núna!

[Georg P Sveinbjörnsson, 19.10.2008 kl. 15:58]

Hvað hefur þú á móti fólki sem ferðast um heiminn með bakpoka á bakinu Guðbjörn, er heimóttarskapurinn alveg að fara með þig Þú ert kannski hræddur, flest erum við fyrst og fremst reið, skíthræddu fólki er auðvelt að stjórna og plata.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 16:08]

Guðbjörn. Það ægir greinilega engu saman í kollinum á þér, öðru megin plús og hinu megin mínus.

Þú hefur ekki hrakið neitt af því sem ég hef sagt hér að ofan og ég hef aldrei haldið því fram hér að ég sé umhverfisverndarsinni. Mínar skoðanir hér að ofan eru eingöngu hagfræðilegs eðlis.

Hingað kemur um hálf milljón erlendra ferðamanna í ár. Og Iceland Express telur að með samstilltu átaki gætu þeir orðið 25% fleiri á næsta ári en í ár.

"Alls fóru tæplega 58 þúsund erlendir gestir frá landinu um Leifsstöð á tímabilinu 1. september til 13. október 2008 en á sama tímabili í fyrra voru þeir um 50 þúsund. Aukningin það sem af er hausti er því um 7300 erlendir gestir eða 14,5%."

Hver erlendur ferðamaður dvelst hér að meðaltali í viku og tekjur okkar af hverjum ferðamanni eru að meðaltali um 100 þúsund krónur. Hálf milljón ferðamanna eyðir því hér samtals um 50 milljörðum króna en þessi upphæð hækkar að sjálfsögðu mikið með gengisfalli krónunnar og fjölgun ferðamanna. Hver erlendur ferðamaður kaupir þar að auki fleiri vörur og meiri þjónustu nú en í fyrra vegna gengisfalls krónunnar.

Miðað við að gengi krónunnar verði að meðaltali 30% lægra á næsta ári en í fyrra og ferðamönnum fjölgi ekkert hér á næsta ári frá því í ár, verða því tekjur af hverjum erlendum ferðamanni hér að minnsta kosti um 130 þúsund krónur á næsta ári, eða samtals um 65 milljarðar króna.

Og verði erlendir ferðamenn hér 30% fleiri á næsta ári en í ár, samtals um 650 þúsund talsins, verða tekjur okkar af ferðamönnum um 85 milljarðar króna á næsta ári, sem er 70% aukning á tekjum okkar af erlendum ferðamönnum frá því í fyrra.

Mesta gjaldeyrisöflun þjóðarinnar per vinnandi mann er trúlegast í 101 Reykjavík. Þar er meðal annars CCP, sem framleiðir tölvuleikinn EVE Online, Grandi og Fiskkaup, en það fyrrnefnda er eitt stærsta útgerðar- og fiskvinnslufyrirtæki þjóðarinnar, auk fjölda hótela og veitingastaða, sem selja erlendum ferðamönnum gistingu, drykk og mat, sem er meðal annars framleiddur í Granda og Kjósinni, en innlendur landbúnaður framleiðir um helming þess matar sem við neytum, segir Haraldur Benediktsson formaður Bændasamtaka Íslands.

Það þýðir nú ekki að góla hér og gapa eins og varúlfur í fullu tungli þegar ekkert er tunglið, Guðbjörn minn.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 16:27]

Tryggvi.

Erlendar skuldir Landsvirkjunar námu 12% af vergri landsframleiðslu Íslands í árslok 2005.

Gengi krónunnar hefur hrunið í haust og nú er mun dýrara að taka lán erlendis til virkjunarframkvæmda en fyrir nokkrum árum, ef það er þá hægt á annað borð.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 16:30]

Ferðamannaiðnaðurinn átti að fara í rúst vegna skaðaðrar ímyndar Ísland út af Kárahnjúkadæminu. Samt heldur ferðamönnum áfram að fjölga. Sömu sögu var sagt um hvalveiðar okkar. Nú erum við rúin trausti vegna fjármála erlendis en samt heldur ferðamönnum áfram að fjölga.

Eitthvað virðist þurfa að endurskoða hugmyndafræðina varðandi ferðamannaiðnaðinn.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 18:09]

Gunnar. Ég hef aldrei haldið því fram að ferðaþjónustan hér færi í rúst vegna Kárahnjúkavirkjunar eða hvalveiða. Hvorutveggja hefur hins vegar valdið mjög illu umtali í okkar garð erlendis og við megum nú engan veginn við því, þar sem við lifum á að selja útlendingum vörur og þjónustu.

Aftur á móti gefa veiðar okkar á 40-50 hrefnum árlega engan þjóðhagslegan arð. Hvalkjötið kemur einungis í staðinn fyrir kjöt sem bændur hér hefðu annars framleitt, um 100 tonn á ári, og íslenskir bændur missa því vænan spón úr aski sínum vegna hvalveiðanna.

Margir útlendingar hafa sagt að þeir myndu ferðast hingað ef við myndum hætta hvalveiðunum og veiðar á 40-50 hrefnum á ári hafa nánast ekkert að segja hvað stærð hrefnustofnsins hér snertir.

Um 44 þúsund hrefnur voru á íslenska landgrunninu, samkvæmt talningu Hafrannsóknastofnunar árið 2001, og 40-50 hrefnur eru því um 0,001% af hrefnustofninum hér. En hrefnur éta aðallega ljósátu (um 35% fæðunnar), loðnu (23%) og síli (33%), samtals um 90% fæðunnar, samkvæmt Hafrannsóknastofnun.

Því er langskynsamlegast að hætta hér þessum hvalveiðum, út frá þjóðhagslegu sjónarmiði.

[Jón Aðalsteinn Jónsson, 19.10.2008 kl. 20:33]

Mundi vara varlega í allar yfirlysingar um verð. Kom ekki hver fræðingurinn a fætur öðrum framm fyrir stuttu og sagði að olía færi yfir 200 dollara og myndi aldrei aftur fara undir 120 dollara ég man ekki betur en í dag er hun undir 70. Sparið því framtíðarspárnar framtíðin er nefnilega óskrifað blað. Álverð getur þessvegna lækkað meira eða hækkað og fiskverð lækkar örugglega í fátækari heimi.

[Jón Aðalsteinn Jónsson, 19.10.2008 kl. 20:37]

Gleymdi einu það er að nú þarf að borga skuldir og hverjir borga þær það verður ekki kaffilateliðið og samræðuspekulantarnir það verður alþýða Íslands fólkið í iðnaðinum framleiðslunni ummönnunni osfrv. Og þess vegna þurfum við að efla framleiðslu og ég skora á þá sem að nú missa vinnu sína að hika ekki við að fylla upp í þau störf sem að nú losna þegar að erlent verkafólk fer af landi brott. Það eykur víðsýni að starfa við sem flest til dæmis í fiskvinnslu eða álveri.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 21:46]

Jón Aðalsteinn. Útflutningur á bæði vörum og þjónustu skapar hér gjaldeyristekjur. Þannig selur CCP á Grandagarði áskrift að tölvuleiknum (Netleiknum)  EVE Online fyrir um 15 evrur á mánuði og erlendir áskrifendur eru nú tæplega 300 þúsund talsins.

Gjaldeyristekjur CCP af EVE Online eru samkvæmt því um 600 milljónir króna á mánuði, um sjö milljarðar króna á ári, miðað við skráð núverandi gengi, og jukust  að sjálfsögðu gríðarlega með gengishruni krónunnar nú í haust. Gengi krónunnar mun hins vegar lækka frá því sem nú er en áskrifendunum fjölgar jafnt og þétt.

Og skemmtistaðurinn Sirkus verður að öllum líkindum leikvöllur vampíra og varúlfa í næsta tölvuleik CCP, byggðum á ævintýraheimi World of Darkness, og þar munuð þið Guðbjörn leika stórt hlutverk.

Verð á fiski til útflutnings hefur hækkað mikið í erlendri mynt undanfarinn áratug og það væri allt í lagi að verðið lækkaði eitthvað á næstunni, þar sem verð á olíu hefur lækkað mikið undanfarið, vextir hafa einnig lækkað nýlega og gengi krónunnar hefur hrunið. Við seljum ekki fisk til fátæklinga eða fátækra landa. Þau hafa ekki efni á okkar fiski, sem er sá dýrasti í heimi, enda veiddur úr hreinu hafi.

[Húnbogi Valsson (IP-tala skráð) 19.10.2008 kl. 21:52]

Samkvæmt frétt sem ég las í "www.fiskeribladetfiskaren.no" er verð á þorski á hraðri uppleið.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2008 kl. 23:10]

Gengi krónunnar mun hins vegar HÆKKA frá því sem nú er en áskrifendum EVE Online fjölgar jafnt og þétt, átti þetta nú að vera hér að ofan.

Um sjö milljarða króna gjaldeyristekjur á ári af þessum tölvuleik nægja til að greiða laun um tvö þúsund manna með 300 þúsund króna tekjur á mánuði, til dæmis í álveri.

Hjá Norðuráli á Grundartanga unnu hins vegar um 500 manns í lok síðastliðins árs, þar af um 400 félagsmenn í Verkalýðsfélagi Akraness, og á vef félagsins er tekið sem dæmi að starfsmaður, sem hefur unnið í sjö ár hjá Norðuráli, fái þar nú 308.994 króna mánaðarlaun.

En Norðurál þarf að sjálfsögðu að flytja inn gríðarmikið hráefni til framleiðslu sinnar.

Vilhjálmur Birgisson, formaður Verkalýðsfélags Akraness, sagði í lok síðastliðins árs launakjör svipuð hjá Norðuráli og Fjarðaráli við Reyðarfjörð en launin væru verulega mikið lægri í þessum tveimur verksmiðjum en álverinu í Straumsvík.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.10.2008 kl. 23:27]

Ég var ekki að segja að ÞÚ hefðir sagt þetta Steini. Þeir sem halda þessu fram eru leiðandi í umræðunni á Íslandi í umhverfisvernd. M.a. kom fram í "séfræðiáliti" sem Landvernd aflaði sér og birti í greinargerð og níðskjali um Kárahnjúkaverkefnið árið 2002, að ferðamennska á Austurlandi myndi minnka um 50% vegna Kárahnjúka og 30% á landinu öllu. Í þessu sama skjali Landverndar birtust einnig arðsemisútreikningar Þorsteins Siglaugssonar, hagfræðings, sem nú er löngu hætt að flagga.

[Jón Aðalsteinn Jónsson, 19.10.2008 kl. 23:31]

Steini Briem að mínu mati ertu að tala um framleiðslu eve online er að gera frábæra hluti enda er ég áskrifandi. Minn punktur er það að við þurfum ekki að fara á límingunum þó eitthvað hækki eða lækki það er eðlilegt. Það sem ég átti við með hverjir borguðu að við munum ekki sjá í  náinni framtíð eins mikla vinnu við ímyndaðan veruleika með verðmæti sem eru ekki í raun til því ekkert stendur á bakvið þau. Ég veit hver launakjör í Norðuráli og Fjarðaráli eru vegna þess að afkomendur og ættingjar vinna á báðum stöðum og ég sé ekki annað en að þau séu vel samkeppnisfær við hin almenna markað Norðurál var í síðustu viku að tilkynna að 13 mánuðurinn yrði borgaður. En aðal punkturinn hjá mér átti nú að vera að við skyldum ekki fara á límingunum yfir einhverjum spádómum heldur einfaldlega byrja að byggja upp. Við vorum á hausnum 1989-1990 en hefur tekist síðan þá að safna þessum auði sem notaður var til að setja okkur á hausinn aftur en nú er bara að læra og ég spái því að við verðum undrafljót á lappirnar og vonandi núna með mjög fjölbreytta framleiðslu atvinnuvegi. Einnig vildi ég benda á að þó fólk sé að missa vinnuna þá er enn pláss á vinnumarkaði þó í óskildum störfum sé þannig að fólk ætti allavega enn að geta fundið sér starf og framfærslu þó ekki sé það í óska atvinnugreininni sem stendur.

[Þorsteinn Briem, 20.10.2008 kl. 00:15]

Jamm, strákar mínir! Við erum allir ágætir! Og Ómar líka!

[Gunnar Th. Gunnarsson, 20.10.2008 kl. 00:29]

Sammála

[Sævar Einarsson, 20.10.2008 kl. 08:25]

Ég má til með að smella þessi inn hérna, ég var að pika þetta inn hjá mér í morgun og vonandi er mér það fyrirgefið

Hlutskipting launa bankastjóra skal gerð eins og með sjómenn !

Las það hjá kermit að nú hafi einhver banki þar í landi (Þýskalandi) óskað eftir því að eitt skilyrðanna er að bankastjórar mega ekki fá meira en 75 milljónir í árslaun. En það eru enginn smá laun fyrir að bera ábyrgðina á öllu verð ég að segja. Bankastjórar bera sömu ábyrgð og sem dæmi skipstjórar, þeir eru ábyrgir fyrir afkomunni, ef skipstjóri fiskar vel fá allir vel borgað, bæði hann og hans undirmenn og þá meina ég allir, ef það fiskast illa þá fá þeir minna í sinn hlut og oftar en ekki er skipt um skipstjóra sem fiskar illa, þeir eru látnir taka pokann sinn. Ef bankinn græðir vel fá bankastjórar feita bónusa, kaupréttasamninga og millistjórnendur eitthvað minna, en Lalli húsvörður og Gunna gjaldkeri fá ekki neitt ef það "fiskast" vel hjá bankanum, þetta þarf að skoða betur að mínu mati og hætta að gera svona ofurlaunasamninga við bankastjóra. Svo hefur þetta líka jákvæð áhrif hjá undirmönnum þeirra, ef bankinn "fiskar" vel þá sjá allir í bankanum að þeim verði umbunað svo gulrótaráhrifin virka frá efstu stöðu í neðstu stöður og allir græða.

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 20.10.2008 kl. 11:09]

Sælir. Það er greinilega þörf á að kynna til sögunnar grein úr Morgunblaðinu sem fjallar einmitt um og sýnir fram á mikið tap af þessari oflofuðu virkjun. Greinin er eftir Marínó G Njálsson sem er með blogsíðu hér. Þessi grein styður einmitt við niðurstöðu hagfræðinganna Þorsteins Siglaugssonar, dr. Sigurð Jóhannesson Zoëga hjá Hagfræðistofnun HÍ og GuðmundÓlafsson hagfræðing einnig hjá HÍ.

Marinó G. Njálsson

Af hagkvæmni Fljótsdalsvirkjunar

Birt í Morgunblaðinu sunnudaginn 13. febrúar, 2000

Af hagkvæmni Fljótsdalsvirkjunar

Fyrir 11 árum komst ég að þeirri niðurstöðu, segir Marinó G. Njálsson, að raforkusala frá Fljótsdalsvirkjun til stóriðju borgar sig ekki.

ÍSLAND er óvenju ríkt af góðum virkjunarkostum. Þeir kostir, sem hafa verið í umræðunni vegna fyrirhugaðs álvers við Reyðarfjörð eru allir stórbrotnir og kalla á umtalsverða röskun á náttúru landsins. Flytja á stórfljót dala á milli, grafa göng í gegnum holt og hæðir og dreifa möl um heiðar og dalverpi. Allt á að gera þetta í nafni byggðastefnu og til að tryggja um 500 manns atvinnu og 2000 til viðbótar lífsviðurværi.

Heildarkostnaðurinn við þessar virkjunarfræmkvæmdir hleypur á milljarða tugum ef ekki hundruðum. Þegar slíkar tölur eru uppi á borðinu vaknar sú spurning hvort þetta borgi sig yfir höfuð. Hver er arðsemin af þessari framkvæmd? Landsvirkjun hefur sagt að tekjur umfram rekstrarkostnað virkjananna séu áætlaðar á bilinu 2 til 3 milljarðar króna. Ekki er tekinn inn í útreikninga Landsvirkjunar kostnaður vegna annarra þátta eða tekjutap vegna skerðingar á útivistargildi svæðanna og minnkandi aðdráttarafli fyrir ferðamenn.

Ekki allt gull sem glóir

Ekki eru allir sammála því að hagnaður verði af þessu brölti. Nýlega birtist í Frjálsri verslun grein eftir Sigurð Jóhannesson, hagfræðing, þar sem hann kemst að þeirri niðurstöðu að 13 milljarða króna tap verði af Fljótsdalsvirkjun. Í útreikningum sínum notar Sigurður tölur úr ársreikningum Landsvirkjunar og setur sér ákveðnar arðsemiskröfur og gengur út frá tilteknu raforkuverði til stóriðju. Líkt og Landsvirkjun tekur hann ekki inn í útreikninga sína kostnað eða tekjutap vegna landsgæða sem tapast. Landsvirkjun hefur mótmælt niðurstöðum Sigurðar. Forstjóri Landsvirkjunar þorir að vísu ekki að segja annað en að Sigurður reikni rétt en noti bara vitlausar forsendur.

Guðmundur Ólafsson hagfræðingur kemst að líkri niðurstöðu í útreikningum sem hann birtir á heimasíðu sinni. Hann segir í viðtali við Morgunblaðið 16. desember að hann hafi byrjað útreikninga sína með það í huga að Fljótsdalsvirkjun væri arðbær, en honum til mikillar furðu varð niðurstaðan á allt annan veg.

Ég var mjög glaður að sjá skrif Sigurðar og Guðmundar vegna þess að fyrir 11 árum komst ég að sambærilegri niðurstöðu, þ.e. að raforkusala frá Fljótsdalsvirkjun til stóriðju borgar sig ekki. Á þeim árum var ég við nám við Stanford háskóla í Kaliforníu í fræðum sem heita aðgerðarannsóknir (operations reserach). Lokaverkefni mitt var reiknilíkan sem var ætlað að líkja eftir virkjanakerfi landsins. Líkanið tók á samspili framboðs og eftirspurnar á raforku og áhrif þess á raforkuverð. Í heilt ár velti ég fyrir mér öllu mögulegu og ómögulegu varðandi áform Landsvirkjunar. Á þeim árum var verið að virkja Blöndu og hafði hún verið tekin fram yfir Fljótsdalsvirkjun í mikilli óþökk við Austfirðinga. Búið var að fullhanna virkjanir kenndar við Sultartanga, Fljótsdal, Vatnsfell og Villingarnes, stækkun á Búrfellsvirkjun og fimm stig Kvíslaveitna. Einnig voru vangaveltur um útflutning á raforku um sæstreng og umfangsmikla uppbyggingu orkufreksiðnaðar. Allar upplýsingar um stofnkostnað, rekstrarkostnað, raforkuverð, rennsli fallvatna, burðargetu raforkukerfisins og spár um raforkunotkun voru fengnar frá Landsvirkjun og Orkustofnun. Ég gat því tekið inn í líkanið allar helstu stærðir sem þurfti til að reikna út hagkvæmni og arðsemi virkjananna, þó svo að það hafi ekki verið aðalmarkmiðið heldur að finna út hagkvæmustu virkjunarröð. Ég hafði mér til ráðgjafar prófessor Allan Manne við Stanford háskóla, sem hefur meðal annars verið ráðgjafi Alþjóðabankans í orkumálum sem og ríkisstjórna víða um heim.

Meginforsendur líkans míns, fyrir utan ofangreindar tölulegar upplýsingar og spár, voru að raforkuverð ákvarðaðist af langtímajaðarkostnaði afls (MW) og orku (GW stundir) og að það verð sem kaupendur voru tilbúnir greiða liti sambærilegri verðteygni og viðgekkst í Noregi á þessum árum. Verðteygni lýsir vilja orkukaupandans að greiða uppsett verð þó forsendur breytast hjá honum. Þannig er í flestum samningum við stóriðju sett inn ákvæði um að raforkuverð breytist með heimsmarkaðsverði á afurðum. Út úr þessu öllu kom það sem heitir ólínulegt bestunarlíkan sem túlkaði tengsl framboðs og eftirspurnar á þremur tímapunktum, þ.e. 1995, 2005 og 2015, miðað við ólíkar spár um orkueftirspurn og röð virkjana.

Niðurstöður útreikninga minna komu mér virkilega á óvart. Mér hafði alltaf fundist sjálfgefið að virkjanir væru með því hagkvæmasta sem við Íslendingar leggðum fyrir okkur. Líkan mitt sýndi því miður að ýmsar nýjar virkjanir reyndust vera á mörkunum að borga sig. Kvað svo rammt við, að oft sýndi líkanið að eini hagur ríkisins af virkjunum og stóriðjuverum tengdum þeim væru skattar starfsmanna og uppsöfnunaráhrif vegna launa þeirra. Tekið skal fram að líkan mitt reyndi ekki að taka á uppsöfnunaráhrifum vegna þjónustu við stóriðjuverin. Ein af þeim virkjunum sem fékk falleinkunn var Fljótsdalsvirkjun.

Ég sendi Landsvirkjun afrit af ritgerðinni minni, en einu viðbrögðin þaðan voru"að alltaf eru þessir háskólanemar að rífa sig" Á þeim tíma fannst mér það ekki vera í mínum verkahring að reyna frekar að opna augu Landsvirkjunar eða ráðamanna fyrir þessum staðreyndum. Auk þess voru þessi áform lögð til hliðar einu sinni sem oftar vegna skorts á áhuga erlendra fjárfesta.

Tekið skal skýrt fram að mjög margar forsendur hafa breyst frá því ég lauk verkefni mínu árið 1988. Hönnun Fljótsdalsvirkjun hefur verið breytt, þannig að í dag er miðað við 210 MW virkjun í stað 252 MW. Stofn- og rekstrarkostnaður hefur hækkað sem og gengi Bandaríkjadals (úr um 36 kr í 73 kr). Stækkun Búrfellsvirkjunar hefur verið tekin frá, ef svo má segja, til að uppfylla aukna eftirspurn á almennum markaði. Uppbygging orkufreksiðnaðar hefur verið hraðari en áætlanir gerðu ráð fyrir og fyrirhugað álver á Reyðarfirði gæti orðið mun stærra en mestu stórhuga dreymdi á þessum árum.

Arðsemi er lykilorðið

Ég er ekki að segja, að við eigum ekki að reisa stórar virkjanir og freista þess að fá til landsins erlenda fjárfesta sem vilja nýta þá orku sem við höfum upp á að bjóða. Langt því frá. Við eigum endilega að leita eins margra leiða til að styrkja stoðið efnahagslífs okkar og kostur er. Ég tel aftur á móti eðlilegt, að sá aðili, sem nýtir auðlindir landsins, greiði sanngjarnt gjald fyrir raforkuna og að stjórnvöld setji það háar kröfur um arðsemi, að tekjur fari ekki eingöngu í að greiða niður lán á afskriftartíma heldur skili líka viðunandi tekjum í ríkissjóð. Einnig, að hver virkjun fyrir sig beri sig án tekna frá öðrum hluta raforkukerfisins. Með þessu er tryggt, að kaupendur raforku til stóriðju fái hana ekki niðurgreidda af eldri virkjunum, sem hafa verið að fullu greiddar upp.

Umhverfisáhrif

Það er önnur hlið á virkjunaráformum Landsvirkjunar. Það eru hin neikvæðu áhrif, sem fyrirhugaðar vatnsaflsvirkjanir hafa á náttúru landsins. Ósnortnar víðáttur eiga að skerðast mikið, mynda á uppistöðulón, sem breyta ásýnd landsins og sökkva friðlendum fugla og dýra svo eitthvað sé nefnt. Ekki eru allir eins hrifnir af þessari hlið og telst ég til þeirra. Náttúra Íslands er of dýrmæt til að leggja hana í fljótfærni undir virkjanir sem auk þess er vafasamt að skili okkur viðunandi arði. Ég fór um sum þessara svæða með foreldrum mínum sem barn og vonast til að geta farið þangað með mín börn innan fárra ára. Það er réttur allra Íslendinga, óháður búsetu.

Norðmenn hafa komist að því, að þeir gengu of langt með vatnsaflsvirkjanir sínar. Í Morgunblaðinu 11. október 1998 er haft eftir Erlend Grimstad, pólitískum ráðgjafa orku- og olíumálaráðherra Noregs, að það hafi orðið hugarfarsbreyting hjá Norðmönnum. Þar í landi vilja menn ekki lengur virkja virkjananna vegna, heldur verði að gæta hófs og viðurkenna verðmæti náttúrunnar. Áður voru virkjanir reistar eins og pólitískir minnisvarðar, en bæði Gro Harlem Brundtland fyrrverandi forstætisráðherra og Eivind Reiten fyrrverandi olíu- og orkumálaráðherra Noregs hafa viðurkennt að of langt hafi verið gengið og þegar hafi verið búið að eyðileggja of mikið af fallegum fossum. Lærum af reynslu Norðmanna og forðumst mistök þeirra. Við eigum einnig ýmsa fleiri kosti eins og jarðhita, vindafl og sjávarföllin. Á Reykjanesi einu eru lítið nýtt háhitasvæði með virkjanlega orku upp á margar Fljótsdalsvirkjanir.

Aðrar leiðir til að styrkja byggð

Ég þykist vita að stjórnvöld bera hag landsmanna fyrir brjósti þegar þau vinna að áformum um virkjanir og stóriðju. En fyrst að hægt er að setja milljarðatugi í virkjanir, sem samkvæmt útreikningum Landsvirkjunar sýna ekki arðsemi upp á nema 4 - 5 % má velta því fyrir sér hvaða arðsemi væri hægt að fá út úr ferðaþjónustu, ef hún fengi sömu milljarðatugi til afnota. Hvað með hugbúnaðariðnaðinn eða líftæknistarfsemi? Líklegt er að allir þessir þrír geirar gefi mun meira af sér fyrir mun minni pening. Fyrrverandi viðskiptaráðherra kynnti á síðasta ári hugmyndir um alþjóða viðskiptastofnun á Íslandi. Hvernig væri að iðnaðarráðherra semji við viðskiptaráðherra um að láta miðstöð þessarar stofnunar vera á Austurlandi eða fara í samstarf við viðskiptabankana um að opna útibú verðbréfafyrirtækja sinna þar? Viðskiptaráðherra stjórnar ennþá meirihluta hlutafjár í Landsbanka og Búnaðarbanka og það tekur stuttan tíma og þarf ekkert umhverfismat til að opna slíka starfsemi.

Óhófleg áhætta

Með álveri í Reyðarfirði á að stofna til 250 starfa við álverið og kannski annað eins í þjónustu við það. Bera Austfirðir svona mikla fjölgun starfa á stuttum tíma? Hvað gerist ef Norsk Hydro dregur lappirnar í þessu máli eins og Atlantsál-hópurinn gerði á sínum tíma? Verður þá tap á Fljótsdalsvirkjun í fleiri ár eins og Blönduvirkjun? Hver borgar það tap aðrir en almennir notendur? Landsvirkjun mun þegar hafa lagt út 3 milljarða vegna undirbúnings virkjunarinnar og hún muni vilja þá peninga til baka. Var ekki stofnað til þess kostnaðar vegna væntanlegrar kísilmálmverksmiðju, sem aldrei varð, eða var það vegna álvers Atlantsáls-hópsins sem leist ekkert á Austfirðina. Iðnaðarráðherra talar um að Landsvirkjun eigi skaðabótakröfu á ríkið verði hætt við Fljótsdalsvirkjun. Hvort er væntur skaði meiri fyrir skattgreiðendur eða raforkunotendur? Vel á minnst: Lög um Landsvirkjun meina fyrirtækinu að greiða raforku til stóriðju niður með of háu verði til almennings. Hvernig gengur það upp ef virkjað verður vegna álvers sem aldrei kemur eða verður lokað eftir 15 ár eins og iðnaðarráðherra hefur gefið í skyn?

Vöndum vinnubrögð

Alþingi hefur þegar samþykkt þingályktunartillögu fyrrverandi iðnaðarráðherra og þingmenn eru búnir að missa af tækifærinu til að krefja ráðherra og Landsvirkjun um ítarlegri upplýsingar. Ég er sammála formanni Framsóknarflokksins að skipulagsstjóri á ekki að taka ákvörðun um hvort virkjað verði eða ekki. Það er pólitísk ákvörðun. En skipulagsstjóri hefur faglega þekkingu til að tryggja að allar nauðsynlegar upplýsingar um umhverfisáhrif virkjunar og álvers verði dregnar fram í dagsljósið. Gefið honum tækifæri til að vinna sitt verk og takið síðan pólitíska ákvörðun í framhaldi af því. Ef Norsk Hydro gefst upp á biðinni, þá hefur þegar komið fram að eigendur Norðuráls eru tilbúnir til viðræðna.

Er það stefna núvernandi ríkisstjórnar að virkja hvað sem það kostar? Austfirðingar vilja ekki ölmusu úr höndum Bjarkar Guðmundsdóttur og félaga. Nei, það skal setja hundruð milljarða í að tryggja búsetu á svæði sem hefur spjarað sig ágætlega til þessa. Mun ódýrara væri að styrkja við bakið á þeim fyrirtækjum, sem eru á staðnum, stuðla að uppbyggingu smáfyrirtækja og notfæra sér veðursæld og útvistargildi svæðisins til að laða þangað fleiri ferðamenn.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 20.10.2008 kl. 13:14]

Þú spreðar þessari vitleysu út um allt, predikari. 8 ára gamalli grein um verkefni sem aldrei varð að veruleika. Ertu núbúinn að læra copy/paste?

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 20.10.2008 kl. 13:31]

Gunnar. Þessi pistill er í fullu gildi þar sem hann sannar kunnan blekkingarleik Landsvirkjunar.

[Georg P Sveinbjörnsson, 20.10.2008 kl. 22:34]

Hvað er það sem telur vitleysu í þessari grein Gunnar Th.?

[Gunnar Th. Gunnarsson, 20.10.2008 kl. 23:52]

"Ekki er tekinn inn í útreikninga Landsvirkjunar kostnaður vegna annarra þátta eða tekjutap vegna skerðingar á útivistargildi svæðanna og minnkandi aðdráttarafli fyrir ferðamenn".

Þeir sem tala um tekjutap vegna skerðingar á útivistargildi, koma aldrei með haldbær rök fyrir fullyrðingum sínum. Í dæminu um virkjunina sem aldrei varð, var óraunhæft að tala um að tekjutap við það að sökkva hluta Eyjabakka. Í fyrsta lagi var ekki um neina náttúruperlu að ræða, eins og andstæðingar Eyjabakkadæmisins héldu fram. Í öðru lagi er ófært þangað inn eftir nema fyrir vel útbúna göngugarpa og algjörlega út í hött að fara í kostnaðarsamar aðgerðir til að bæta úr því, og í þriðja lagi, eins og haldið var fram, þá er það alrangt að þarna sé griðland fyrir fugla og dýralíf. Því var haldið fram að svæðið væri afar mikilvægt fyrir heiðargæsastofninn á Íslandi. Það var tóm vitleysa eins og margsinnis var sýnt fram á. Svæðið skiptir hreyndýrastofninn heldur engu máli.

Um Sigurð Jóhannesson og arðsemisútreikninga hans, o.fl. (og Þorsteins Siglaugsonar einnig varðandi Kárahnjúka) er það að segja, að þó hann eflaust kunni að leggja saman tvo og tvo, þá þurfa forsendur útreikninganna að vera réttar. Forsendur Sigurðar voru rangar. Þessir menn sem sitja á hliðarlínunni hafa ekki allar staðreyndir á borðinu fyrir framan sig, eins og sérfræðingar Landsvirkjunar hafa. En hví að ræða um eitthvað sem er ekki til? Þessir menn eru eflaust enn á sömu skoðun um arðsemina af þessari framkvæmd, en sannanir munu ekki liggja á borðinu eins og í Kárahnjúkadæminu. Þess vegna er ekki hægt í raun að ræða arðsemina af Fljótsdalsvirkjun, enda geta smávægilegir hlutir breytt heildardæminu auðveldlega og aðstæður geta verið fljótar að breytast. T.d. er í úreikningum Marinós spáð fyrir um framboð og eftirspurn á áli og heimsmarkaðsverði þess, allt til ársins 2015. Landsvirkjunarmenn gefa sér ákveðnar forsendur hvað þetta varðar og hinir, hliðarlínureiknimeistararnir, gefa sér aðrar. Þar liggur m.a. hundurinn grafinn. (og reyndar í fleiru)

"En fyrst að hægt er að setja milljarðatugi í virkjanir, sem samkvæmt útreikningum Landsvirkjunar sýna ekki arðsemi upp á nema 4 - 5 % má velta því fyrir sér hvaða arðsemi væri hægt að fá út úr ferðaþjónustu, ef hún fengi sömu milljarðatugi til afnota".

Hérna er um hreina villu að ræða. Stjórnvöld eru ekki að setja peninga úr ríkissjóði í þessar virkjanir, heldur fyrirtækið Landsvirkjun. Virkjanirnar sjá sjálfar um afborganir af lánum tengdum framkvæmdum. Virkjanir hafa alltaf staðið undir slíkum afborgunum, en sama verður ekki sagt um ferðamannaiðnaðinn. Ef ferðamannaiðnaðurinn telur raunhæft að taka miljarða lán og að hann standi undir afborgunum af slíku láni, þá gerir hann það. Eins er um aðrar atvinnugreinar. Ef þær sýna fram á arðsemi í áætlunum sínum, þá er yfirleitt ekki erfitt að afla lánsfjár.

Svo er talað um "eitthvað annað". T.d. að "...hugmyndir um alþjóða viðskiptastofnun á Íslandi. Hvernig væri að iðnaðarráðherra semji við viðskiptaráðherra um að láta miðstöð þessarar stofnunar vera á Austurlandi eða fara í samstarf við viðskiptabankana um að opna útibú verðbréfafyrirtækja sinna þar?"

Eigum við að ræða þetta eitthvað?

"Með álveri í Reyðarfirði á að stofna til 250 starfa við álverið og kannski annað eins í þjónustu við það. Bera Austfirðir svona mikla fjölgun starfa á stuttum tíma?"

Svarið við þessu er ljóst í dag og er já

"... það skal setja hundruð milljarða í að tryggja búsetu á svæði sem hefur spjarað sig ágætlega til þessa".

Þessi fullyrðing ber vott um þekkingarleysi á veruleikanum á Mið-Austfjörðum.

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 21.10.2008 kl. 00:46]

Gunnar Th er greinilega fróðari náttúrufræðingum um náttúruna austan Markarfljóts ? Hvernig veit hann meira um nátturu þarna en þeir sérfræðingar sem hafa rannsakað svæðið un áratugi gagngert vegna fræðistarfa sinna sem og vegna þá fyrirhugaðra framkvæmda ? Þá voru erlendir sérfræðingar einnig mjög uggandi um hag nátturulífsins sem þeir þekkja tilk á svæðinu, en sennilega mun minna en fræðimaðurinn Gunnar Th.  Leigubíll hans hefur sennilega ratað mikið um svæðið á milli ferða.

Hvað með u.þ.b. 1.450 fornminjar sem nú hefur verið sökkt undir vatn ( þæær sem vitað var um - eru sennilega mun fleiri ) ?

Gunnar - ferðaiðnaðurinn - frekar en annar iðnaður hefur ekki aðgang að ríkistryggðum lánum eins og Landsvirkjun og þar með ekki jafn lága vexti. Iðnaður í landinu er ekki á kostnað skattgreiðenda eins og fyrirtæki sem Landsvirkjun.

Landsvirkjun kann að vera sá sem greiðir af lánum eins og þú segir en hallarekstur vegna ódýrrar raforku til erlendra auðkýfinga er greiddur með því að selja okurverði til almenningsveitanna til að við sauðsvartur almúginn geti sett steikur á borð eigenda auðhringanna i lange baner.

Skýrslan bendir á að ódýrari kostur hefði verið að leggja mikið fé í að styðja við ýmislegt annað sem hefði skapað mikið af störfum sem kostar skattgreiðendur og raforkunotendur jafn mikið fé - jafnvel gefið ykkur nokkur göng í leiðinni án þess að leggja jafn mikið í svæðið eins og nú hefur verið gert.

Gunnar Th. gerðu nú sjálfum þér og umræðunni greiða og lestu greinar sérfróðra manna - þar á meðal Guðmundar Ólafssonar - á þessari slóð :

http://notendur.centrum.is/ardsemi/

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 21.10.2008 kl. 00:51]

Gunnar Th - :  dr. Sigurður Jóhannesson Zoëga, Þorsteinn Siglaugsson, Maínó G Njálsson, Guðmundur Ólafsson og aðrir sem hafa komið að málinu hafa allir stuðst við gögn Landsvirkjunar sem og útboðsgögn til að meta þessar framkvæmdir. Ekki stuðst við óskhyggju framsóknarmanna eða annarra draumóramanna um atkvæ........sorry störf á austurlandi.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 01:09]

"Hvað með u.þ.b. 1.450 fornminjar sem nú hefur verið sökkt undir vatn ( þæær sem vitað var um - eru sennilega mun fleiri )"

Um hvaða framkvæmd ertu nú að tala? Ekki Fljótsdalsvirkjun.

Og þetta með fræðimennina.... sem Landvernd og fleiri háværir mótmælendur leita til., þeir hafa opinberað sig hressilega sem lýðskrumarar á snærum öfgasinnaðs náttúruverndarfólks. Bæði í sambandi við dýralíf vegna Fljótsdalsvirkjunar og einnig vegna Kárahnjúka. Svo ég vitni nú í skýrslu Landverndar vegna Kárahnjúka, sem við eigum auðvitað að vera að tala frekar um, þá sögðu þeir að "sérfræðingar" í ferðaiðnaðinum mætu það svo, að ferðamönnum til Austurlands myndi fækka um 50% vegna framkvæmdanna við Kárahnjúka, og 30% á landinu öllu. Þetta kom fram í greinargerð Landverndar og níðskjali gegn framkvæmdunum árið 2001 (eða 2002) og var hampað mjög af mótmælendum. Blákaldur veruleikinn er annar, en hafa þeir viðurkennt bullið? Ég hef hvergi séð það.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 01:11]

Auk þess voru þessar fornminjar ómerkilegar, en samt skrásettar og myndaðar áður en þær fengu sína votu gröf.

[Bjorn Emilsson (IP-tala skráð) 22.10.2008 kl. 20:19]

Blessaður Ómar

Gaman að sjá að þú ert alltaf jafn vinsæll, sem er gott.  Gætirðu sett ´link´á eða birt  grein Andra Snæ í Fréttablaðinu

Bestu kveðjur

Bjorn

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 23.10.2008 kl. 00:48]

Hér fer á eftir grein Andra Snæs :

 

Úr einu ruglinu í annað

Á þessum viðsjárverðu tímum nota hagsmunaaðilar tækifærið til að ota að okkur "lausnum" og bjargráðum.

Á þessum viðsjárverðu tímum nota hagsmunaaðilar tækifærið til að ota að okkur "lausnum" og bjargráðum. Núna felst hún í því að "aflétta öllum hömlum" og skuldsetja opinber orkufyrirtæki sem nemur 300 til 400 milljörðum fyrir tvö til þrjú ný álver. Þetta vilja menn gera þegar heildarskuldir OR og LV eru þegar orðnar 550 milljarðar - að mestu leyti vegna Alcoa og Norðuráls. Þetta er ástæðan fyrir því að bankarnir boðuðu alltaf stóriðjustefnu - meiri skuldir - meira stuð. Það stendur upp á álverð að endurgreiða þessi lán en álverð hríðfellur og stigi offramleiðslu er þegar náð.

Orkuverð til almennings hefur verið hækkað. Þjóðin trúir því að töfraorðið ÚTFLUTNINGSTEKJUR séu gjaldeyrir sem endar í vasa þjóðarinnar. Fréttir um útflutningstekjur og gjaldeyristekjur hafa ítrekað verið beinlínis rangar og skaðlegar. Á súluriti í Morgunblaðinu 11. okt. virðist áliðnaður mikilvægari en fiskiðnaður og mun stærri en ferðamennska. En framsetningin er nákvæmlega eins og hagsmunaaðilar vilja koma þeim í fjölmiðla. Þegar Alcoa Fjarðarál segist flytja út fyrir 70 milljarða á ári þá halda flestir Íslendingar að þetta sé peningur sem kemur til Íslands. Blöðin birta tölurnar gagnrýnislaust en hvar eru peningarnir?

Rangfærslur um útflutningstekjur

Tekjur sem verða eftir í landinu eru laun starfsmanna, skattar og greiðsla fyrir orku. Fyrirtækið er erlent og flytur allan hagnað úr landi. Ef meðallaun eru 5 milljónir er launakostnaður Alcoa um 2 milljarðar á ári. Innlend aðföng eru um milljarður til viðbótar. Alcoa greiðir c.a 6-8 milljarða fyrir orku en öll sú upphæð fer beint úr landi til að greiða skuldir Landsvirkjunar næstu 40 árin. Hún kemur því ekki inn í hagkerfið til að greiða fyrir námslánum, neyslu, lyfjum eða olíu. Álfyrirtækin greiddu aðeins 1.5 milljarða í skatt á Íslandi árið 2007 en Alcoa greiðir aðeins 5% skatt af arði. Því má við bæta að Alcoa fékk 2.6 milljarða króna eða 3% af stofnkostnaði í styrk frá íslenska ríkinu vegna byggingar verksmiðjunnar á Reyðarfirði - rúmlega árslaun allra starfsmanna. Raunveruleg áhrif Alcoa eru því á bilinu 4 til 5 milljarðar en ekki 70 milljarðar eins og fyrirtækið heldur fram þegar það státar sig af útflutningstekjum. Mismunurinn - 65 milljarðar fara ALLIR framhjá landinu.

Þeir koma okkur ekki við frekar en flugvélar sem fljúga gegnum flugstjórnarsvæðið. Það er ósiðlegt að reyna að telja þjóð trú um að hún lifi eða geti lifað á fyrirtæki sem skilar jafn litlu í þjóðarbúið. Heil þjóð mun aldrei lifa á launum 400 verkamanna. Þegar þingmenn segja að þetta sé framtíðin þá hafa þeir verið blekktir með framsetningu á gríðarlegum útflutningstekjum. Venjulegt fólk tekur síðan áhættu byggða á röngum upplýsingum, skuldsetur sig í bjartsýniskasti og fórnar meiru en það hefði fórnað vegna ávinnings sem er ekki fyrir hendi. Hagfræðingar staðfesta þessar tölur og Hagstofan getur það sömuleiðis en það þarf ekki hagfræðing til að reikna þetta út. Allir sem kunna venjulegt heimilisbókhald geta gert þessa útreikninga sjálfir. Mismunurinn er tvítug- til þrítugfaldur en álfyrirtækin og orkufyrirtækin kjósa að breiða út hærri töluna en fela skuldirnar.

Alvarlegar blekkingar

Því miður er munurinn svo mikill að um þessa tölfræði er ekki hægt að nota annað orð en að hér séu á ferðinni alvarlegar blekkingar. 70 milljarða útflutningstekjur Alcoa er ósönn tala og ekki tæk í opinbera umræðu vegna þess að hún hefur ekkert með okkur að gera. Hver sá blaðamaður sem notar hráar tölur um útflutningstekjur hefur orðið auðveld bráð almannatengla. Hver sá sem heldur að þessi iðnaður sé undirstaða lífs hans ásamt fiski hefur verið plataður.

Alcoa sparar árlega um 200 milljón dollara í orkuverði miðað við verð til stóriðju í Evrópu og USA. Sá sparnaður jafngildir 4.000 árslaunum og því er til mikils að vinna fyrir þetta fyrirtæki - að nýta sér neyðina og gera 40 ára samninga við veika þjóð og spara sér samtals 8.000 árslaun með álveri á Bakka, skuldsetja þjóðina og kallast bjargvættur hennar samtímis. Hið sama gildir um Helguvík og Straumsvík. Við fall krónu hefur launakostnaður í áliðnaði fallið um 50%. Launakostnaður Alcoa fer úr 30 milljónum dala í 20 milljónir. Alcoa sparar því núna árlega heilan milljarð á falli krónunnar og því minnka gjaldeyristekjur sem því nemur - um 10 milljón dollara á ári. Vilji álfyrirtækin hjálpa þjóðinni væri nær að greiða jafn marga dollara í laun og í fyrra frekar en að egna okkur til frekari skuldasöfnunar og áhættu.

Gagnsæi og lýðræði

Til samanburðar eru raunverulegar tekjur af sjávarútvegi á annað hundruð milljarðar króna og að frádreginni olíu verður nánast allt eftir innanlands. Af heildarneyslu ferðamanna innanlands árið 2006 námu kaup á flugþjónustu um 50 milljörðum króna segir Hagstofan. Kaup ferðamanna á gisti- og veitingaþjónustu voru um 26 milljarðar króna og skiptist hún nánast til helminga milli þessara tveggja atvinnugreina. Nánast öll sú upphæð verður eftir í landinu. Áliðnaðurinn greiddi 5,6 milljarða í laun sama ár. Það þýðir að kaffi og veitingahús um allt land skiluðu 4 sinnum meiri tekjum heldur en álver Alcoa - talandi um kaffihúsalýð - þá eru kaffi- og veitingahúsin ein helsta gjaldeyrislind þjóðarinnar á eftir fiskinum. Kárahnjúkavirkjun og Hellisheiðarvirkjun skila litlum sem ENGUM gjaldeyristekjum vegna þess að tekjurnar fara allar beint úr landi til lánardrottna.

Fjölmiðlar þurfa að standa vaktina þegar menn vilja nýta óttann og óreiðuna til að efna til umsvifa sem geta komið okkur í enn meiri vanda. Allt tal um afnám á lögum og reglugerðum er ekkert annað en spilling og viðtökur byggjast á því að fólk hefur verið matað á röngum upplýsingum. Ástandið er alvarlegt, því verður ekki neitað en hundruð milljarða skuldsetning opinberra orkufyrirtækja getur ekki verið svarið og verksmiðjur sem eiga að komast í gagnið 2012 - 2015 eiga ekki erindi í umræðuna núna.

Eina raunverulega von okkar er að hér verði jarðvegur fyrir stór og smá fyrirtæki, helst einhver sem geta orðið sambærileg við Össur, Marel, CCP eða Actavis á næstu árum. Bankar verða áfram til og fólk mun reka þá af meiri skynsemi, orkan verður mikilvæg ef hún klúðrast ekki í meðförum smákónga í sveitarstjórnum. Þjóðin þarf hærra orkuverð úr núverandi virkjunum, nýta fiskinn betur og laða gesti til landsins en fyrst og fremst þarf gagnsæi og lýðræði til að fólk nenni að búa í þessu landi.

Sættum okkur við sjálfstæðið

Tilboð stóriðjunnar um frekari skuldsetningu til að að gera Ísland að einni stærstu álbræðslu í heimi eru af sama meiði og þegar bankarnir urðu 10 sinnum stærri en Ísland. Hún er þrá manna eftir sterkum leiðtoga, skjóli stórveldis, göfugum auðmanni eða risa fyrirtæki sem menn geta bent á vegna þess að þeir trúi ekki að þeir standi raunverulega á eigin fótum.

Við eigum að redda okkur úr þessu rugli, sætta okkur við sjálfstæðið og hafna öllum sem vilja binda okkur á frekari skuldaklafa. Bjargráðin eru til þess eins fallin að kljúfa þjóðina endanlega í herðar niður. Orðspor okkar er skaðað en ef við gerumst slíkir ribbaldar að afnema lög og ráðast hömlulaust inn á ósnortin svæði verður mannorðið endanlega glatað.

Höfundur er rithöfundur.