"Óstaðfest."

Ofangreint orð er lykillinn að þöggun og þrýstingi á fjölmiðla og fjölmiðlamenn. Þeir sem þrýstingnum beita vita vel að það er aðall blaðamennsku að fá "staðfestingu" á mikilvægum atriðum. Þess vegna berast hótanir til fjölmiðlamanna í "trúnaðarsamtölum".

Þessu kynntist ég mjög vel á árunum 1998 til 2005. Sumt af þrýstingnum kom fram opinberlega eins og kröfur hins fjölmenna fundar á Egilsstöðum 1999 um að ég yrði rekinn úr starfi vegna hlutdrægni og meintrar misnotkunar á aðstöðu minni.

Eftir að sérstök rannsókn á vegum Útvarpsráðs hafði sýknað mig af þessum ásökunum fylgdi Halldór Ásgrímsson þeim þó fast eftir með því að taka mig á beinið að viðstöddum kvikmyndatökumanni Sjónvarpsins þannig að það var ekki einkasamtal.

Ítrekaðar blaðagreinar með ásökunum í minn garð og bókun í Útvarpsráði voru uppi á borðinu og því "staðfestar."

Alvarlegustu hótanirnar bárust þó í ýmsum trúnaðarsamtölum við mig og einu samtali við konu mína. Samtalið við konu mína átti sér stað áður en fundurinn fyrrnefndi var haldinn á Egilsstöðum og herferðin fór af stað.

Í þessu samtali voru hennir settir tveir kostir: Að stöðva umfjöllun mína um virkjanamál eða að við hefðum annars verra af. 

Þegar hún hafnaði því að gangast í því að ég hætti að fjalla um þau mál, sem ég hafði kynnt mér betur en öll önnur, fékk hún að vita um hinn kostinn, sem væri miklu verri: Ég yrði stöðvaður hvort eð væri.

Þetta var sem sagt tilboð sem ekki var hægt að hafna. 

Það sem gerðist á fundinum eystra kom mér því ekki á óvart. Herferðin, sem lofað var, var hafin og kona  mín varð vör við áberandi breytingu á hennar högum. 

Framangreint var dæmi um ótrúlega skoðanakúgun, sem náði hámarki á síðustu árum valdatíma Davíðs Oddssonar og ég hef lýst áður.

Þegar fjölmiðlamaður kemst að því hvernig þetta gegnsýrir orðið allt þjóðfélagið, allir vita þetta en enginn þykist sjá það, og að mest af þrýstingnum er undir yfirborðinu í "óstaðfestum" samtölum á hann um tvennt að velja:

Annars vegar að láta ekkert uppskátt um aðferð hinna "óstaðfestu" samtala og í raun að tryggja með því árangur og framgang þeirrar aðferðar, - eða - að fara þá leið sem ég hef talið mig knúinn til að fara og gera grein fyrir aðferðinni, án þess þó að rjúfa trúnað við nokkurn einstakan.

Þess má geta að flest hinna "óstaðfestu trúnaðarsamtala" voru greinilega komin til hins vinveitta manns, sem við mig talaði, í gegnum milliliði. Ástandið var raunar orðið þannig á þessum tíma að atbeina þess sem stóð á bak við þetta þurfti ekki lengur með.

Allir voru orðnir svo hræddir og meðvitaðir um þetta, að þeir forðuðust að gera neitt sem þeir héldu að hinu ráðandi afli væri á móti skapi.

Framangreint ástand er eitt það lúmskasta og hættulegast sem getur skapast í einu þjóðfélagi. Þetta náði hámarki um 2003-2004 en hættan er alltaf fyrir hendi.  

Breyttur leiðari DV

Athugasemdir

[Sigurður Hreiðar, 16.12.2008 kl. 13:47]

Ek em nú svo gamall sem á grönum má sjá en hef að vísu ekki farið eins vítt um né verið eins áberandi í fjölmiðlum sem þú, félagi Ómar, en ég man ekki eftir því að hafa fengið hótanir eins og þið Reynir og ekki afskipti af efnisvali eða efnistökum utan tvisvar sinnum af hendi blaðeiganda sem ekki er lengur í tölu lifenda. Annað skiptið var þegar blaðamaður á mínum vegum fjallaði um mannsmorð sem ekki þótti nógu fornt til að mega fjalla um það hlutlægt, hitt skiptið snerist um ráðningu blaðamanns sem ég vildi ekki fá í minn hóp en varð þó að sætta mig við.

Það sem mér þykir bágast í yfirstandandi DV máli er hvernig Reynir reyndi að þræta fyrir hvað hann hafði sagt við þennan dreng -- sem fyrir sitt leyti var of fljótur að fleygja bombunni framan í fyrrverandi yfirmann sinn. Hann hefði átt að segja frá því að hann hefði þessa segulbandsupptöku undir höndum en ekki birta hana fyrr en í fulla hnefana.

[Þorsteinn Briem, 16.12.2008 kl. 13:56]

Í öllu þessu ekkert ég skil,
Ásgrímsson var aldrei til,
alveg Halldór óstaðfestur,
öllum þykir þannig bestur.

[sandkassi (IP-tala skráð) 16.12.2008 kl. 14:56]

Ég er viss um að Reynir vissi vel að strákurinn var að taka hann upp. Strákurinn var ekki með efni í Pulitzer og tiltölulega ómerkileg frétt á ferðinni.

Reynir er búinn að koma þessu út í almenna vitneskju án þess að missa blaðið. Mér finnst þetta bara gott hjá honum. Eins er alveg rétt sem hann segir við strákinn að þetta var tiltölulega ómerkileg frétt.

Reynir er gamall refur og ekki er allt sem sýnist í þessu.

[Haraldur Bjarnason, 16.12.2008 kl. 15:18]

Ómar. Á mínum 30 ára blaða- og fréttamennskuferli hef ég aldrei fengið alvarlegar hótanir, nokkrar minniháttar, sem ég tók ekki alvarlega, þá helst vegna Auðlindarinnar um sjávarútvegsmál. Hins vegar gerðist það þegar mest gekk á í mótmælum við Kárahnjúka að ég fékk hringingar frá málsmetandi mönnum eystra um að það væri nóg að Ómar Ragnarsson og liðið fyrir sunnan fjallaði um þetta og við austfirsku fréttamennirnir ættum ekki að láta þessa mótmælendur vaða uppi. Við ættum að þegja þá í hel. Ég sagði frá þessu einu sinni í beinni útsendingu í Kastljósi.

[Ómar Ragnarsson, 16.12.2008 kl. 16:54]

Takk, Haraldur, fróðlegt að heyra þetta. Ein af ávirðingunum sem bornar voru á mig og rannsakaðar voru sérstaklega í rannsókn Útvarpsráðs var sú, að ég hefði "einokað" fréttir af virkjanamálum og látið andmælendur virkjana fá miklu meira rými en meðmælendur.

Hvort tveggja reyndist rangt eftir mælingu upp á mínútur og sekúndur. Eina ástæðan til þess að ég fjallaði meira en aðrir um þessi mál var sú að enginn annar hafði haft áhuga á því að setja sig inn í þau.

Þetta var á þeim tíma sem áhuginn beindist mest að viðskiptafréttum, sem smám saman tóku yfir heilu og hálfu fréttatímana.

Það hefði auðvitað átt að vera sjálfsögð krafa á hendur fjölmiðlum þegar fjallað var um Eyjabakka að báðar hliðarnar væru skoðaðar á málinu, - þangað færu frétta- og blaðamenn og sýndu svæðið sem átti að sökkva í stað þess að öll umfjöllunin væri einungis um álverið og framkvæmdir utan svæðisins sem sökkva átti.

Þegar ég eyddi tveimur dögum í það að ganga um hluta svæðisins sem átti að sökkva og sýna það setti ég mig sjálfkrafa á lista sakamanna í málinu, sem fjarlægja þyrfti.

[Haraldur Bjarnason, 16.12.2008 kl. 17:07]

Já Ómar, ég held að bæði við sem vorum fyrir austan á þessum tíma og þú og aðrir fréttamenn, sem komu nálægt þessum fréttum, hafi unnið af heiðarleika. Enda gerðum við margt saman á þessum tíma.

[Sævar Helgason, 16.12.2008 kl. 18:08]

Þjóðin stendur í mikilli þakkarskuld við þig og þína konu , að standast þetta gífurlega álag - árum saman . Að hafa staðið vaktina með náttúrugersemum okkar, til varðveiðslu. En við ofurefli, margt var eyðilagt - samt ótrúlega góður árangur- afrek...

[Haraldur Bjarnason, 16.12.2008 kl. 21:08]

Áherslan á viðskiptafréttirnar varð líka til þess að Auðlindin var lögð af á sínum tíma. Svo er hún komin aftur núna, þótt í breyttri mynd sé.