Íslands þúsund ár

30.11.2012 | 11:51

Þegar markvörðurinn er meira en hálft liðið.

Stundum er sagt að markvörður handboltaliðsins sé hálft liðið. Þetta sést oft í sammvinnu varnar og markvarðar, þar sem vörnin tekur að sér að reyna að loka markinu nokkuð örrugglega öðru megin þegar sóknarmaður andstæðinganna reynir skot, og lætur þá markverðinum eftir að verja hinn hluta marksins.

Eða að vörnin einbeitir sér að því að gefa sóknarmanninnum ekki nema mjög takmarkaðan möguleika á skoti þannig að markvörðurinn geti séð skotið fyrir.

En greinilegt er af þeim dæmum, sem nú eru sýnd af markvörslu Tierry Omeyers, að í leik Kielar við Rhein-Neckar Löwen er hann meira en helmingur liðsins, því að hvað eftir annað ver hann skot frá sóknarmönnum andstæðinganna þar sem þeir eru í galopnum færum, oft dauðafærum í návígi.

Omeyer er 1,91 m á hæð sem hjálpar honum við að loka markinu, en úrslitum ræður, að auk gríðarlegrar reynslu markvarðar, sem hefur tvívegis orðið heimsmeistari, Ólympíumeistari og Evrópumeistari, virðist hann enn halda þeirri snerpu og þeim viðbragðsflýti sem markverði eru nauðsyn á að búa yfir, auk útsjónarsemi og einbeitingar.

Það er persónubundið hvenær menn ná hámarki líkamlegrar og andlegrar getu. Almennt hefur verið talið að venjulega sé þetta í kringum 25 ára aldurinn, en hvað andlega framlegð snerti geti hún aukist langt fram eftir aldri vegna þeirrar uppbyggingar, undirstöðu og nýrra viðfangsefna sem tími og reynsla gefur.

Öðru máli gegnir um snerpu og viðbragðsflýti. Þar er þetta algerlega persónubundið, og þegar snerpan fer að minnka verður íþróttamaðurinn að reyna að vinna það upp með meiri aga, bættri tækni og þjálfun, útsjónarsemi og nýtingu reynslu sinnar.

Í sumum íþróttagreinum er þetta illmögulegt og eru spretthlaup, einkum 100 metra hlaup og styttri, eitt besta dæmið um það. Skeiðklukkan er hinn miskunnarlausi dómari, sem ekki er hægt að deila við.

Í sumum tilfellum getur skýringin á því að spretthlaupari ná besta árangri sínum eftir 25 ára aldur verið sú að hann bæti þjálfun, ástundun og tækni. Einnig getur það verið persónubundið hvort einstaklingur nái hámarkinu 25 ára eða nokkrum árum fyrr eða síðar.

Vitað er er spretthlauparinn Linford Christie hélt snerpu og viðbragðsflýti allt til 35 ára aldurs, þegar hann var svo fljótur í startinu, að hann var ranglega dæmdur úr leik fyrir þjófstart í 100 metra hlaupi, og setti heimsmet innanhúss í 200 metra hlaupi.

Christie vann gull á öllum stærstu mótunum og er sigursælasti breski spretthlaupari allra tíma. Þegar hann vann Ólympíugullið í 100 metrunum 1992 var hann elsti hlauparinn sem það hafði gert og hélt sér á toppnum í þrjú ár eftir það.

Viðbragðsflýtir og snerpa eru lykilatriði hjá hnefaleikurum. Sagt er að 30 ára aldurinn sé hinn tvíbenti aldur þeirrra. Mike Tyson náði hámarki getu aðeins 22ja ára gamall og eftir það lá leiðin niður á við, þó sennilega meira vegna lakari ástundunar og tækni. Eftir 25 ára aldur fór ofurmannlegur hraði og viðbragðsflýtir Muhammads Ali að dvína, en bann frá keppni í 3 og hálft ár hjálpaði til.

Jack Johnson, Jack Dempsey, Joe Louis, Jimmy Braddock, Jersey Joe Walcott, Lennox Lewis og ótrúlega margir aðrir af þeim bestu misstu titla sína eða urðu að hætta í kringum 37 ára aldurinn.

Þá var ekki lengur hægt að vinna gegn áhrifum "öldrunarinnar". Til eru algerar undantekningar eins og Bernard Hopksins sem gat haldið áfram í hópi þeirra bestu fram yfir fertugt.

Kannski nálgast sá tími þegar Omeyer breytist allt í einu úr besta markverði heims í góðan markvörð eða kannski bara meðalgóðan.

Þegar um er að ræða hundruðustu hluta úr sekúndu getur það riðið baggamuninn, hvort hann nær boltanum eða snertir hann bara með fingurgómunum.

Roy Jones jr. var sennilega besti hnefaleikari tíunda áratugarins. Hraði hans var næstum því stjarnfræðilegur og svo mikill að hann gat leyft sér eins Prins Naseem Hamed og lika Ali forðum daga, að brjóta sum lögmál íþróttarinnar og komast upp með það.

Jones byrjaði í millivigt og þyngdi sig í rólegheitum upp í léttþungavigt. 34 ára gamall freistaðist hann til þess að skella sér upp í þungavigt og vinna heimsmeistaratitil og verða fyrsti boxarinn í 106 ár til að slíks afreks. Það er sjaldgæft að geta gert slíkt en Jones varaði sig ekki á því að enn sjaldgæfara er að geta létt sig á ný án þess að hafa fórnað of miklu.

Árið eftir fór hann aftur niður í sína eðlilegu þyngd til að halda uppteknum hætti og brillera í léttþungavigtinni eins og hann hafði verið vanur að gera.

En á þá var það eins og á einni nóttu að hann breyttist úr ofurmenni í ósköp venjulegan boxara, að vísu ennþá góðan og nokkuð hraðan , en ekki lengur með getu til að leyfa sér hvað sem var í skjóli yfirburða hraða, sem tilheyrði liðinni tíð. Tapaði meira að segja fyrir 37 ára gömlum boxara.

Þór tapaði fyrir Elli kerlingu. Allir, sem komast yfir aldur hámarksgetu, tapa endanlega fyrir henni fyrr eða síðar.