Lokun varnarstöðvarinnar var rétt á sínum tíma og stenst enn tímans tönn.

Upp úr síðustu aldamótum ríkti enn nokkur þíða í Kalda stríðinu eftir að Sovétríkin féllu 1991. 

Rússland var svipur hjá sjón á valdatíma Jeltsíns, og Pútin að taka við. 

En því miður virtust geopólitisk viðhorf líkt og endurómur af hugsunarhætti nýlendutímans vera að ryðja sér rúms í Austur-Evrópu.  

Fyrrum Sovétlýðveldi sóttu fast að ganga í ESB og NATO, minnug Sovéttímabilsinss, og Rússar litu á hraðan vöxt vestræns landssvæðis til austurs sem ógn við öryggi sitt. 

Eftir sat, að varnarstöðin á Keflavíkurflugvelli var réttilega talin orðin úrelt í ljósi nýrrar hernaðartækni og eins og er hefur það ekki breyst svo mikið að tímabært sé að endurreisa hana. 

Ekki mistök að loka varnarstöðinni

Langur listi dæma um að náttúruvá hafi komið öllum að óvörum.

Ef náttúruvá kemur algerlega að óvörum skortir venjulega hin tvö v-in, varnir og viðbrögð. 

Dæmin eru fjölmörg á síðustu hundrað árum. Hér nefnd nokkur af handahófi:

1934. Mjög harður jarðskjálfti á Dalvík, sem olli miklum skemmdum. 

1947. Mannskætt snjóflóð í Goðdal á Ströndum.  

1963. Surtseyjargosið. 

1970. Heklugos aðeins 23 árum eftir gosið 1947, sem hafði komið eftir 103 ára hlé.

1973. Gos í Heimaey í hlíðum Helgafells. Ferðafólki var fram að því sagt að fellið væri útdautt. 

1974. Snjóflóð í Neskaupstað, þar sem tólf manns fórust. 

1975. Gos í Leirhnjúki. Að vísu aðdragandi á mælitækjum, en vegna framkvæmda  ríkti þögn. 

1980. Heklugos eftir aðeins tíu ára goshlé. 

1983. Smágos í Grímsvötnum.

1983. Mannskætt krapaflóð á Patreksfirði. 

 

1991. Heklugos, aftur eftir ónvenjulega stutt goshlé. 

1993. Snjóflóð á Blönduósi!

1994. Mannskætt snjóflóð í Skutulsfirði.

1995  Snjóflóð á Súðavík, 14 manns fórust. 

1995. Snjóflóð á Flateyri. 20 manns fórust. 

1995. Snjóflóð í Reykhólasveit. Einn maður fórst. 

1997. Snjóflóð í Bolungarvík.  

1996. Gjálpargosið í Vatnajökli.

2021. Snjóflóð ofan í Flateyrarhðfn. (Enginn átti von á flóði svo langa leið) 

2022. Aurflóð á Seyðisfirði. 

2023. Snjóflóð með óvæntu tjóni í Neskaupstað. 

Gosið við Fagradalsfjall var óvænt að því leyti, að það kom eftir átta hundruð ára goshlé. 

Gosin á Fimmvðrðuhálsi og í Eyjafjallajökli komu eftir forvarnarráðstafanir í meira en áratug. 

 

 

 

 

 

Umfangsmikil fjárþörf vegna náttúruvár

Betra er seint en aldrei í vetrarþjónustunni. Furðulegt nýyrði: Snjóveður.

Það þurfti tvo stórhríðarkafla með árs millibili til þess að loksins væri farið í það augljósa verk að koma einhverju viti í skipulagningu og framkvæmd vetrarþjónustu í Reykjavík. 

Annmarkana mátti meðal annars sjá í myndskreyttum pistlum á þessari bloggsíðu í bæði skiptin og vitnað í sextíu ára reynslu Finna til dæmis um það sem kalla má "fyrirbyggjandi snjómokstur."

Nú er bara að láta ekki orðin tóm nægja, heldur taka nýja takta upp næstu vetur. 

Íslenskan á tugi orða sem lýsa snjó og hríðarveðri. Setja verður stórt spurningarmerki við það að fundið var upp hrátt þýtt nýyrði úr ensku; "snjóstormur". 

Í viðtengdri frétt á mbl.is um bætt vinubrögð í vetrarþjónustu hér á landi er nú sett á flot nýyrðið "snjóveður." 

Vel er hægt að flokka stig þjónustunnar með númerum og velja úr tugum íslenskra orða sem heiti á misjðfn snjóalðg og snjókomu. 

Þótt efast megi um að þegar á hólminn er komið verði kostnaðarlega hægt að leysa þetta verkefni, eru þó þau skil núna miðað við ástandið hingað til, að sett eru fram æskileg markmið í stað þess að hjakka ævinlega í sama ómögulega farinu án viðleitni til endurbóta.  

"Orð eru til alls fyrst" segir máltækið. 

Svona vill borgin bæta snjómokstur

Plastið er eitt af stærstu málum samtímans, en öðruvísi en Disney grunaði.

Walt Disney var afar hrifinn af möguleikunum, sem notkun plasts gæfi fyrir framtíðina, og var með því talsvert á undan samtíð sinni.  Notkun plasts er yfirþyrmandi hvar sem litið er, og þarf ekki annað en að horfa á tölvuna eða nærumhverfið hverju sinni. 

En þegar svo langt er komið, að plastagnir eru komnar inn í allt umhverfið og lífíkið heimskauta á milli sýnist augljóst að það kunni að vera risavaxnasti Frankenstein allra tíma. 

Bann á örplasti nær til 197 gervigrasvalla

Stórmerkur bíll í bílasögunni.

Toyota Prius var tímamótabíll þegar hann kom fyrst á markað um síðustu aldamót. Með honum tók Toyota forystuna í gerð tvinnorkubíla (hybrid) og bíllinn hlaut verðskuldaðar viðurkenningar á alþjóðavísu, nema ef vera skyldi á Íslandi, þar sem bílablaðamenn völdu annan bíl. 

Aðrir bílaframleiðendur tóku ekki upp þá varfærnistefnu, sem Toyota fylgdi í orkuskiptum, og með hinni hröðu framþróun í gerð hreinna rafbíla óðu þeir fram úr Toyota seint á fyrsta áratugnum. 

Toyota veðjaði frekar á vetni, en vegna þess hve fyrirferðarmikil framrás hreinna raforkubíla var, fór megnið af kraftinum við innviðabyggingu orkuskiptanna í uppbyggingu hraðhleðslustöðva og vetnisvæðingin sat eftir. 

Fyrstu fjórar kynslóðir Prius voru með útlit sem markaðist mjög af því að halda loftmótstöðunni sem mest niðri á sama tíma og Toyota færðist æ meir út í alls kyns skúlptúra í útliti annara Toyotabíla.

Þótti mörgum Prius óspennandi í útliti, en síðuhafi var alla tíð ósammála því að bíllinn væri ljóti andarunginn og fagnar því að fimmta kynslóðin sé trú eftirsókninni eftir sem straumlínulagaðustu útliti, þegar útkoman er tær snilld fegurðar og notagildis. 

 

"...ráðast á garðinn þar sem hann er lægstur..."?

Þegar rökræðan um varnir Íslands stóðu sem hæst í tengslum við komu varnarliðsins 1951 mæddi það einna mest á Bjarna Benediktssyni, sem hafði verið fremsti áhrifamaður í hópi þeirra  íslensku stjórnmaálamanna, sem stóðu að inngöngu Íslendinga í NATO 1949, að færa rök að gerð varnarsamningins við Bandaríkin.  

Í aðildarsamningnum 1949 var sérstaklega tekið fram að Ísland ætti ekki og myndi ekki eiga her, og að erlent herlið myndi ekki verða á Íslandi á friðartímum.  

En aðeins ári seinna, sumarið 1950 réðust Norður-Kóreumenn inn í Suður-Kóreu, og Bandaríkjamenn og Bretar sendu herlið undir merkjum Sameinuðu þjóðanna á vettvang. Skollið var á stríð, sem stigmagnaðist veturinn.  

Bandaríkjamenn komust inn í Norður-Kóreu alla leið að Yalufljóti, og digurbarkalegar yfirlýsingar yfirhershöfðingja Bandamanna, Douglas Mac Arthur fólu í sér hvatningu hans til þess að beita kjarnorkuopnum eftir að Kínverjar sendu lið "sjálfboðaliða" á vettvang.   

Truman Bandaríkjaforseti vék hinni miklu stríðhetju úr embætti yfirhershöfðingja til þess að forðast það að fyrsta kjarnorkustyrjöldin skylli á, og undir stjórn Ridgeways hershöfðingja komst á pattstaða 1951.  

En hættan á kjarnorkustyrjöld og þriðju heimsstyrjöldinni var fyrir hendi og upp kom ástand, sem Bjarni Benediktsson mat þess eðlis, að ekki væri lengur hægt að tala um að "friðartímar" ríktu. 

Þrír af fjórum stjórnmálaflokkum landsins lögðu því þeirri hugmynd lið, að gerður yrði sérstakur varnarsamningur við Bandaríkin, þar sem leyft yrði að herlið Bandaríkjamanna yrði með nauðsynlegan varnarviðbúnað á Keflavíkurflugvelli og sömuleiðis aðstöðu í Hvalfirði. 

Í stað þess að hætta á sams konar óróaástandi og varð í Reykjavík í mars 1949, var varnarsamningurinn gerður eftir að þing hafði verið rofið vorið 1951 og þing sat ekki. 

Varnarliðið kom því fyrirvararlaust og harðar umræður á Alþingi urðu frammi fyrir gerðum hlut. 

Í þeirri umræðu fólst þungamiðjan í ræðum Bjarna Benediktssonar í þessari setningu: 

"Nú geysar hart stríð, sem hefur orðið til þess að þjóðir heims hafa rambað á barmi kjarnorkustríðs, og það hefur kallað á efldan varnarviðbúnað. Þá verður að athuga vel að freista ekki hugsanlegs árásaraðila með því að hafa veikan blett í vörnunum. 

Hafa þarf í huga, að meiri hætta er á ráðist sé á garðinn þar sem hann er lægstur heldur en þar sem hann er hæstur." 

Mörg dæmi eru um það í hernaðarsögunni, að ráðist hafi verið til herfara þar sem garðurinn var lægstur, og er hin magnaða herför Þjóðverja í maí 1940 um Ardennafjöll allt til strandar við Ermasund dæmi um slíkt. 

Ef til vill hefur hinn nýi viðbúnaður á Norðurslóðum nú vegna Úkraínustríðins svipuð rðk og varnarsamningurinn við Bandaríkin 1951.  

Hætta á stigmögnun og kjarnorkustríði er fyrir hendi núna eins og þá. 

 

Sameina flugherina vegna kjarnorkuhers Rússa

Nauðhyggjan um "góðu gæjana með alvæpnið."

Stjórnarskrárákvæði um rétt manna til þess að eiga vopn er eins konar trúaratriði fyrir stóran hluta bandarísku þjóðarinnar. 

"Það eru ekki byssur sem drepa fólk, heldur menn" er sagt og því bætt við, að eina rétta stefnan sé að fjölga góðu gæjunum, sem yrðu nægilega margir og vel vopnaðir til þess að hafa hemil á vondu gæjunum.  

Þess vegna sé nauðsynlegt að sem flestir almennir borgarar hafi frelsi til að kaupa sér öflugustu hálfsjálfvirkustu skotvopnin og nýta með því rétt sinn til að verjas sig og sína á sem árangursríkastan hátt.  

Stóraukin vopnasala og vopnaeign sé því af hinu góða og af því að Bandaríkjamenn séu í grunninn landnemaþjóð sé þetta sjónarmið hefð, sem beri að varðveita. 

Ýmsar spurningar eru samt settar fram um þessa sýn.  

Kanadamenn eru alveg eins mikil landnemaþjóð og Bandaríkjamenn, en þar eru byssumorð miklu færri, einkum fjöldamorð. Í Evrópu er tala látinna miklu minni en vestan hafs. 

En þarna vestra teljast morð á tveimur eða þremur í árás ekki fjöldamorð, heldur miðað við fjóra. 

Byssueignin er mun meiri í Bandaríkjunum miðað við fólksfjölda, og ættu byssumorðin samkvæmt kenningunni um sem mesta byssueign því að hafa hamlandi áhrif á fjölda látinna.   

 

 

Mannskæð skotárás í borginni Louisville

Fleyg orðaskipti Söru Leander og Joseph Göbbels.

Sara Leander hét þekkt sænsk söngkona, sem var svo vinsæl bæði í Svíþjóð og í Þýskalandi, að hún komst í gegnum stríðsárin, en leið þó fyrir það víða utan Þýskalands. 

Hún var undir pressu frá báðum aðilum, en þekkt urðu orðaskipti hennar við Joseph Göbbels, áróðurs- og menntamála þar sem atlaga Göbbels mistókst.  

Þau hittust á samkomu og Gðbbels sagði við Söru: "Nafnið Sara, er það ekki Gyðinganefn?"

Sara lét sér hvergi bregða en svaraði samstundis: "Þú þarft ekki að spyrja mig að því, Joseph minn."

Ekki segir af frekari orðaskiptum þeirra. 

Björguðu listamönnum úr klóm nasista

Verktakar og verkbeiðendur sýna of oft mikla vanrækslu.

Burtséð frá því hvort aðstæður á Eldfellsvegi við Viðlagafjöru í Vestmannaeyjum er, hefur um áraragðir verið plagsiður hér á landi að verktakar fá að vanrækja stórlega skyldur sínar um aðstæður fyrir ökumenn samkvæmt útboðslýsingum. 

Mörg dæmi eru um slíkt, en þegar málsatvik eru skoðuð nánar sést, að lagaskyldan um frágang og er á ábyrgð verkbeiðenda, sem oftast eru viðkomandi sveitarfélag eða Vegagerðin.  

Hér á þessari bloggsíðu hafa í gegnum árin verið rakin mörg einstök dæmi um þetta án þess að séð verði að bragarbót verði á.  

Einkum er vanræksla á merkingum sifellt að valda vandræðum. 

Í ofanálag draga tryggingarfélög oft lappirnar við að ganga frá málum sem skyldi. 

Vara við að aka veginn í myrkri

Snillingur, sem enn getur unnið leiki og mót.

Síðasta HM í fótbolta varð afar mikilvægt fyrir knattspyrnusnillinginn mikla, Lionel Messi, þar sem sjá mátti kafla í spili, þar sem sóknarlínan gat notað einstæðan sólóspuna Messis til að vefa í kringum stærri spilvefi, sem skópu mörk. 

Á þessu móti mátti sjá ýmis afbrigði af hæfni hans til að splundra vörnum mótherjanna og nýta það fyrir sig og eigið lið til að spinna glæsilegar og árangarsríkar leikfléttur. 

Nú er aldurinn farinn að hafa áhrif á þann firna erfiða leikstíl, sem hefur verið aðall Messis, þar sem hann er allt í öllu í leik liðsins um víðan völlinn í vörn og sokn. 

Það styttist því væntanlega í það að ekki verði lengur mögulegt að valda svona firna erfiðu hlutskipti til fulls. 

Hann nálgast nú þann stað, bæði í staðreyndatali og almennu mati, að standa ekki aðeins jafnfætis Maradona sem besti leikmaður sögunnar, heldur fara fram úr honum. 

Messi allt í öllu