"Strákarnir okkar."

Rústabjörgunarsveitarmennirnir sem vöktu athygli heimspressunnar á Haiti eru "strákarnir okkar" þessa dagana og skal þá ekkert lítið gert úr því að við stöndum með "strákunum" okkar á EM í Austurríki.  

Að sumu leyti er það sérkennileg tilviljun að eftir að efnahagskerfi landsins er í rúst skuli sveit af þessu tagi halda uppi heiðri þjóðarinnar.

Ég hef komið á alla vettvanga hörmulegra mannskaða á Íslandi síðan í snjóflóðinu í Neskaupstað 1972 og hef því verið í návígi við "strákana okkar" á innlendum vettvangi. Hef reyndar sjálfur verið félagi í björgunarsveit í þrjátíu ár.

Það sem þeir og heilbrigðisstéttirnar ganga í gegnum er ósambærilegt við allt annað sem fengist er við í þessu þjóðfélagi.

Þess vegna er frammistaða þeirra ekki bara ljós í hræðilegu myrkri hinna óskaplegu hamfara á Haiti heldur líka ljós á myrkum vetrardögum hér á landi, þar sem fengist er við rústabjörgun efnahagslegra hamfara.   

Rústabjörgunarsveitin snýr heim

Austanáttin erfið. Þarf lengingu brautar.

Það er ekkert óeðlilegt við það að í austlægri vindátt sveiflist vindur á Ísafjarðarflugvelli og í aðflugi að honum eins og greint er frá í frétt af þessu fyrirbæri þegar hætt var við lendingu þar. 

Vestarlega við völlinn er svonefnd Naustahvllft í fjallinu sem brautin liggur meðfram og frá vesturhluta brautarinnar liggur dalur, Engidalur til suðsuðausturs inn í fjallgarðinn.

Fjallið er ávalt og því getur vindurinn slegist til um 90 gráður ofan af því þegar vindurinn kemur þvert á það úr austri. Vindurinn getur þá komið út Engildal, slegið ofan úr Naustahvilft eða komið inn fjörðinn. 

Á Dorniervél minni kom hér í den kom það fyrir að ég kom þvert yfir fjörðinn og lenti þversum á brautinni.  

Sjá má af veðurstöðvunum Siglunesi og Ennishálsi að vindur var orðinn stífur af austri í morgun og hviður að nálgast 20 metra á sekúndu. 

Ókyrrðin og sveiflurnar við Ísafjarðarflugvöll í morgun ættu því ekki að koma á óvart.

Stór flugvél eins og Fokker 50 á ekki auðvelt með að nýta sér vindstrauma í Skutulsfirði, þannig að hægt sé að koma úr betri átt að vellinum eins og hægt er á minni flugvélum.

Raunar er eftirsjá að Dornier 228 vélunum sem Íslandsflug notaði í á sínum tíma en þær voru eins og sniðnar fyrir aðstæður á Ísafjarðarflugvelli.

En Ísfirðingar vildu ekki fljúga með þessum vélum af því að þær voru minni en Fokkerinn og ekki með jafnþrýstiklefa.  

Ég hef lengi talað fyrir því að brautin verði lengd um 150 metra til austurs til þess að gera flugtak til vesturs inn fjörðinn auðveldara, því að missi Fokker 50 vinstri hreyfil út með mesta leyfilega þunga mega flugmennirnir hafa sig alla við til að ná 180 gráðu hægri beygju fyrir Kubba, Dagverðardal, Tungudal og Seljalandsdal. 

Annar kostur vegna svona lengingar er sá að ef eitthvað fer úrskeiðis í lendingu út fjörðinn bætast 150 metrar við hemlunarvegalengdina.  

Skoðið þið þetta, Ísfirðingar. 150 metra lenging á braut kostar ekki mikið miðað við aukið öryggi í erfiðum aðstæðum.  

Hætti við lendingu á Ísafirði

Stórmót vinnast ekki á æfingamótum.

Því er nú ver að það er að gerast sem ég varaði við rétt áður en EM hófst að sigurvissan gæti verið hættuleg fyrir íslenska liðið því að engin stórmót ynnust á æfingamótum á undan, heldur á mótunum sjálfum. 

Það á ekki að vera hægt að hafa 20 sekúndur til þess að halda boltanum áður en lokaflautan gellur og láta samt skora hjá sér.

En þetta er það sem gerir svo margar íþróttir spennandi þegar hið óvænta getur sett strik í reikninginn.

 

Klúðruðu stigi í lokin

Maybe I should have. Maybe we should have. Maybe we should...

Við erum í raun stödd ennþá í miðju hruninu og hlutir eru að gerast sem gefa lítið eftir því sem gerðist í aðdraganda þess.

Á það erum við minnt með ákæru ríkissaksóknara gegn mótmælendum sem brutu sér leið inn í Alþingishúsið fyrir rúmu ári.

Það var fljótlegt og einfalt fyrir ákæruvaldið að taka í lurginn á þeim á sama tíma og spurt er erlendis hvenær og hvort komi að því að við nokkrum þeim verði blakað sem stóðu að hruninu.

Einmitt þegar þetta er að gerast er að koma til sýningar í kvikmyndahúsum heimildamynd Gunnars Sigurðssonar og Lilju Skaftadóttur, "Maybe I should have." 

Myndin er mjög þarft innlegg í þetta stærsta mál þjóðarinnar því að með henni er farið í gegnum aðdraganda hrunsins, hrunið sjálft og það sem tekið hefur við. Þeirri kvöldstund er vel varið sem þetta er gert í kvikmyndahúsi.  

Þótt fátt nýtt komi fram í þeirri mynd umfram það sem sagt hefur verið og komið hefur fram í fjölmiðlum til þessa þá vekur hún þá, sem hana sjá, til umhugsunar um ástand mála og orsakir þess og er því góður og nauðsynlegur sjónauki til að nota í þeirri sjálfsskoðun sem íslensk þjóð þarf nú á að halda. 

Það eru margir sem geta við slíka skoðun ekki aðeins sagt "Maybe I should have" heldur einnig "Maybe we should have" og líka um ástandið núna: "Maybe we should..."  Hvernig eigum við að bregðst við nú? Fer hér allt í sama farið aftur? Lærum við ekki neitt? Er farið af stað sama skammsýna óðagotið þar sem auðlindir landsins verða seldar fyrir baunadisk og ekkert hugsað um komandi kynslóðir? 

Ég tek ofan fyrir því hugsjónafólki sem hefur afrekað það að gera þær heimildamyndir um hrunið sem þegar hafa litið dagsins ljós. Það kostar mikla vinnu og fórnarlund að gera svona myndir og þær eru mjög nauðsynlegar fyrir okkur. 

Margt er vel gert í þessari mynd og hvað eftir annað var klappað í salnum fyrir snjöllum athugasemdum og góðum sprettum. Má nefna snarpa teiknimyndakafla í því sambandi. Tugþúsundir Íslendinga geta sett sig í spor Gunnars Sigurðssonar þar sem hann fer að leita að peningunum sem hurfu og fer um víðan völl. Þetta er sterkasta hlið myndarinnar og þetta þurfum við öll að gera.  

Ef benda ætti á eitthvað sem betur hefði mátt fara eru það full miklar endurtekningar á setningum og atriðum sem sagðar eru eða koma fram aftur og aftur og missa því vigt auk þess sem myndin lengist að óþörfu. 

 Þetta hefur líklega orsakast af tímahkapphlaupi og einnig af því þekkta fyrirbrigði að í gerð kvikmynda, leikrita og bókmennta verða þeir sem vinna úr efniviðnum að vera grimmir við það að "drepa börnin sín" eins og það er kallað, þ. e. að henda efni sem mikið var haft fyrir að taka og höfundinum þykir vænt um. 

Eins og sagt er með öðrum orðum: "Ruslafatan er besti vinur listamannsins."

Aðeins höfundar verksins vita hverju hent var, - áhorfendur vita það ekki og sakna ekki þess sem þeir vita ekki að hafi verið til. 

Það er ekki þannig að hvert skot og hver setning sem ofaukið var, hafi verið slæm, síður en svo, heldur hitt að endurtekning dregur niður tempó og fletur út. 

Kvikmyndagerð er dýr. Ég hef stundum kallað kvikmyndagerðarmenn einhverja mestu sjálfspíningarmenn sem ég hafi kynnst. Ekki er alltaf víst að allir séu sammála um allt sem kemur fram í heimildarmyndum en það er hverjum hollt að kynna sér mál, skoða þau og mynda sér skoðanir þegar um þau er fjallað eins og gert er með kvikmyndagerð. 

Það er mikilvægt að fólk styðji við bakið á hugsjónastarfi eins og býr á bak við þessa mynd og fari, bæði vegna þess og vegna sjálfs sín í bíó til að sjá hana þegar hún kemur fyrir almenningssjónir.  

Mál mótmælenda þingfest

Minnir á gamla smásögu.

Þegar Víkingalottóið byrjaði og fólk var farið að heyrar margar fréttir á borð við þá sem ný hefur heyrst af vinningshöfum, sagði ég eftirfarandi smásögu á einstaka skemmtunum. 

"Ég hitti karl sem var að kaupa miða í Víkingalottóinu og keypti fimm miða, en alla með sömu röðinni.

Ég spurði hann af hverju í ósköpunum hann keypti ekki fimm mismunandi raðir og þá sagði sá gamli:

Ég kaupi fimm raðir sem eru allar með það í huga, að ef ég á annaðborð vinn, þá þurfi ég ekki að skipta vinningnum með Dana, Norðmanni, Svía og Finna !"

Samkvæmt þessu hefði Íslendingurinn í tilfellinu, sem greint var frá núna, keypt eina sjálfvalda röð og síðan bætt við fjórum röðum með sömu tölunum.

Þá hefði hann fengið 99.574.000 krónur í stað 44.601.000 ! 

Lottóvinningur upp á 44,6 milljónir til Íslands

Lán til hvers sem var.

Orðið 2007 er þegar orðið tákn um ruglið sem heltók menn á því herrans ári. Reynslulausir nýgræðingar í bankastarfsemi hrópuð: "Kaupum hvað sem er!" 

Um allt Ísland bergmáluðu hróp lánastofnananna: "Lán til hvers sem er!"

Haldið var uppi 30-40% of háu gengi krónunnar og sagt við þá sem ráku sjávarútveginn, að þeir ættu bara að fjármagna tapið af þessu stórfellda peningaráni frá útflutningsgeinunum með því að fá sér lán, helst erlend.

Ofan á þetta bættist stórfelld færsla fjármuna út úr greininni til verkefna og umsvifa sem komu henni ekki við.

Nú skular sjávarútvegurinn 550 milljarða en það er eins og fólk líti á það sem sér eitthvað óviðkomandi, líkt og sjávarútvegurinn sé í hlutverki karlsins sem sat uppi á hestinum og setti poka á bak sér en ekki fyrir framan sig á hestinn um leið og hann sagði: "Hesturinn ber ekki það sem ég ber."

Öðru máli gegnir um Icesave, sem er miklu minni upphæð, en lendir beint á skattborgurunum og þess vegna er öll athyglin á því.

Á Stöð tvö var rætt við konu, sem er atvinnulaus og einstæð þriggja barna móðir. Hún er menntuð og ákvað í atvinnuleysiinu að fara í frekara nám eins og fólk á hennar róli hefur verið hvatt til.

En "2007" skuldirnar hafa vaðið upp og nú er komið í öngstræti hjá henni. Hún er réttilega reið út í þá sem ollu hruninu og þúsundir Íslendinga geta deilt þeirri reiði með henni.

En frásögn hennar og spurningar sjónvarpsfólksins skildu eftir eina mótsögn.

Skuldir hennar eru tvenns konar.  

Hún fékk lánað fyrir íbúð og skuldar nú fimm milljón krónum meira en íbúðin er virði. 

Hún taldi sig geta staðið í skilum en hrunið breytti því og þúsundir fólks getur ekki unað við það, skiljanlega.  

En í lok viðtalsins var tæpt á atriði sem mér finnst vekja ósvaraðar spurningar.

Hún sagðist hafa keypt sér bíl með því að skuldsetja sig,  þannig að nú skuldaði hún 2,2 milljónir í bílnum.

Ekki var spurt að því af hvort hún hefði gert eitthvað til að losa sig við bílinn og mátti af því skilja að sjálfagt væri að hún ætti bíl í þessum verðflokki. 

Daglega má sjá í Fréttablaðinu auglýsingar um bíla sem kosta innan við 250 þúsund krónur.

Ég hef síðasta áratug ekið mest af mínum akstri á bíl sem virða má á nokkra tugi þúsunda og  þekki fleiri sem gera slíkt ef fjárhagurinn leyfir ekki meira.   

Það hefði mátt fara nánar út í þetta bílamál í viðtalinu.  

Reynslulausir íslenskir bankamenn

Gott efni í smjörklípu.

Einu sinni sagði þáverandi forsætisráðherra Íslands í nýjársávarpi að engin þörf væri á að eyða púðri í umræðu um hlýnun jarðar og svartar spár um afleiðingar hennar, og endaði umfjöllun sína um þetta með því að segja: Skrattinn er leiðinlegt veggskraut." 

Þetta ávarp stakk í stúf við ávarp forsetans við sömu áramót þar sem hann hafði greinilega séð sjónvarpsmyndina "Hið kalda hjarta hafanna", sem benti á hættuna af því að of mikil ferskvatnsmyndun nyrst á Atlantshafi vegna bráðnunar jökla gæti dregið úr afli Golfstraumsins og valdið kuldaskeiði á Norður-Atlantshafi og í norðanverðri Evrópu.

Nú liggur óumdeilanlega fyrir að ísinn í Norður-Íshafinu hefur minnkað meira en dæmi eru um og hér á Íslandi hopa jöklar árlega og lækka. Svipaða sögu er að segja af Grænlandsjökli og jöklum annars staðar.

Í frétt í Morgunblaðinu í dag er mikið gert úr því að ýktar hafi niðurstöður um minnkun jökla í Himalaya. 

Þegar fréttin er lesin nánar kemur þó fram að jöklarnir muni minnka og þeir minnstu hverfa.

En ýkjurnar og réttmæt gagnrýni á Loftslagsnefnd Sameinuðu þjóðanna vegna þeirra eru orðnar aðalatriðið, ekki staðreyndirnar, sem meðal annars blasa við á jöklum Íslands. 

Játa á sig ýkjur um bráðnun jökla

Serbarnir brotnuðu ekki.

Það var búið að tala um það fyrirfram og menn gáfu sér það að Serbneska liðið væri gjarnt á að brotna niður við mikið mótlæti. 

Miðað við þetta hefði það átt að gerast þegar staðan var 15:10 fyrir íslenska liðið og allt virtist ganga okkur í hag.

En þetta gerðist ekki og líklega er meginástæðan fyrir því að Íslendingar glutruðu niður unnum leik var vanmat á andstæðingnum og helsta veikleika hans, sem reyndist ekki vera fyrir hendi.

Þetta gerist æ ofan í æ í íþróttum  og dæmin eru mýmörg.

Muhammad Ali hafði bókað það fyrir fyrsta bardagann þeirra að Joe Frazier hefði ekki úthald til að þola "ropa-dope" aðferð Alis sem fólst í því að láta andstæðinginn sóa kröftunum og hægja á sér.

Eftir bardagann sagði Ali: "Hann gerði það sem ég gerði aldrei ráð fyrir, þreyttist ekkert heldur hélt þetta út á þann hátt sem ég hafði ekki ímyndað mér að væri hægt. 

Orðtakið að enginn sé betri en andstæðingurinn leyfi átti við leikinn í kvöld.

Í bloggi mínu í gær varaði ég við of mikilli sigurvissu. Greinilegt var að hún var of mikil eftir fyrri hálfleikinn og þegar Serbarnir skiptu um varnaraðferðir í seinni hálfleik, greinilega staðráðnir í að missa aldrei móðinn, áttu Íslendingarnir ekki svör við því.

Stórleikur Arnórs Atlasonar í seinni hálfleik bjargaði íslenska liðinu frá slæmum ósigri, því að það er alltaf sárast að tapa þegar sigurvissan og sjálfstraustið hljóta slæma útreið.

Vonandi var þetta aðvörun fyrir íslenska liðið þannig að það eflist frekar en brotni.

Stórmót vinnast ekki í æfingaleikjum, svo góðir sem þeir geta verið til síns brúks, heldur í leikjunum á mótunum sjálfum.  

Jafntefli gegn Serbum

Vafasamar aðferðir hér heima.

Ýmsar aðferðir sem notaðar eru til að lokka kaupendur hljóta að teljast vafasamar. Dæmi um slíkt er auglýsingamiði sem borinn var í hús fyrir jól þar sem ákveðin þjónusta var í boði og stóð á miðanum að hann væri ígildi eitt þúsund króna ef handhafi hans kæmi með hann á stöðina þar sem þjónustan væri í boði. 

Ég gaf mér svo sem ekki tíma til að fara í rannsóknarblaðamennsku út af þessu og finna út hvaða verðs væri krafist hjá helstu keppinautum þessa aðila, sem notaði þessa aðferð til að lokka að sér kaupendur.

Spurningin var nefnilega: Af hve hárri upphæð var þessi þúsund króna afsláttur veittur?

Er hugsanlegt að á hæfilega löngu tímabili áður en þetta frábæra tilboð var gefið hafi þessi þjónusta orðið meira en þúsund krónum dýrari en hjá helstu keppinautum, þannig að verðið var eftir sem áður hærra, þótt þúsund krónum væri slegið af?

Spurningin er nefnilega aðeins ein: Hve mikið færðu fyrir hvaða pening? Ekki, hvort veittur sé afsláttur sem samt kann að vera það lítill að verðið sé ekki það lægsta sem býðst.  

Sneri á keppinautinn

Náttúrutalent.

Guðmundur Lárusson var einstakur íþróttamaður á sinni tíð. Hann var fæddur hlaupari eins og sést á því að þegar hann keppti fyrst á frjálsíþróttamóti í Reykjavík stakk hann harðsnúna spretthlaupara af og hljóp 100 metrana á 11,5 sekúndum á strigaskóm !  

Hann kom frá Eyrarbakka og sló næst í gegní  Vestmannaeyjum þar sem tímaverðirnir trúðu vart klukkum sínum, - 11,1 !

Frá Vestmannaeyjum komu snjallir menn eins og Torfi Bryngeirsson og síðar Árni Johnsen en Torfi lýsti síðar vel því hugarfari sem Eyjapeyjarnir höfðu þegar hann sagði á leiðinni til Brussel til að verða þar Evrópumeistari: "Strákurinn frá Búastöðum er sko enginn lopi!"

Guðmundur var í fremstu röð hér á landi í 100, 200, 400 og síðast 800 metra hlaupum.

Það var unun að horfa á hann hlaupa því að hann virtist ekkert hafa fyrir því heldur tifaði að því er virtist áreynslulaust allan hringinn í 400 metra hlaupinu.

Guðmundur var hársbreidd frá verðlaunasæti í 400 metra hlaupinu á EM í Brussel því að hann leit til hliðar þegar markið nálgaðist til að fylgjast með keppinaut sínum, Svíanum Wolfbrandt, og kastaði sér síðan áfram yfir marklínuna, en áttaði sig ekki á því að línurnar og hliðstólparnir sem hann hélt að væru endamarkið höfðu verið sett þarna fyrir aðra hlaupagrein fyrr um daginn og hafði gleymst að má línurnar út og taka hliðstólpana í burtu.

Við þetta missti Guðmundur Svíann fram úr því að 10 metrar voru í hið raunverulega endamark. 

Hann setti hið langlífa Íslandsmet, 48,0, í undanúrslitahlaupinu en hljóp á 48,1 í úrslitunum og hefði líklega náð 47,9 ef síðustu 20 metrar hlaupsins hefðu heppnast betur.

Guðmundur hélt lengi tryggð við æskuna í frjálsíþróttunum og var tímavörður á mótum um árabil.

Hann var einstaklega geðþekkur maður og ljúfur og að honum er sjónarsviptir.  

Andlát: Guðmundur Lárusson