Slær í gegn í þriðja sinn í Eurovision. Tíu ára afmæli.

Gréta Salóme Stefánsdóttir er nú þegar á unga aldri svo sannarlega að verða reynslubolti í Eurovision því að ég get með ánægju óskað henni til hamingju með sigurinn í kvöld á þeim forsendum að hún steig sín fyrstu spor aðeins 16 ára gömul með því að vera í upphafsmynd lagsins "Stundin-staðurinn" og spila forspil lagsins í Söngvakeppninni 2006.

Þetta var ekki langt myndskeið, en vegna þess að lagið hófst með því og hinn ungi aldur hins heillandi einleikara og dásamleg tök hennar á hljóðfæri hennar hrifu áhorfendur, má alveg segja að hún hafi slegið í gegn.

Í samstarfinu við hana í keppninni var mér strax ljóst að þar var alveg einstaklega efnilegur listamaður á ferð og afbragðsmanneskja að öllu leyti.

Þau voru þrjú, öll ung, hún, Edgar Smári og Þóra, sem stigu þarna sín fyrstu spor í sjónvarpi, og það var vinur minn, Óskar Einarsson hjá Hvítasunnusöfnuðinum, sem benti mér á þau þegar ég leitaði til hans til að velja flytjendur.

Hann útsetti fiðlustefið, sem hún lék.

Ég hef sjaldan fyllst eins mikilli bjartsýni um framtíð þjóðarinnar og við að kynnast þessu fyrirmyndar unga fólki.

Til hamingju, Gréta Salóme, og fyrirgefðu, að mér líði eins og ég eigi svolítið í þér.   

Greta fer aftur í Eurovision

Neikvæðar árásir er niðurdrepandi.

Þetta er skrýtin setning en á að lýsa því, að með því að leggja áherslu á neikvætt niðurrif í stað þess að draga hið jákvæða fram í umræðum um stjórnmál og stjórnmálafólk er verið að fæla góða einstaklinga frá því að taka þátt í þeim.

Þetta er áberandi í umræðunni víða um lönd og gerir mikið ógagn, því að mikilvægt er að verkefnin í stjórnmálum séu áhugaverð í hugum kjósenda í staðinn fyrir það þau séu sífellt töluð niður.

Nú eru til dæmis forsetakosningar framundan og verða háðar við alveg ný skilyrði, þar sem opin og oft óvægin umræða á netmiðlum og netinu á eftir að ráða miklu.

Miðað við margt það sem þegar hefur komið fram í umræðunni, virðist það ekki fýsilegt fyrir frambærilega einstaklinga að gefa kost á sér.

Ástæðan er hættan á því að ráðist verði harkalega að viðkomandi og honum eða henni fundið allt til foráttu, jafnvel með rangfærslum. Þegar hefur borið á slíku á undanförnum vikum.

Mörgu góðu og hæfu fólki kann að finnast, ef það hefur hugað að framboði, að með því sé það að leggja sig á höggstokkinn opinberlega og gefa færi á svæsnum opinberum ásökunum.

Það er ekkert tilhlökkunarefni, hvorki fyrir viðkomandi né hans nánustu.

Þegar við þetta bætist sú ímynd, að stjórnmál séu óhrein og það fólk orðið óhreint og útatað sem tekur þátt í þeim, er ekki við góðu að búast.

Fyrir slíkt líða stjórnmál, stjórnmálastef og stjórnmálafólk og það er hættulegt fyrir lýðræðið og velfarnað þjóðarinnar, því að það er tálsýn, að hægt sé að sinna brýnum málefnum og viðfangsefnum þjóðarinnar án þess að í því felist stjórnmál.

Þegar endanlega verður séð hvaða frambjóðendur verða í komandi kosningum, er vonandi að fylgismenn hvers og eins haldi fremar fram því sem þeir telja jákvætt hjá þeim sem þeir styðja heldur en að halda fram því sem þeim finnst neikvætt hjá öðrum frambjóðendum.

Þingsköp dónalegt orð

Benz-BMW-Audi vígið stendur enn.

Áratugum saman hefur Þjóðverjum tekist að verja vígi Benz-BMW-Audi þótt gerð hafi verið áhlaup á það úr mörgum áttum. Nánar tiltekið er um að ræða Benz S, BMW 7 og Audi 8.

Að vísu eru stærðar- og verðflokkarnir margir hjá þessum verksmiðjum en minni bílar og ódýrari njóta þess að baða sig í ljóma flaggskipanna.

Fram til 1990 stóðst þetta vígi áhlaupin nokkuð afgerandi en þegar Lexus 400 kom á markaðinn löngu eftir að Cadillac hafði verið hrundið af toppnum 1990, sentust hönnuðir dýrasta Benzins að teikniborðunum, felmtri slegnir.

Þjóðarstolt stórþjóða á oft erfitt uppdráttar þegar um bíla þjóðhöfðingja og heldri manna er að ræða, og voru Rolls Royce og Citroen DS dæmi um það, eins og sást í mynd í afmælisþætti Sjónvarpsins af því þegar Pompidou Frakklandsforsetinn kom til Íslands.

Renault, Citroen og Peugeot hefur kitlað í það að sækja fram í þeim flokki bíla þar sem gróðinn er mestu af hverju eintaki, en hefur ekki tekist það fram að þessu, þrátt fyrir hverja tilraunina af annarri síðasta fjórðung 20. aldarinnar.

Benz-BMW-Audi hafa orðið fyrir ýmsum áföllum síðustu ár varðandi bilanatíðni, endingu og fleira, en ljóminn yfir þessum þýsku "eðalbílum" er svo rótgróinn og og mikill, að enn eru ekki í augsýn bílar í "eðalflokknum" sem geti gert þeim skráveifu.  

Fallegasti bíll heims

Mestu verðmæti landsins fjarlægð úr texta en hagsmunir landeigenda standa.

"Almenningi er heimil för um landið og dvöl þar í lögmætum tilgangi." Þessi hugsun er ekki ný og var strax uppi á borðinu í íslenskri löggjöf fyrir sjö öldum.

Sams konar ákvæði er í frumvarpi stjórnlagaráðs að stjórnarskrá, en er ekki í núgildandi stjórnarskrá.

Af einhverjum ástæðum sleppir stjórnarskrárnefnd því úr frumvarpi stjórnlagaráðs að gengið skuli um náttúruna af varúð og virðingu, en hagsmunir landeigenda eru hins vegar tryggðir í frumvarpi stjórnarskrárnefndar.

Sömuleiðis er rutt burtu ákvæðum í frumvarpi stjórnlagaráðs um að "fjölbreytni lífs og lands sé viðhaldið og náttúruminjar, óbyggð víðerni, gróður og jarðvegur njóti verndar. Fyrri spjöll skuli bætt eftir föngum."

Þetta má sem sagt alls ekki standa í stjórnarskrá að mati stjórnarskrárnefndar og er ekki lítil breyting, - alveg á skjön við niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar í október 2012 um að frumvarp stjórnlagaráðs skuli lagt til grundvallar í nýrri stjórnarskrá.

Dapurlegt er að sjá hvernig texti stjórnlagaráðs varðandi gildi og virði einstæðrar náttúru landsins, ákvæðum um mestu sérstöðu og verðmæti Íslands, er rutt í burtu en hagsmunir landeigenda hins vegar stjórnarskrárvarðir. 

Í staðinn fyrir texta stjórnlagaráðs á þessi að duga að mati stjórnarskrárnefndar: "Ábyrgð á vernd náttúru og umhverfis hvílir sameiginlega á öllum og skal verndin grundvallast á varúðar- og langtímasjónarmiðum með sjálfbæra þróun að leiðarljósi."

Ágætt út af fyrir sig, sérstaklega að nefna langtímasjónarmið og sjálfbæra þróun.

Og síðan er texti stjórnarskrárnefndar svona áfram:

"Stuðlað skal að því að fjölbreytni náttúrunnar sé viðhaldið  og vöxtur lífríkis og viðgangur tryggður."

Ekkert um náttúruminjar, óbyggð víðerni, gróður, jarðveg og að bæta eftir föngum fyrir fyrri spjöll ( t.d. landgræðslustarf).   

 

Frjáls för stjórnarskrárbundin

Dýr geta sýnt af sér tvíkynhneigð.

Manny Pacquio hnefaleikakapppi mun hafa beðist afsökunar á ummælum sínum varðandi samanburð og mönnum og dýrum, en þau lýsa ekki aðeins fordómum heldur einnig fáfræði varðandi það að dýr sýni aldrei af sér samkynhneigða hegðun.

Þetta sá maður strax í sveitinni nokkrum sinnum á hverju sumri, oftast hjá kúm þegar þær voru að "beiða" eins og það er kallað.

Því miður virtist sá sem tók viðtalið við Manny ekki hafa verið í sveit, því að annars hefði hann getað afgreitt hnefaleikameistarann með "knock out" gagnhöggi.

Manny Pacquiao hefur notið einstæðrar virðingar fyrir mannkosti sína og það, hvernig hann hóf sig upp úr afar erfiðum aðstæðum í æsku upp í það að verða á tímabili besti hnefaleikari heims miðað við þyngd ("pound for pound") og komast á þing.

En trúmálin á hinum kaþólsku Filippseyjum skipta miklu máli í stjórnmálum, og í jafnréttismálum hinsegin fólks eru þar því enn ríkjandi afar þröngsýn og skilningslítil sjónarmið, sem meira að segja hinn ofurkjarkmikli afreksmaður hefur ekki döngun í sér að rísa gegn.

Nema hann trúi einfaldlega því sem hann er að segja, sem er lítið skárra.

 

Nike sparkar Pacquiao

"Að jafnaði eðlilegt gjald."

Nú liggja tillögur stjórnarskrárnefndar fyrir á vefnum stjornarskra.is., duttu þar inn rétt í þessu.  

Gagnstætt því sem greint var frá í fréttum í fyrradag, er "sjálfbær þróun" sem betur inni í textanum varðandi vernd náttúru, en hins vegar talað um að auðlindir "ber að nýta á sjálfbæran hátt."

Miklu varðar að orðalagið "á sjálfbæran hátt" verði útskýrt í fylgigögnum nefndarinnar sem annað orðalag yfir að sjálfbær þróun sé viðhöfð, og sé svo, ber að fagna því út af fyrir sig að "sjálfbær þróun" er áfram nefnd sem grunngildi.

Sé hins vegar verið að draga í land með þessu orðalagi þarf að vera vel vakandi fyrir því, af því að greinin, sem stjórnlagaráð lagði til, hefur verið stytt hressilega og til dæmis því kastað út að "fyrri spjöll skuli bætt eftir föngum".

Það hafa meðal annars verið verkefni Landgræðslunnar, landgræðslubænda og áhugafólks um að vinna slíkt þjóðþrifastarf, sem er alveg hliðstætt við það að hamla gegn náttúruspjöllum. 

Og enn verri breytingar hafa verið gerðar annars staðar í ákvæðunum um auðlindir og náttúru. 

Orðalagið í frumvarpi stjórnlagaráðs um gjald fyrir nýtingu auðlinda, "fullt gjald", hefur verið þynnt svo út með orðalaginu "að jafnaði eðlilegt gjald", að hægt er að toga og teygja þennan texta í allar áttir.

"Að jafnaði" gefur til kynna, að ekki sé alltaf skylt að taka gjald, heldur nógu oft til þess að hægt sé að segja að það sé gert "að jafnaði."

Og orðalagið "eðlilegt gjald" er augljóslega af sama toga, að hægt sé að koma gjaldinu niður að geðþótta valdhafa í stað þess að miðað sé við fullt verð, markaðsverð.

Sem þýðir að þetta stóra mál verður áfram á sama stigi og nú, og jafnvel keyrt afturábak með orðalaginu "að jafnaði", því að "að jafnaði" og "eðlilegt" er í raun tvöföld árás á texta stjórnlagaráðs.

Vísa má í fyrri bloggpistil um áhrif þess að orðið "einkum" var skeytt hér um árið inn í upptalningu á því hvenær bæri að gefa stefnuljós, - þ.e.  "einkum skal gefa stefnuljós þegar ekið er...." -  Sem þýddi að ákvæðið var ónýtt fyrir dómstólum af því að með orðinu "einkum" var ökumönnum gefinn kostur á að gefa ekki stefnuljós.

Tillögur stjórnarskrárnefndar í heild

Hvers vegna er fólkið ekki ráðið beint?

Hvers vegna er starfsfólk ekki ráðið beint til vinnu hjá fyrirtækjum? Líklegasta ástæða: Peningar, lægri launakostnaður. Einnig myndast þrýstingur á að leita til "verktaka" þegar framboð á vinnuafli er minni en eftirspurn.

Það er engin tilviljun að Ríó Tintó lætur meðal annars stranda á því í kjaraviðræðun, að fá ekki að ráða verktaka til starfa í álverinu.

Í raun þýðir svonefnd "launafrysting" að laun starfsfólksins lækka miðað við neysluvísitölu og fjölgun verktakaráðinna starfsmanna þýðir einfaldlega enn meiri launalækkun og beitingu mansals.

Fyrir næsta umhverfi mansals er það augljós hvati til að vera ekkert að skipta sér af svona löguðu, að þá minnka framleiðsla og gróði viðkomandi fyrirtækis og þar með tekjurnar af því fyrir samfélagið.

Nema að hægt sé að ráða í hvelli nýja "verktaka."

 

 

 

Tvö önnur mansalsmál í rannsókn

Land mikils stríðsglæps.

Um margra ára skeið ríkti blóðug borgarastyrjöld á Shri Lanka milli stjórnar landsins og svonefndra Tamiltígra.

Þessi stjórn var svo forstokkuð að hún bauð blaðamönnum frá Evrópu í ókeypis og glæsilega ferð  til landsins til þess að þeir gætu "kynnst" landi og þjóð.

Þá var ég fréttamaður hjá Sjónvarpinu og boðið barst inn á mitt borð auk fleiri.

Auðséð var á áætluninni um þessa boðsferð, að gefa átti ósanna glansmynd af þjóðlífinu og slá ryki í augu umheimsins.

Það kom ekki til mála að fara slíka ferð, jafnvel þótt boðnir væru gull og grænir skógar.

Fulltrúar frá Norðurlöndum voru á Shri Lanka á tímabili til að reyna að miðla málum, og meira að segja fór Þorfinnur sonur minn, sem starfaði við það þar, í þyrluferð upp í fjöllin á vit tígranna þegar reynt var að koma á friði með samningum. 

Allt reyndist það vonlaust og þegar vel hentaði fyrir stjórnina hreinlega murkaði hún uppreisnarmenn niður á viðurstyggilegan hátt með vopnavaldi og kæfði uppreisnina í blóði.

Er ljót frásögn vitna af því þegar á einum stað var búið að króa stóran hóp uppreisnarmanna af á strönd og þeir voru strádrepnir.

Hefði þetta gerst í Sýrlandi eða öðru olíuríkii í Miðausturlöndum er næsta víst að vestrænir fjölmiðlar hefðu slegið því upp og mikill hvellur orðið.

En Shri Lanka er langt í burtu, engin olía, og öllum var skítsama.  

 

Fólkið í Vík er frá Sri Lanka

Eitt orð eða hugtak getur breytt lagaákvæði og eyðilagt það.

Þegar reynt er að meta áhrif og virkni orðalags í lagatextum kemur ótrúlega oft í ljós að með því að skjóta aðeins einu orði inn í textann er hægt að gera hann ónýtan.

Gott dæmi um þetta voru ákvæði umferðarlaga hér um árið varðandi skyldu ökumanna til að nota stefnuljós.

Þeir, sem vildu gera ákvæðin skýr og afdráttarlaus, fengu því framgengt að í þeim væri tæmandi upptalning á öllum þeim tilvikum, þar sem gefa ætti skilyrðislaust stefnuljós.

Í lokaafgreiðslu málsins var orðið "einkum" komið inn í textann á undan orðinu "þegar" og þar með hljóðaði greinin þannig að skylt væri að gefa stefnuljós, "einkum" þegar ekið væri á þennan eða hinn háttinn.

Þegar síðan reyndi á þetta fyrir dómstólum kom í ljós að greinin var gagnslaus, því að þetta litla orð "einkum" var túlkað sem svo að ökumenn væru ekki skyldir að gefa alltaf stefnuljós við umrædd skilyrði og réðu því þar með alveg sjálfir hvort þeir gæfu stefnuljós eða ekki.

Þetta ófremdarástandi ríkti í mörg ár þangað til þetta litla orð "einkum" var fjarlægt úr textanum.

Það eru svona atriði, sem virðast vera svo smá, sem geta orðið svo ótrúlega stór.

Þess vegna er nauðsynlegt að skoða hverju stjórnarskrárnefnd vill breyta í texta stjórnlagaráðs.

Ekki þarf nema smá bút, sem birtur hefur verið, til að sjá, að stjórnarskrárnefnd fellir burtu orðin "við nýting auðlinda skal hafa sjálfbæra þróun og almannahag að leiðarljósi" og "fullt gjald..." ef marka má þær fréttir sem hafa birst um efni textans.

Hún setur orðið "eðlilegt" (gjald) í staðinn fyrir "fullt" (gjald). Í báðum tilfellum þýðir breytingin að ákvæðið verður óskýrara og loðnara, en það gefur einmitt tækifæri til túlkunar út og suður.

Hugtakið "sjálfbær þróun" er skýrt skilgreint og viðurkennt alþjóðlegt lykilhugtak um nýtingu auðlinda jarðarinnar og því nauðsynlegt að hafa það í þessum texta.

Einhver mikilsverð ástæða hlyti að liggja að baki því að fjarlægja slíkt grundvallarhugtak, og það getur varla verið annað sem vakir fyrir þeim, sem það gera, en að deyfa svo lagagreinina að hún verði óskýr og máttlítil.

Ágætur maður sagði mér áðan að orðin "að jafnaði" séu komin inn í textann. Áhrif slíks gætu allt eins orðið svipuð og þegar orðinu "einkum" var lætt inn í textann um stefnuljósagjöf.

Svona lagað getur haft afdrifaríkar afleiðingar og er nýlegur Hæstaréttardómur ágætt dæmi um það.

Þegar loksins náðist samkomulag um að lögfesta Árósasamninginn á Alþingi löngu eftir að hann hafði verið lögfestur allt í kringum okkur, tókst snjöllum lögfræðingum á vegum andstæðinga samningsins að læða inn að því er virtist smávægilegum atriðum.

Yfirlýstur tilgangur samningsins í öllum aðildarlöndum er að almannasamtök náttúruverndar- og umhverfisverndarfólks geti átt svonefnda lögaðild að framkvæmdum.

En strax og reyndi á samninginn fyrir Hæstarétti kom í ljós að þessi sakleysilegu atriði nægðu til að hann úrskurðaði, að stórir hópar, hundruð útivistarfólks og þúsundir félaga í útivistar- og náttúruverndarsamtökum ættu enga lögaðild að hervirkjunum í Gálgahrauni, þvert ofan í yfirlýstan tilgang Árósasamningsins.

Venjulega komast svona úrskurðir Hæstaréttar fyrir á örfáum blöðum, jafnvel einu eða tveimur.

En í þessu tilviki þurfti Hæstiréttur hvorki meira né minna en ellefu blaðsíður til að réttlæta þennan fráleita dóm.

Með þetta í huga er rétt að hvetja til þess að hafa varann á þegar virðist vera ætlunin að leika svipaðan leik varðandi kaflann um auðlindir og náttúru í stjórnarskrá.

Þeir sem beita þessari aðferð kunna trixin og við verðum að þekkja þau til að varast þau.

  

  

Hvernig verður stjórnarskránni breytt?

Langt síðan vitað hvar helst væri þörf á aðgerðum.

Fyrir 20 árum átti ég sjónvarpsviðtal við þýskan háskólaprófessor og Íslandsvin sem hefur komið árlega til landsins með nokkra tugi nemenda sinna.

Hann lýsti yfir hryggð sinni yfir þeirri þjóðarskömm sem meðferðin á Geysisvæðinu og nokkrum öðrum svæðum, sem hann tiltók, væri.

Það hefur verið vitað um ástand Laugavegarins, Leirhnjúkssvæðisins og fleiri staða með vaxandi átroðningi í mörg ár.

Samt er meira að segja ekki einu sinni hægt að nýta það fé sem veitt er í að taka til hendi, af því að það er búið að trassa það að skipuleggja aðgerðir þannig að eitthvað verði hægt að gera af viti.

Enn er verið að "vinna að því að skoða málin."

Það hefur verið vitað í áratugi að stór hluti erlendra ferðamanna eru óvanir þeim aðstæðum sem víða eru á Íslandi, og þegar horft er á myndir af ferðamönnunum, sem eru í jakahlaupi á Jökulsárlóni, er ljóst, að það er ekki spurning um hvort, heldur hvenær fyrsta stórslysiðs verður og síðan hvert af öðru.

Fréttir í þessa veru eru daglega. Í ljós kemur til dæmis að ný verksmiðja á Grundatanga, sem þurfti ekki einu sinni að fara í mat á umhverfisáhrifum af því að starfsemi hennar átti að vera svo pottþétt, er "tilraunastarfsemi" að sögn formanns stjórnar verksmiðjunnar.

Og af því að þetta er "tilraunastarfsemi" þá eigum við ekkert með að vera fetta fingur út í það þótt hún heppnist ekki.  

Það leiðir hugann að því hvað verði uppi á teningnum varðandi kísilmálmverksmiðjuna nýju, sem átti að vera með svo frábæran og nýjan tæknibúnað, að mengunin yrði nær engin.

Mun talsmaður hennar koma líka og segja, ef á bjátar, að það sé bara eðlilegt af því að nýja vinnsluaðferðin sé "tilraunastarfsemi"? 

Fastir á ísjaka í Jökulsárlóni