Er friðlýsing Dettifoss vopn gegn álveri?

Dettifoss er aflmesti foss Evrópu. Gjástykki er einstætt náttúruundur á heimsvísu og tekur jafnvel sjálfri Öskju fram að því leyti. Öll þessi undur eru í þeim landshluta þar sem Alcoa mun þurfa alla fáanlega orku.

En nú er búið að finna röksemd gegn því að þessi fyrirbæri séu friðuð, enda eru þau nú öll á lista yfir virkjanakosti á Íslandi.

Röksemdin er sú að með því að friða svona fyrirbæri sé verið að eyðileggja möguleika byggðar á Norðausturlandi sem standi eða falli með álveri á Bakka.

Rétt er að vekja athygli á því að fyrir liggur yfirlýsing Alcoa um það að 250 þúsund tonna álver verði ekki nógu arðbær heldur verði hún að lokum að verða um 350 þúsund tonn.

Sagt er að virkjun Gjástykkis geti fellt 250 þúsund tonna álver.

Nú höfum við á teikniborðinu svonefnda Helmingsvirkjun Jökulsár á Fjöllum með Dettifoss, Selfoss og Hafragilsfoss innanborðs og augljóslega ógnar friðun Dettifoss því að álverið á Bakka geti orðið eins stórt og bráðnauðsynlegt er og raunar þyrfi líka að virkja Öskju til þess.

Með því að tala um að friðlýsingar séu vopn gegn álverum er verið að snúa hlutunum við.

Hin raunverulega ástæða þess að leggja verður öll náttúruundur undir er sú fráleita stefna að leita að svo risastórum og fáránlega orkufrekum kaupanda að náttúruverðmæti heilu landshlutannq séu undirlögð.

Álverið er vopn gegn friðlýsingum en ekki öfugt. Ef um væri að ræða fleiri og skaplegri kaupendur, sem henta einmitt vel varðandi jarðvarmavirkjanir, væri staðan ekki sú sem hún er.

Nú er hamrað á því að tilraunaboranir verði aðeins á 2% Gjástykkis.

Það vill svo til að ég er orðinn nokkuð kunnugur svæðinu og get fullyrt að virkjun á fyrirhuguðum stað mun gjöreyðileggja það gildi sem Gjástykki hefur.

Ástæðan er sú að mannvirkin munu blasa við á öllu svæðinu og hávaðinn úr borholunum eyðileggja með öllu kyrrð þess. Þarna yrði til dæmis aldrei fyrirhugað æfingarsvæði marsfara femur en að æfingasvæði tunglfara hefði getið orðið í Öskju, hefði þar verið komin ígildi Hellisheiðarvirkjunar.  

Til samanburðar get ég nefnt, að yrðu gerðar stórfelldar malarnámur í suðurhlíðum Esjunnar sem sæust alla leið til Keflavíkur, myndu þær þekja innan við 2% af svæðinu sem Esjan sést frá.  

Mikið er rætt um Gjástykki á þann veg að ætla mætti að það sé gróðurvana auðn. Næstefsta myndin hér á síðunni sýnir að einn merkilegasti jarðmyndanahluti þess er á vel grónu landi.  

Neðsta myndin er af Kröfluvirkjun og næsta nágrenni hennar. Ég hef orðið var við að margir halda að virkjanir eins og hún og Hellisheiðarvirkjun hafi lítil umhverfisáhrif.

Þetta fólk hefur ekki farið upp á virkjanasvæði Hellisheiðarvirkjunar en ætti að gera það en hafa þó í huga að það sé ekki með viðkvæm öndunarfæri þegar það fer að njóta hinnar "hreinu" orkuöflunar.

Og svona í lokin: Náttúruundur Norðausturlands gefa ósnortin miklu meiri möguleika til eflingar byggðar þar en einn stór orkukaupandi sem að vísu kemur af stað umsvifum vegna framkvæmda í einhver ár sem síðan lýkur og gerir jafn marga atvinnulausa og fengu atvinnu við þær í upphafi.

Þetta er spurning um hvort skómigustefnan, sem ég kalla svo, sé ekki einmitt það sem varast beri .  

Friðlýsing Gjástykkis vopn gegn álveri?

Þarf að nota hvert tækifæri.

Af því að Íslendingar eru lítil þjóð er hætt við því að aðalatriði Icesavemálsins komist ekki á framfæri við ráðamenn og almenning í öðrum löndum.

Það er eitt mikilvægasta hlutverk íslenskra ráðamanna, fjölmiðla og þjóðarinnar að koma réttum upplýsingum á framfæri við hvert það tækifæri sem býðst. 

Utanríkisráðherra er í vinnu hjá þjóðinni til þess að sinna þessu og gott að frétta af því þegar slíkt gerist líkt og nú í sambandi við gagnrýni Össurar Skarphéðinssonar á sænska fjármálaráðherrann. 

Það þarf ekki aðeins að bregðast við þegar svona gerist, heldur líka að skapa og nota hvert það tækifæri sem hugsast til þess að halda því á lofti sem þjónar sanngirnisatriðum í þessari deilu. 

Gagnrýnir harðlega sænskan ráðherra

Allt fyrir málefnið. Alveg eins og kallinn!

Ég hef aldrei safnað skeggi alla mína hunds og kattartíð og datt aldrei í hug að ég myndi gera það, - ekki einu sinni fá mér mottu eins og pabbi gamli fékk sér síðustu árin. 

En þegar Guðrún Agnarsdóttir, sú mikilhæfa og mæta kona, hringdi í mig og bað mig um að taka þátt í átaki Krabbameinsfélagsins varð að sjálfsögðu ekki vikist undan því að fengnu leyfi konu minnar.

Mig hefur aldrei dreymt um þetta og mottan kemur mjög hægt og virðist næsta tjásuleg og mislit.

Það hefði þá verið munur að láta hana vaxa þegar liturinn var eldrauður eins og áramótablys.

Faðir minn heitinn staulaðist á hækjum og fór í hjólastól síðustu árin auk þess að vera með mottuna sína.

Nú virðist sá gamli vera að lifna við í syni sínum og það er kannski það skemmtilegasta við þessa motturækt.  

Gamall draumur rætist

Athyglisverð þögn.

Stundum var sagt hér í gamla daga að þögn Moggans segði stundum meira en fréttaflutningurinn.

Í gær var haldinn opinn kynningarfundur á mjög umfangsmiklu starfi þeirra sem unnið hafa að Rammaáætlun um virkjanir vatnsafls og jarðvarma og komu þangað fjölmiðlamenn, enda verkefnið eitt hið stærsta sem fengist er við hér á landi varðandi stórmál sem brenna á þjóðinni.

Sömuleiðis kom fram í fjölmiðlum í gær að Svandís Svavarsdóttir undirbyggi nú að friða Gjástykki. Hvorugs þessa sást getið á mbl. is eða í Morgunblaðinu.

Kannski hefur blaðið tekið þá stefnu um Gjástykki, sem Halldór Blöndal orðaði í bréfi til blaðsins: "Og nú vilja menn friða Gjástykki. Hvers vegna veit enginn."Málið kannski afgreitt og best að enginn viti neitt.

Ég kem því á framfæri hér og nú að sé þessi þögn Morgunblaðsins vegna skorts á gögnum og myndum, get ég látið blaðinu og öðrum fjölmiðlum í té bestu, ítarlegustu og fjölbreyttustu myndir sem til eru af svæðinu Leirhnjúkur - Gjástykki, en það svæði er ein órofa heild sem sækja á inn á með virkjanir í tangarsókn vélaherdeildanna úr norðri og suðri.

Gamalkunnugt fyrirbæri.

Það þekkt fyrirbæri úr sögu þjóðanna að þegar verð á vöru er hækkað umfram ákveðið mark leita neytendur leiða til að fá hana eftir öðrum leiðum.

Þetta var reynslan í Finnlandi á sinni tíð, ef ég man rétt, þegar áfengisverð var hækkað verulega. 

Þess vegna ættu aukin bruggun og aukið smygl ekki að koma á óvart varðandi neyslu áfengis á Íslandi ef það er skattlagt um of. 

Nú er það svo að ég er bindindismaður og tel að menn séu alltof bláeygir gagnvart böli áfengisneyslu og meðvirkir með ofneyslu áfengis. 

En ég geri mér samt grein fyrir ákveðnum lögmálum mannlegrar hegðunar sem ekki er hægt að sniðganga og var einu sinni orðað með þessum orðum: "Áfengisbölið verður að hafa sinn gang."

Ef skattlagning fer yfir ákveðið mark getur hún farið að virka neikvætt fyrir ríkissjóð og þarf að vanda vel til að finna hvar þessi mörk liggja. Á kannski eftir að koma betur í ljós. 

Sem merki um mátt Bakkusar er setningin góða á eðli áfengisfíknar hjá óreglumanni, sem var einhver skemmtilegasta maður, sem ég hef kynnst, en mælti þessi fleygu orð með sínum sérkennilega gormælta framburði þegar verðið á víni hafði verið hækkað mikið hjá ÁTVR:

"Nú eg brennivínið ogðið svo dýgt, Ómag, að maðug hefug ekki efni á að kaupa ség skó."

Biðst síðan velvirðingar á því að hafa fyrir mistök tengt blogg um Rammaáætlun við fréttina um bruggtækin. 

Geysir, Gullfoss, Askja, Kverkfjöll o. fl.

"Ertu ekki að grínast? " er sagt við mig þegar ég nefni þá staðreynd að tíma og peningum sé nú eytt í það að rannsaka hagkvæmni og umhverfisáhrif virkjana Geysis, Gullfoss, Öskju, Kverkfjalla, Gjástykkis, Landmannalauga og Kerlingarfjalla svo að dæmi séu tekin.

Þetta er gert undir hatti svonefndrar Rammaáætlunar um virkjun vatnsafls og jarðvarma. 

Það, að ræða um fyrrnefnd svæði og fleiri sem virkjanasvæði og eyða fé og fyrirhöfn í að rannsaka þau á þeim grundvelli er hliðstætt við það að í Bandaríkjunum stæðu yfir rannsóknir á mismunandi virkjanakostum í Yellowstone eða öðrum þjóðgörðum og friðlöndum Bandaríkjanna. 

Nú á eftir verður blaðamannafundur vegna Rammaáætlunar og að sinni ætla ég að bíða eftir að honum ljúki áður en ég fjalla nánar um þetta mál. 

En fréttin í Fréttablaðinu um 84 virkjanir sem verið er að rannsaka og 20 í viðbót sem kannski þurfi að bæta við fyllir mig ekki mikilli bjartsýni um framtíðina í þessum málaflokki hér á landi, burtséð frá góðri vinnu og viðleitni þess góða fólks sem hefur verið falið að framkvæma þessar rannsóknir. 

Virkjanafíklarnir hafa sett upp þá vígstöðu að engin takmörk séu á því hve langt þeir vilji ganga og þar með að ná því fram að það sem kallað verði "sátt" geti farið langt í að teljast fullnaðarsigur þeirra. 

En nú er að sjá hvað blaðamannafundurinn á eftir hefur upp á að bjóða. 

Bruggtækin dregin fram að nýju

Grimmd á móti grimmd?

Tvennt er það sem mér hefur aldrei hugnast varðandi dauðarefsingar. Í fyrsta lagi að til skuli vera siðmenntuð þjóðfélög sem beita þessari forneskjulegu og í raun villimannlegu refsingu, sem mér finnst aldrei réttlætanleg. 

Í öðru lagi hvers vegna á okkar miklu tæknitímum skuli enn í sumum löndum vera staðið að aftökunum eins og gert er.

Allir sem hafa verið svæfðir fyrir skurðaðgerð vita af eigin reynslu að hægt er að standa að aftökum á skaplegri hátt en tíðkast víða á einfaldan og sársaukalausan hátt. 

Aftakan getur þess vegna verið í tveimur áföngum: Fyrst svæfingin og síðan dauðaskammturinn gefinn þegar brotamaðurinn er meðvitindarlaus.  

Það er nöturlegt að alþjóðleg mannréttindasamtök skuli enn þurfa að berjast í þessu máli.  

Reyndi sjálfsvíg fyrir aftöku

Glöggt gests augað?

Það er ekki furða þótt útlendingum finnist þeir ekki sjá mörg merki um kreppu á Íslandi. Ekki þarf annað en að horfa á alla stóru bílana í umferðinni þar sem á ferð er eyðslufrekasti og mest mengandi bílafloti í Evrópu.

Þetta segir þó ekki alla söguna því að vegna fjarlægðar landsins frá öðrum löndum sitjum við uppi með allt of dýran og stóran bílaflota, sem skilur eftir sig slóð vanskila eða greiðsluerfiðleika upp á tugi milljarða vegna allra bílalánanna sem voru tekin fyrir bílunum á sínum tíma. 

Útlendingarnir hafa heldur ekki samanburð við ástandið fyrir hrunið. 

Hins vegar er ljóst af ýmsum dæmum, sem komið hafa upp á yfirborðið, að fjöldi fólks notaði sér aðstöðu sína til að færa til fjármuni þannig að eftir hrun geti þeir haft það jafn gott og fyrir hrun og veitt sér mikinn munað sem fyrr. 

Það er gömul saga og ný að sumir veriðast geta grætt á hverju sem er, hvort sem það er uppgangur, umsvif, hrun eða vandræðum annarra. 

Ein þekktasta fjármálalega "hýena" Bretlands flýtti sér til Íslands þegar hrunið dundi yfir til þess að koma ár sinni fyrir borð og fjárfesta í brunaútsölum. 

Lítil ummerki um erfiðleika

Næstum 40 ár aftur í tímann?

Þegar Bandaríkjaher var með þyrlusveit á Keflavíkurflugvelli voru fjórar þyrlur lágmark. 

Þyrlur þurfa mun meiri viðhaldstíma en flugvélar og þess vegna verða þær að vera minnst fjórar, - annars koma tímabil þegar ekki er völ á þyrlu til knýjandi verkefnis. 

Upp úr 1970 kom Varnarliðið á fót sveit mjög öflugra þyrlna sem nefndar voru Jolly Green Giant.

Myndaðist ástand þar sem þessar þyrlur og þyrlur Landhelgisgæslunnar mynduðu flota, sem hægt var að grípa til á víxl ef svo bar undir.

Þannig var áhöfn bandarískrar þyrlu sem vann mikið björgunarafrek í hinni afskekktu Vaðalvík sunnan Norðfjarðar á sínum tíma.

Síðasta áratug hafa þyrlurnar verið sex samanlagt, íslenskar og bandarískar.

Með því að fækka þyrlunum ofan í þrjár alls er flotinn ekki aðeins orðinn helmingi minni, heldur er það ekki spurning um hvort heldur hvenær þyrla verður ekki tiltæk í áríðandi útkall.

Slíkir dagar verða óhákvæmilega nokkrir á hverju ári.

Ef þyrlunum verður fækkað niður í tvær, eins og verið að að gæla við, verður farið næstum 40 ár aftur í tímann.

Í lokin ein spurning: Er það rétt að á nýja dýra og stóra varðskipinu geti þyrla ekki eins og hægt hefur verið hefur á íslenskum varðskipum? 

 

Þyrlan kölluð til leitar

Langhlaup eins og landhelgismálið.

Alistair Darling er að átta sig á því að Icesave-málið er um margt líkt landhelgisdeilum Íslendinga og Breta, - langhlaup sem getur staðið í áratugi. 

Frá hans bæjardyrum séð nú um stundir og með tilliti til atkvæðaveiða fyrir kosningar setur hann málið þannig upp að Bretar muni stefna að því að ná aftur öllu fénu sem þeir ákváðu einhliða að eyða í bæta breskum innistæðieigendum tjónið sem þeir urðu fyrir vegna Icesave. 

Frá okkar bæjardyrum séð hlýtur að vera höfuðatriði, þegar við reynum nú samninga til þrautar, að fá fram "Fair Deal", sanngjarnan samning, sem speglar það sem við komumst lengst núna, líkt og í hverjum samningi vegna landhelgisútfærslna okkar var samið um þá stærð landhelgi, sem við komumst lengst með, 4, 12, 50 og 200 eftir atvikum. 

Þegar litið er til baka til samninganna í árslok 2008, í maí og síðar á árinu í fyrra, fórum við eins langt og hægt var að komast á þeim tímapunktum, þótt deila megi um aðferðir og það hvort við hefðum kannski getað komist lengra. 

Nú er þarflaust að fara ofan í gamlar skotgrafir á víglínu sem hefur færst til heldur einbeita okkur að því að vinna úr núverandi stöðu og meta hve lengi tíminn vinni með okkur og hvenær hann fer að vinna á móti okkur. 

Langtímamarkmið okkar þarf að miðast við að breskir og hollenskir skattgreiðendur axli byrðar sameiginlega með Íslendingum en ekki þannig að einn aðilinn borgi 24 sinnum meira á mann en hinir. 

Sömuleiðis þarf að fá fram fyrirvara sem tryggja að áhættunni verði dreift á samningsaðila og að þetta verði sanngjörn greiðslubyrði. 

Í þriðja lagi á það að vera langtímamarkmið okkar að þegar allar eignir Landsbankans hafa verirð seldar og sést hvort og hve mikið stendur út af, að hvorki Bretar né Hollendingar sleppi svo billega að borga ekki neitt, heldur í sanngjörnu hlutfalli við okkar greiðslur. 

Bretar vilja sýna sveigjanleika