Komið í áfangaskjal Stjórnlagaráðs.

Það er ekki sjálfgefið að kynhneigð verði tiltekin í upptalningu í mannréttindaákvæði nýrrar stjórnarskrár um helstu hópa fólks, sem tryggt verði að njóti jafnréttis á við aðra þjóðfélagsþegna.

Til eru þeir sem vilja helst enga svona upptalningu og telja, að orðin "allir njóti jafnréttis fyrir lögum..." sé nóg. 

En í mannréttindasáttmála Evrópu sem Ísland hefur gerst aðili að, er kynhneigð tilgreind í þessari upptalingu, og upptalningin sjálf er ekki sett fram til að segja, að aðeins í tilgreindum tilvikum skuli jafnrétti ríkja, heldur eru orðin "...svo sem..."beint á undan upptalningunni og atriðin í  rununni er þangað komin vegna þess að orðin um að allir skuli njóta jafnréttis hafa einfaldlega ekki dugað í þessum tilfellum. 

Geta má þess að í stjórnarskrá Bandaríkjanna voru þegar í upphafi almenn ákvæði um mannréttindi, en þó voru þau fótum troðin í átta áratugi hvað þrælahald snerti og misréttið ekki upprætt að fullu fyrr en 200 árum síðar. Þess vegna eru orðin "litarháttur" og "uppruni" tilgreind í upptalningunni, sem nú liggur fyrir í þeim texta sem er í mannréttindaákvæðum nýrrar stjórnarskrár í áfangaskjali Stjórnlagaráðs. 

Þetta er nefnt áfangaskjal til að árétta, að endanlegur og geirnegldur texti mun ekki liggja fyrir fyrr en á allra síðustu dögum í vinnu Stjórnlagaráðsins. 

Hinsegin dagar fengu mannréttindaverðlaun

Eins og þegar Che Guevara var drepinn.

Það er nú að koma fram sem ég óttaðist og tjáði á bloggi við lát Osama bin Ladens, að dráp hans gæti haft svipaðar afleiðingar og þegar Che Guevara var drepinn á sínum tíma.

Hann varð við það píslarvottur og tákn fyrir andúð margra í Mið- og Suður-Ameríku á heimsvaldastefnu Bandaríkjanna. 

Bolir og fleira með myndum af Osama bin Laden hafa farið víða um Asíu og Afríku og mun það jafnvel færast í aukana við lát hans líkt og gerðist á sínum tíma varðandi Che Guevara. 

Átökin og gjáin á milli ríkra og fátækra þjóða í heiminum mun því miður varla minnka við dráp Osama.

Undirrótin liggur miklu dýpra en svo að einn maður lífs eða dauður breyti miklu um það. 

Aukin andstaða við Bandaríkin

Margt er skrýtið í ....

Yfirlýsingar íranskra leiðtoga eru oft á tíðum býsna skrýtnar, svo skrýtnar á stundum, að minnir á orðtakið  um kýrhausinn.

Ef Kanar höfðu Osama á valdi sínu áður en þyrlurnar lentu að næturþeli og ráðist var inn í bygginguna, sem Osama var í, nálægt miðju landi og rétt hjá stöðvum hersins, hvers vegna voru þeir þá í þeim leiðangri? 

Leiðangurinn sá arna hefur valdið því að nú er stirðari sambúð á milli Bandaríkjanna og Pakistan en nokkru sinni fyrr og því arfavitlaust að búa til svona leiðangur á þennan stað. 

Í 60 mínútum síðdegis jafnaði Andy Rooney láti Osama við lát Hitlers og lagði þá að jöfnu. Það taldi Rooney að réttlætti það að fögnuður ríkti yfir drápi Osama.

Obama sagði að réttlætinu hefði verið fullnægt með drápinu og 3000 manna, sem drepnir voru 11. september 2001 "hefði verið hefnt."

Þetta tel ég hæpið úr munni manns sem fékk friðarverðlaun Nóbels og tel það raunar aldrei fagnaðarefni að maður sé drepinn. 

Hitler lét beinlínis drepa 6 milljón Gyðinga í samræmi við þá stefnu að útrýma öllum Gyðingum, og stríðsstefna hans leiddi tugi milljóna í dauðann. 

Einhverjir kunna að segja að Osama bin Laden hefði látið drepa milljónir ef hann hefði getað það, en það eru ekki gild rök að mínu mati. Með sömu röksemdafærslu hefði verið hægt að sakfella Hitler fyrir þá löngun sína að drepa nokkrar milljónir Gyðinga í viðbót. 

Hefndarhugur er einhver hættulegasti eiginleiki mannsins og hefur valdið og veldur enn ómældu tjóni. 

Þetta rann upp fyrir mér þegar gömul kona í Demiansk í Rússlandi sagði mér að þýsku hermennirnir, sem hersátu bæinn og voru þar innikróaðir hefðu ekki verið það sem fólkið þar hræddist mest þótt Hitler hefði gefið út þá skipun að leyfilegt væri að skjóta hvern þann sem hermenn lysti. 

"Við vorum miklu hræddari við Finnana," sagði gamla konan, "þeir voru vitskert villidýr." 

Það rann ekki alveg strax upp fyrir mér hvers vegna þetta gæti verið satt en síðan lá það nokkuð ljóst fyrir.  Þýsku hermennirnir voru ungir menn sem höfðu verið sendir í fjarlægt land á vit þjóðar sem þeir vissu ekki að þeir ættu neitt sökótt við.

Finnarnir voru hins vegar að hefna harmanna frá vetrarstríðinu við Rússa tveimur árum fyrr. 

Íranar segja Osama hafa verið fanga Bandaríkjamanna

Spár Braga Árnasonar.

Fyrir nær 30 árum spáði Bragi Árnason prófessor því að notkun á vetni og fleiri nýjum kostum við orkunotkun myndi koma til sögunnar og þyrfti að koma til sögunnar sem fyrst.

Bragi var talinn setja fram óra en annað kom í ljós og í umfjöllun erlendra fjölmiðla um þessi mál er hans getið. 

Fyrir nokkrum árum tók Ari Trausti Guðmundsson viðtal við Braga sem spáði því að eina leiðin út úr orkukreppu mannkyns væri beislunn sólarorkunnar sjálfrar. 

Þessi ummæli vöktu enga athygli og í hugum þeirra sem á hlýddu líklega enn um hreina draumóra að ræða. Eða hvað?  Það skyldi þó aldrei vera að hann sé enn langt á undan sinni samtíð?

Sólarvélin lent í Brussel

Ofan við miðju.

Söngvakeppni Sjónvarpsstöðva Evrópu hefur þanist út með árunum og þess vegna er 20. sætið hjá íslensku þátttakendunum í rúmlegu meðallagi miðað við keppnina síðustu 25 árin.

Það setur leiðinlegan svip á stigagjöfina að þjóðir mynda með sér augljósar blokkir og það voru mörg tilfelli í kvöld þar sem þjóð gaf efstu stigin til þeirra landa sem áttu landamæri með henni. 

Einkum var þetta áberandi í syðri og eystri hluta álfunnar en líka of áberandi hjá Norðurlandaþjóðunum, þar sem Íslendingar tók þó á sig rögg og gáfu stig til einnar af þeim þjóðum sem lengst er frá Íslandi. 

Til að milda aðeins það, sem sagt er um blokkamyndun þjóða verður þó að geta þess að  menningarheimar ráða miklu eins og til dæmis menningarheimur Norðurlanda. 

Þannig var lagið "Eitt lag enn" undir augljósum sænskum áhrifum og er besta "Geirmundarlagið" sem hann hefur ekki samið sjálfur, heldur einn af hljóðfæraleikurunum sem lék í hljómsveit hans, Hörður Ólafsson.

Á þeim tíma sem Eitt lag enn var við toppinn þurftu þjóðir að flytja lög á eigin tungumáli og auðvitað háði það Íslendingum alveg sérstaklega vegna þess að aðeins 0,005% Evrópubúa skilja íslensku. 

Ef lagið hefði verið sungið á ensku er hugsanlegt að það hefði sigrað. 

Mér fannst vænt um það nú að lög sem ekki hafa verið talin "Eurovisionlög" komust sum hver vel áfram eins og til dæmis ítalska lagið, sem féll mér auðvitað afar vel í geð. 

Ástæðan er vonandi sú að of mikil einsleitni og stöðlun á því hvað sé gott Eurovisionlag geti valdið offramboði af líkum lögum, sem skemma fyrir hvert öðru. 

Íslenska lagið var öðruvísi en diskókennda tónlistin sem er svo áberandi á okkar tímum og hefur sennilega grætt á því þegar upp var staðið. 

 

 

Ísland endaði í 20. sæti

Stór dagur fyrir Manchester.

Dagurinn í dag er stór dagur fyrir Manchester þegar bæði stórlið borgarinnar hampa stóru bikurunum í ensku knattspyrnunni.  Ef ég fer rétt með eru það aðeins þrjár enskar borgir sem hafa unnið þá báða, Manchester, Liverpool og London.

London er að vísu varla sambærileg hvað aðstöðu snertir vegna þess hve margfalt stærri hún er en hinar borgirnar tvær. 

Þess vegna er það sjaldgæft að tvö lið frá annarri borg en Londin hreppi báða bikarana.  

Síðast unnu Liverpoolliðin þá báða 1985 þegar fyrirliðar Everton og Liverpool lyftu bikurunum eftirsóttu á loft. 

Frétt af mbl.is

Manchester City bikarmeistari 2011

Hver var í kjól frá hverjum?

 Ég bloggaði í gærkvöldi um það risastökk í menningarmálum, sem Harpa er, lítið minna en Þjóðleikhúsið fyrir 61 ári. Hélt að aðalatriðið í umræðunni væri frábær opnunarhátíðin og einstakir liðir hennar. 

Harpa er tónlistarhús en engu að síður virðist það aðalfrétt dagsins og kvöldsins í gær hver hafi verið í flottustu fötum hjá "elítunni" eins og hún er kölluð í frétt um þetta á mbl.is, þar sem vísað er í 22 ljósmyndir af herlegheitunum.

Þetta minnir mig á magnaða ræðu sem Bubbi Morthens hélt þegar menningarverðlaun DV voru afhent í eitt skiptið á níunda áratug síðustu aldar. 

Bubbi fékk ein verðlaunanna og þegar hann tók við styttunni hélt hann tilfinningaþrunginn reiðilestur, enda uppreisnargjarn ungur maður. 

"Sjá þetta lið, sem er hér saman komið!" hrópaði Bubbi. "Þegar maður lítur yfir salinn og fylgist með fólkinu er auðséð að menningin er algert aukaatriði!  Það er aðallega fylgst af gaumgæfni með því hvernig liðið á næstu borðum er klætt, í hvernig kjólum konurnar eru, hve dýrir þeir séu og hvar keyptir. Að ekki sé nú talað um skartgripina! Hvað skyldi það hafa tekið langan tíma að kaupa þetta og máta það og búa sig upp fyrir fata- og snobbkeppnina sem hér ríkir?!  Menningarverðlaun?  Nei, fatasamkeppni! Hvílík hræsni!" 

Ég minnist þess hve flatt þetta kom upp á gestina, sem sátu sem þrumu lostnir. 

Sjálfur gat ég þó ekki annað en brosað í kampinn. Sá, sem flutti þessa mergjuðu ræðu var nefnilega hugsanlega sá í salnum, sem hafði eytt hvað mestum tíma í að velja, kaupa og máta allt "outfittið" sem hann var í til að geta talist alvöru pönkari, húðflúrið, hanakambinn, gleraugun, hringina og allt það sem tilheyrði ekta pönkarafötum. 

Þessir voru í Hörpunni í gærkvöldi

Svipuð tímamót og fyrir 61 ári.

Ég man það vel þegar Þjóðleikhúsið var vígt á sumardaginn fyrsta 1950. Bygging þess húss var svo stórt stökk fram á við í íslenskri menningu að annað eins hefur ekki gerst aftur fyrr en nú.

Bygging Þjóðleikhússins tók tólf löng ár og byrjað var í því í kreppu, sem var slík, að orðið kreppa um síðustu ár á varla við. 

Mörgum fannst Þjóðleikhúsið ofætlun fyrir fátæka þjóð í kreppu í landi malarvega og troðninga. 

Munurinn á því og Iðnó var slíkur, að varla var hægt að tala um bæði húsin í sömu setningu. 

Vigsla hússins markaði slík tímamót, að ég valdi hana sem einn af hundrað merkilegustu fréttum síðustu aldar í hundrað smáþáttum um það efni. 

Stríðsgóðinn bjargaði Þjóðleikhúsinu og fróðlegt er að sjá í grein eftir Þröst Ólafsson að 40% af kostnaði við Hörpu hafi í raun komið úr vösum þeirra útlendinga sem lögðu fé sitt inn á Icesave og töpuðu mestu af því. 

Sé það rétt eiga Bretar og Hollendingar talsvert í þessu húsi og má kannski þakka fyrir að þeir geti tekið húsið upp í skuld! 

Ég hef fært að því rök að mörgum sinnum ódýrara hús á borð við Ólafshöllina í Þrándheimi hefði nægt til að þjóna þeim þörfum sem Harpa á að gera. 

Hafði raunar fyllst skömm við að koma tvívegis til Þrándheims og sjá hvernig frændur okkar þar, sem búa í sambærilegustu byggð við Reykjavíkursvæðið sem finnst í heiminum, höfðu orðið langt á undan okkur til að reisa jafn þarft og sjálfsagt hús. 

Nú er út í hött að fjasa um slíkt, heldur fagna því að dýrlegur draumur um svona hús skuli loksins hafa ræst og sameinast um að gera veg þessa húss sem musteri íslenskrar tónlistar sem mestan. 

 

Harpa tekin formlega í notkun

"Kjörin harðstjórn."

Í greinargerð Sigurðar Líndals, prófessors, sem fylgdi gögnum þeim er Stjórnlaganefnd lét Stjórnlagaráði í té, nefnir hann hugtakið "kjörin harðstjórn."

Með því á hann við það að í þjóðfélagi með lýðræðisskipulagi geti verið sú hætta fyrir hendi að einn maður eða fámenn valdaklíka nái slíku heljartaki á þjóðfélaginu að smám saman fari þegnarnir að hætta að gera neitt það sem þeir halda að valdsherrarnir líti hornauga. 

Það er matsatriði hvar menn draga mörkin á milli harðstjórnar og styrkrar stjórnar. Harðstjórn, það að stjórna með harðri hendi, getur falist í fleiru en að fangelsa menn eða hefta ferðafrelsi þeirra.  

Þegar slík stjórn veldur því að menn, stofnanir og fyrirtæki eru "sett út í kuldann" og refsað á ýmsan hátt fyrir að vera ekki harðstjóranum þóknanleg í skoðunum eða athöfnum á skilgreiningin "harðstjórn" rétt á sér. 

Á tímabilinu 1999 til 2008 ríkti harðstjórn á Íslandi. Fyrri hluta tímabilsins var það ofurveldi eins manns með atbeina fóstbróður hans, sem skóp óttablandna þöggun á ótrúlega mörgum sviðum þjóðlífsins."

Þetta var þó "kjörin harðstjórn" því að þjóðin kaus tvívegis þá flokka til meirihluta á Alþingi, sem þessir menn voru búnir að svínbeygja svo mjög, að enginn þorði að æmta né skræmta í þingflokkum þeirra þótt tveir menn ákvæðu rétt si svona dag einn í mars 2003 að Ísland skyldi láta skrá sig á lista "viljugra þjóða" sem styddu ólöglega hernaðarinnrás inn í fjarlægt land. 

Síðari hluta tímabilsins tók síðan við ofurvald Græðgisbólunnar sem þessir tveir menn höfðu staðið að stórum hluta á bakvið með sjálftöku og einkavinavæðingu bankanna. 

Satt er það líklega, að engin stjórnarskrá getur komið í veg fyrir "kjörna harðstjórn." 

Hins vegar getur góð stjórnarskrá, þar sem leitast er við að dreifa valdinu, takmarka það í tíma og rúmi og auka siðferðilegar kröfur, unnið gegn því að grundvöllur til harðstjórnar og spillingar myndist.

Spillt valdakerfi í kringum einn mann hefur verið í Rússlandi. Það væri enn verra ef ekki hefði verið bannað í stjórnarskrá að sami maður gegndi forsetaembætti í meira en 8 ár í senn. 

Þess vegna getur núverandi forseti varað við því að valdafíkinn fyrrverandi forseti byggi upp aukna "kjörna harðstjórn." 

Medvedev varar við samþjöppun valds

"Þegar jörðin þiðnar koma ormarnir upp."

Ofangreind orð eru rússneskt máltæki. Þegar Hrafn Gunnlaugsson var í heimsókn í Sovétríkjunum sálugu á tímum Glasnost og Perestroiku var hann mjög forvitinn um það sem væri að gerast þar undir handleiðslu Gorbatsjovs.

Hann sagði mér frá því að þrátt fyrir að alræðisstjórnin væri að sleppa tökunum væri fólk þar eystra enn smeykt við að segja eitthvað opinberlega um pólitík. 

Undir járnhælnum hafði þjóðin hins vegar fundið leið til að komast hjá þessu en segja samt eitthvað. 

Það fólst í því að neita því að segja neitt sjálft um viðkomandi mál eða atriði en vitna hins vegar í eitthvert rússneskt máltæki. 

Hrafn sagðist hafa spurt einn viðmælenda sinna hvað hann héldi um framhald mála þar eystra. Viðmælandinn sagði: "Ég vil ekki segja neitt sem hægt er að hafa eftir mér. Hins vegar er til rússneskt máltæki, sem hljóðar svona: "Þegar jörðin þiðnar koma ormarnir upp." 

Hann reyndist sannspár. Í kjölfar falls kommúnismans fylgdi 

Þetta kemur upp í hugann þegar New York Times fjallar um það þegar Ísland þiðni. 

Frá Hruni hefur verið frosin jörð gjaldeyrishafta og kreppu en ekki er að sjá neina hugarfarsbreytingu í samræmi við tilefnið. Þegar Ísland þiðnar muni því ormarnir koma upp. 

Dæmi Guðfinns bílasala sýnir í hnotskurn hvernig hægt var að blása upp ægilega gróðærisbólu sem var að mestu aðeins á pappírunum og í exelskjölum, án þess að raunveruleg verðmæti stæðu að baki.

Hannes Smárason lýsti þessu blákalt í tímaritsviðtali í ársbyrjun 2007, hvernig hann verslaði með fyrirtæki fram og til baka, keypti og seldi hluti í þeim á víxl, og við hvern gerning var hægt að búa til á pappírum tuga og hundraða milljarða viðskiptavild sem skóp gróða, byggðan á blekkingum. 

Nú munu ormarnir sækja í orkuauðlindir landsins sem aldrei fyrr og afleiðingarnar af því hruni, sem leiða mun af því fyrr eða síðar, verða því miður óafturkræfar að miklu leyti um alla eilífð. 

Á sínum tíma voru gjaldeyrishöft og handstýrt gengi hér og jörðin frosin. Síðan var losað um það og þá komu ormarnir heldur betur upp. 

„Ísland er að þiðna“