"Þannig týnist tíminn..."

Oft er ekki haft fyrir því að fara langt aftur í tímanum við að bera saman afrek fólks. 

Þannig voru afreksmenn okkar í íþróttum um miðja síðustu öld oftast gleymdir þegar nefnt var helsta íþróttafólk aldarinnar um síðustu aldamót. 

Örn Clausen rétt skreið inn á blað sem 14. besti íþróttamaðurinn á öldinni í þessu vali, þótt hann hefði verið í 2.-3ja sæti á heimsafrekalistanum í tugþraut þrjú ár í röð, 1949, 1950 og 1951. 

Hann átti ekki þess kost að keppa í grein sinni nema aðeins einu sinni hvert þessara ára, æfði sína flóknu og erfiðu íþrótt við frumstæðustu og erfiðustu skilyrði og náði árangrinum 1951 hér heima án þess að njóta þess að reyna sig erlendis við bestu aðstæður.

2003 voru helstu álitsgjafar um dægurtónlist á Íslandi beðnir á vegum Fréttablaðsins að nefna bestu dægurlagasöngvarana að þeirra mati og voru nefndir 30 sem komust á blað.

Ragnar Bjarnason komst ekki á blað, en meira að segja ég og Jón Ólafsson á Bíldudal komust á blað! Ellý Vilhjálms og Haukur Morthens voru að sjálfsögðu við toppinn, þannig að það var engu líkara en að Ragnar Bjarnason hefði aldrei keppt í vinsældum við Hauk þau ár sem þeir voru báðir á toppnum og hafði Ragnar þó oftar betur.

Nýlega söng hann með Leilo lag Bjartmars Guðlaugssonar til fágætra vinsælda, og nafn lagsins var táknrænt: "Þannig týnist tíminn."   

Langbestur í heimi en náði ekki Jóni

Algert ráðaleysi leiðtoga þjóðanna.

Allt frá Ríó-sáttmálanm 1992 til okkar dags hafa ákveðnar þjóðir á borð við Rússa, Ástrala, Indverja og Bandaríkjamenn komið sér hjá því að aðhafast neitt að gagni gagnvart losun gróðurhúsalofttegunda. 

Búið er að halda marga alþjóðlega fundi og ráðstefnur og til viðbótar við rótgrónar iðnaðarþjóðir, sem dregið hafa lappirnar, hafa rísandi stórveldi meðal þróunarlandanna á borð við Kínverja og Indverja ekki viljað leggja fram sinn skerf vegna þess að þau telja að þær þjóðir sem lengst hafa fengið að valsa með mengandi iðnað sinn og nútíma neysluþjóðfélag eigi að herða mittisólina fyrst. 

Á fundum um þessi mál hafa við vísu verið setta fram markmið til að stefna að og skrifað undir hitt og þetta og hefur ESB verið duglegast við að reyna að taka forystuna í því efni og staðið sig skást. 

En nú virðist bleik brugðið þegar ESB virðist ætla að kikna undir þessum markmiðum, ráðaleysið og ringulreiðin í umhverfismálum er alls ráðandi meðal leiðtoga þjóðanna og samningar halda ekki.

Ástæðan er ofur einföld: Leiðtogar flestra landa eru fastir í skammtímalausnum, sem miða við að leysa vandamál heimastjórnmálanna frá degi til dags og ári til árs, þegar best lætur.

Við þekkjum þetta hér heima á Fróni. Næstu ársfjórðungsuppgjör, næstu kjarasamningar, hagvaxtatölur ársins og næstu kosningar taka alla athygli og krafta.

Í lýðræðisþjóðfélögum er það viðurkennt að kjósendur kjósa fyrst og fremst eftir ástandi veskisins og loforðum, sem tengast því, hverju sinni.

Mannkynssagan greinir frá ótal þjóðum og stórveldum, sem hnignaði vegna skammsýni, græðgi, andvaraleysis og ósættis.

En líkurnar vaxa á því að mannkynið allt sem heild muni ganga í gegnum slíkar raunir síðar á þessari öld og að umfang og stærð þess hruns fari fram langt fram úr öllu því sem hingað til hefur dunið yfir.  

Evrópa nær ekki markmiðunum

Ekki of margir, - ekki of fáir.

Það hefur óhjákvæmilega fælingarmátt þegar andstæðingar valdafíkinna ráðamanna týna tölunni einn og einn. Það er valdhafanum í hag að ekki sé um of marga drepna aða ræða svo að grunur falli síður á hann. 

En þegar andófið verður of beitt að mati valdhafans, er það honum í óhag að mótmælin verði of hvöss eða hávær. Ég hvet fólk til að fara inn á vefsíðu Einars Björns Bjarnasonar til þess að lesa síðustu ummæli Nemtsovs um Pútín áður en Nemtsov var myrtur og skoða áhugaverðan lista tengdrar fréttar á mbl.is.

Í vestrænu réttarfari á það að vera krafa, að enginn sakborningur skuli teljast sekur, nema sekt hans sé óvéfengjanlega sönnuð. 

Á þeim nótum eru ofangreindar staðreyndir um áhrif morða á andófsfólki Pútíns orðaðar. 

Þegar Stalín hóf hreinsanir sínar 1934 var harðneskjuleg stefna hans þegar búin að valda milljónum dauðsfalla meðal Rússa og það slævði tilfinningu hans fyrir gildi mannslífsins. 

Hugsanlega ætlaði hann sér í upphafi ekki að hreinsanirnar kostuðu eins miklar mannfórnir og lömun á getu Rauða hersins og raunin varð. 

En hvert morð hans kallaði fram ástæðu fyrir fleiri morðum.

Stalín fór þá leið að koma því svo fyrir, að sakborningarnir játuðu sekt sína fyrir dómi. Síðar vitnaðist hvernig þær játningar voru fengnar.

En fyrst þurftu tveir áratugir að líða.

Sekt eða sakleysi Pútíns mun hugsanlega ekki endanlega verða ljós fyrr en eftir langan tíma.  

 

 

 

Voveifleg andlát andstæðinganna

Gjalda fyrir kosningafyrirkomulagið. Hættulega vanmetnir.

Píratar eru í stórsókn, mest vegna þess að sífellt fjölgar á ungu fólki, sem kemur inn á kjörskrá og lifir og hrærist í umhverfi, sem er heimavöllur Pírata, netið og netmiðlarnir.

Þetta fylgi skilar sér í skoðanakönnunum.  

En þótt glæsileg útkoma Pírata í skoðanakönnunum geti gefið til kynna stórsigur flokksins í kosningum munu þeir gjalda fyrir það kosningafyrirkomulag að kjósendur þurfi að hafa fyrir því að fara á kjörstað og kjósa þar eftir aldagömlu kosningafyrirkomulagi. 

Þetta varð þeim næstum því að falli í síðustu kosningum þar sem næstum helmingur fylgis þeirra í skoðanakönnunum skilaði sér ekki á kjörstað. 

Píratar sækja fylgi sitt fyrst og fremst til yngstu kjósendanna, sem vilja beinna lýðræði, lesa ekki dagblöðin og horfa varla á fréttir í sjónvarpi, heldur lifa og hrærast á netinu. 

Gömlu flokkarnir hræðast þessar breytingar. Það má til dæmis minna á það að skilyrði Framsóknarflokksins fyrir því að verja minnihlutastjórn Jóhönnun Sigurðardóttur 1. febrúar 2009 falli, var að aðili utan þingsins, sérstakt stjórnlagaþing, setti landinu nýja stjórnarskrá. 

Síðar á því ári áttu þingmenn Sjálfstæðisflokksins tillöguna um Þjóðfundina tvo. 

Báðir flokkarnir hröktust frá þessum stefnumálum sínum og afneituðu þeim eins og Pétur afneitaði Kristi forðum, þegar óttinn við breytingar greip þessa flokka heljartökum. 

Píratar treysta því að jafnóðum og nýir kjósendur koma inn á kjörskrár, sem lifa og hrærast á netinu, lesa ekki blöðin og horfa takmarkaða á sjónvarp, muni fylgi þeirra aukast.

Það er þó ekki alveg sjálfgefið, því að slík hegðun eldist hugsanlega af sumum og á meðan kjósendum er haldið í spennutreyju þess að þurfa að hafa talsvert fyrir því að kjósa, munu Píratar gjalda þess grimmilega í kosningum.

Augljóst er að gömlu flokkarnir halda áfram að stuðla að því í raun að svíkja hér eftir sem hingað til 72ja ára gamalt loforð við þjóðina um nýja stjórnarskrá, og stórsókn Pírata mun augljóslega herða hina flokkana í þessu andófi. 

Nú sér maður hér á blogginu útleggingar á þessu þriðja stærsta stjórnmálaafli þjóðarinnar sem "ókræsilegasta kostinn", samansafn af ruslfólki. 

Slíkar fullyrðingar, hlaðnar fordómum, sýna beinlínis rangt, ósanngjarnt, ólýðræðislegt og hættulegt vanmat á kjölfestu Píratanna, sem sækja staðfastasta fylgi sitt í ágætlega menntað ungt fólk og einnig í framgöngu og framkomu þingmanna, sem segja allt aðra sögu en óhróðurinn um þá bendir til.  

Píratar í stórsókn

Umboðsmaður komandi kynslóða.

Aldraðir er sá hópur í litrófi þjóðarinnar sem stækkar mest og hefur eðli málsins samkvæmt erfiðari aðstöðu en yngri aldurshópar til að berjast fyrir málefnum sínum.

Það er eitt af dæmunum um það hvernig oft er litið á gamla fólkið þegar ekki er talið að það sé rétt að spyrja það spurninga í skoðanakönnunum.

Því er það gott mál sem Framsóknarþingmenn brydda upp á, að íhuga stofnun umboðsmanns aldraðra.

En ef það er nauðsynlegt að aldraðir fái umboðsmann, hvað þá um kynslóðir framtíðarinnar, sem ekki eiga nokkra möguleika á að verjast þeirri ágengni og tillitsleysi, sem núlifandi Íslendingar sýna þeim með stórfelldum óafturkræfum neikvæðum umhverfisspjöllum. 

Þessar ófæddu kynslóðir verða svo margfalt fjölmennari en sú sem nú lifir, að það, hvernig jafnrétti kynslóðanna er troðið í svaðið, er langstærsta óréttlætið á landi okkar, þótt ekki sé nema vegna þess hve gríðarlegur fjöldi fólks á í hlut. 

Vilja að aldraðir fái umboðsmann

Óhollustan fái meiri ívilnanir?

Áfengi og hvítasykur eru undirrót stærstu heilsuvandamála heimsins.

Því meiri neysla, því meiri fórnir á lífi og heilsu og vegna fjárútláta í heilbrigðis- og velferðarþjónustunnbi.

Nú þegar hefur hvítasykurinn fengið góðan liðstyrk í formi afnáms sykurskattsins svonefnda og ætlunin að áfengið fylgi í kjölfarið.

Enginn sérstakur sérguð eða varnarpersóna á borð við Bakkus er merktur við sykurinn og því sjálfgefið að Bakkusi sé sýnd ekki minni virðing en sykrinum.

Enda er hann þar að auki "harður húsbóndi" eins og oft er sagt.   

Áfengi í neðra þrep virðisaukaskatts

Persónubundin viðkvæmni?

Ég held að dæmin sem ég þekki um tónlistarmenn, sem hafa misst heyrn ungir, séu of mörg til að það geti verið tilviljun. En það virðist alveg tilviljun á hverjum þeirra mikill hávaði, sem þeir hafa orðið fyrir, hefur bitnað. 

Sjálfur fór ég alveg arfa vitlaust að ráði mínu gagnvart heyrn minni langt fram eftir aldri. 

Í tvö ár vann ég með skólanum á loftborum án heyrnarhlífa, og enda þótt unnið væri á hálftíma vöktum var hávaðinn yfirgengilegur. 

Mikill og hraðvaxandi hávaði var á dansleikjum og samkomum á þessum árum og var tími Sumargleðinnar til dæmis með langvarandi hávaða langt fram eftir nóttu sem félagar í henni neyddust til að lifa með. 

Strax á þrítugsaldri komu til skjalanna langar flugferðir án heyrnarhlífa.

Og bílarnir, sem notaðir voru tuga klukkustunda langferðum um allt land reyndist við seinni tíma mælingar vera með heilsuspillandi hávaða inni í farþegarýminu upp á meira en 90 desibel á malarvegunum.

Þrátt fyrir allt þetta hef ég verið svo heppinn að halda heyrninni betur en ég á skilið. 

Hún er að vísu aðeins farin að dofna en samt minna en í meðallagi ef marka má reglubundnar mælingar hjá Fluglæknunum mínum og ummæli þeirra. 

Konan mín efast um þessar mælingar, en læknarnir segja, að enn hafi ekki verið fundin upp mælitæki, sem nemi sálræna heyrn. 

Þegar bílar sumra ungmenna aka um göturnar þannig að þungur bassa- og trumbuslátturinn inni í þeim lokuðum berst svo um alla götuna, að manni finnst eins og þeir bólgni út í taktinum eins og hjarta, sem slær, velti ég því fyrir mér hvers konar meðferð þetta sé á heyrn ungmennanna og hvort slíkan ógnarhávaða þurfi til að heyra tónlist inni í jafn litlu og lokuðu rými og einn fólksbíll er. 

Líklegast getur hávaði verið fíkn, eins og til dæmis á svokölluðum skemmtistöðum, þar sem fólk stendur í stöppu á dansgólfi og getur ekki talað saman fyrir yfirgengilegum hávaða langvarandi síbyljutakts, þar sem sama lagið virðist ganga tímunum saman í einskonar e-pillu hugarástandi samkomugesta og skemmtilegustu stundirnar eru í biðröðunum fyrir utan þar sem er þó möguleiki á að tala við fólk. 

Mikil hætta á heyrnarskemmdum

Kirov-Stalín 1934 - Nemtsov-Pútín 2015.

Sergey Kirov var rísandi stjarna innan sovéska kommúnistaflokksins 1934 og þar af leiðandi ein helsta ógnin fyrir völd Jósef Stalíns yfir flokknum. Kirov var myrtur, skotinn í bakið, og Stalín sjálfur tók að sér rannsóknina og yfirheyrði meira að segja sjálfur hinn grunaða, sem átti að gefa til kynna hve mikils hann hefði metið hinn myrta. 

Svo mikilsverður, að ekkert minna dugði en það einsdæmi að sjálfur leiðtogi þjóðarinnar sæi persónulega um lögreglurannsóknina. 

Fullnaðar niðurstaða varðandi morðið sjálft fékkst aldrei, en í hönd fór eitthvert sjúklegasta og morðóðasta tímabil á valdatíma nokkurs einvalds síðari tíma þar sem allir voru undir grun og mörg helstu brýnin í hinni gömlu forystu Bolsévíkaflokksins voru murkuð niður.

Allir í kringum Kirov voru "hreinsaðir" í burtu á einn eða annan hátt og flestum þykir líklegt, að Stalín hafi sjálfur staðið á bak við morðið á Kirov til þess að finna átyllu til að hefja hreinsanir innan flokksins.   

Undir lokin hafði Stalín látið drepa svo stóran hluta yfirmanna í Rauða hernum að það var ein aðalástæða þess að Hitler tókst næstum að sigra í innrásinni í Sovétríkin sjö árum síðar. 

Boris Nemtsov hefur verið rísandi stjarna í rússneskum stjórnmálum, bæði meðan hann vann fyrir Jeltsín og eftir að hann var í forystu fyrir stjórnarandstöðunni og orðin ein helsta ógnin við völd Putins þegar hann var drepinn við múra Kreml í fyrradag. 

Rétt eins og Stalín gerði 1934, tekur Pútín persónulega það einsdæmi að sér á okkar tímum að stjórna rannsókninni á morðinu nú, hælir um leið Nemtsov á hvert reipi og sendir móður hans hugheilar samúðarkveðjur. Og eins og Kirov 1934 var Nemtsov skotinn í bakið.  

Stalín sagði að vestrænir valdhafar stæðu að tilræðum í Rússlandi og lét sakborninga játa í illræmdustu réttarhöldum allra tíma að þeir hefðu verið handbendi erlendra óvina ríkisins. 

Nú þegar hafa verið settar á flot kenningar um það að vestræn öfl hafi staðið að morðinu á Nemtsov.

Það eru sláandi líkindi á milli þessara tveggja mála, en samt er ekkert fast í hendi, þótt spurningarnar þyrlist upp:

Er um algerar hliðstæður að ræða og hugsanlega upphaf á siglingu Pútíns inn í óviðráðanlega atburðarás stigvaxandi tortryggni með tilheyrandi "hreinsunum"?

Eða eru að verki lymskuleg brögð erlendra afla sem ætla sér að koma Pútín í vandræði og veikla völd hans og tiltrú rússnesku þjóðarinnar á honum? 

Bæði Pútín og hugsanlegir vestrænir klækjarefir þekkja söguna af Stalín og Kírov og sjá hugsanlega kosti og ókosti við þau líkindi. Eða hvað?

 

P.S. Þess má geta að ég sé nú, að í athugasemd um annan bloggpistil minn fyrr í dag, sem G. Tómas Gunnarsson setur inn á þriðja tímanum, nefnir hann einmitt morðið á Kirov sem fordæmi fyrir því að æðsti yfirmaður ríkis hafi sjálfur tekið persónulega að sér rannsókn á morði rísandi stjórnmálamanns. Það var að vísu ekki á okkar tímum og Stalín var auðvitað einstæður, en líkindin með þessum tveimur morðum og rannsóknunum á þeim eru samt sláandi.   

 

Morðið náðist á myndband

Stundum óframkvæmanleg krafa um framlengingu lífs.

Krafan um að ævinlega og skilyrðislaust skuli barist fyrir lífi hvers manns er skýr í gildandi lögum og venjum hér á landi.

En með sívaxandi tækni til að halda lífi í fólki, sem er þegar búið að missa hina minnstu von um líf eða meðvitund, kemur stundum að því að þessi skilyrðislausa krafa er í raun óframkvæmanleg og getur í sumum tilfellum valdið miklum þjáningum hins deyjandi og ekki síður hans nánustu með því að halda í slokknandi lífsneista.

Nógu lengi hefur maður lifað til þess að vita um dæmi þess að læknar og hjúkrunarlið hefur orðið að taka ákvörðun um dauðdaga, sem hefði verið hægt að fresta um óákveðinn tíma með ítrustu tækni. Að því leyti til má tala um líknardráp og þetta fyrirbrigði er staðreynd hér á landi.

Helsta ástæða þess að takamarka beri þetta fyrirbæri sem mest er það, að enginn getur sett sig fyllilega inn í aðstæður hins dauðsjúka eða meðvitundarlitla eða meðvitunarlausa manns, og það er ákaflega stór ákvörðun að segja: hingað og ekki lengra.

Íslensku "líknardrápin", sem kannski ætti frekar að kalla "líknaruppgjöf", felast oftast í því að stöðvuð eru fjöltæknileg úrræði, sem viðhalda hinu vonlausa lífi, - þeim hreinlega hætt, "skrúfað fyrir inngjöf eða tæknileg gangverk og sjúklingnum leyft að deyja "eðlilegum dauða."

Ég hef fylgst með því á gjörgæsludeild hvernig snilldarleg hátækni og reynsla hafa bjargað lífi sjúklings og þarf afar lítið út af að bregða til þess að lífgjöf breytist í dauða.    

Í þeim tilfellum, sem ég þekki til, treystu nánustu aðstandendur sér ekki til að biðja um eða velja ákveðinn dauðdaga, heldur fólu umönnunarfólkinu, sem höfðu reynsluna af svona viðfangsefnum, að meta, hvenær stundin yrði komin.

Gagnvart aðstandendum kom þessi lausn út sem "force majör", það er, utanaðkomandi aðstæður sem þeir kusu að væri ekki á valdi þeirra sjálfra.

Til eru dæmi um menn, sem hafa hafnað öllum tækniúrræðum læknavísindanna gegn sjúkdómum, sem þeir gengu með, og viljað gefa sig algerlega á hönd lækningamætti líkamans sjálfs án utanaðkomandi afskipta.

Í slíkum tilfellum er líknardráp fyrirfram útilokað af hálfu sjúklingsins sjálfs og hann deyr drottni sínum líkt og forfeður hans í fornöld, oftast fyrr en ella hefði orðið.

Mér sýnist að íslenskir læknar og hjúkrunarfólk hafi hingað til fetað hinn erfiða meðalveg í þessum málum af yfirvegun og varfærni, því að við blasir, að með beitingu ítrustu lífgunar- og tækniúrræðum nútímans til að halda mannshjarta gangandi, hvað sem á dynur, er krafan um slíkt oft komin út fyrir framkvæmanleg mörk skynsemi og mannúðar. 

Almennur stuðningur við líknardráp

Einstæð stjórnun á rannsókn.

Enn hefur ekki verið nefnd hliðstæða þess að forseti eða forsætisráðherra ríkis stjórni á okkar tímum sjálfur rannsókn á morði á helsta andstæðings síns. Eða stjórni yfirleitt rannsókn á morði þjóðþekkts einstaklings.

Og það að Vladimir Putin er fyrrum yfirmaður KGB og þess vegna svo innvígður og innmúraður í njósna- og glæpaheim lands síns að engum öðrum verði betur treyst fyrir stjórn rannsóknarinnar er heldur ekki næg skýring. Þannig var George Bush eldri yfirmaður CIA á tímabili en var samt ekki að taka yfir stjórn á rannsókn glæpamála eftir að hann varð forseti.

Þegar verið er að rannsaka glæp er spurningunni um það hver geti mögulega hagnast á honum ávallt ofarlega á blaði. Hverjir gætu "hagnast" á morðinu á Nemtsov? Tvennt kemur þar helst til greina.

1. Vladimir Putin. Öflugur pólitískur andstæðingur er úr sögunni. Upplýsingar um tengsl Putins við atburðina í Úkraínu, sem Nemtsov kvaðst hafa undir höndum, hverfa hugsanlega með drápinuu á honum. 

2. Þeir andstæðingar Putins sem telja stöðu hans veiklast við þennan atburð.

Síðan er hægt að nefna ýmsar hliðstæður við morðingja beggja Kennedybræðranna og Martins Luther Kings sem fría innlend valdaöfl frá því að bera ábyrgð á morðunum. 

Enginn er betur að sér í því völundarhúsi glæpa og spilltra stjórnmála, njósna og fjármála sem ríkir í Rússlandi en Vladimir Putin.

Enginn ætti að vera betur búinn en hann til þess að rannsaka mál, sem snertir þessi atriði öll en jafnframt enginn betur til þess fallinn að geta stjórnað atburðarásinni á alla lund, jafnt framkvæmd morðs sem rannsókn þess en Vladimir Putin.

Allt í Rússlandi virðist eiga upphaf og enda í þessum eina manni.    

Segja morðið á Nemtsov „sviðsett“