Fyrsta boðorðið og fremst í forgangsröð.

Það er að sjálfsögðu nauðsynlegt að senda út neyðarkall ef flugvél er í nauð. Þó er það ekki efst á forgangalista þess, sem gera þarf í erfiðleikum í flugi, heldur er efst í forgangsröð, eða eins konar fyrsta boðorð, krafan um að hafa stjórn á vélinni og sjá um að hún haldist á flugi allt frá flugtaki til lendingar. Ef eitthvað annað brýnt kemur til greina má það ekki verða til þess að vélin verði stjórnlaus . 

Þetta er eitt af því fyrsta sem flugnemum er kennt. 

Ástæðan fyrir þessari forgangsröðun er byggð á reynslu úr þúsundum flugatvika þar sem mönnum láðist, stundum ekki nema örstutta stund, "að fljúga vélinni", þ.e. að hafa stjórn á henni. 

Sé til dæmis ekki hægt að koma í veg fyrir að flugvél geti haldist á lofti, er skárra að beina henni inn til "stjórnaðrar lendingar" heldur en að streitast við hið ómögulega og láta hana ofrísa á flugi og falla stjórnlaust til jarðar.  

Þegar flugstjóri malasísku vélarinnar "var of upptekinn við að reyna að ná stjórn á flugvélinni til að senda út neyðarkall" eins og það er orðað í frétt frá rannsakendum slyssins, var það vegna þess að án þess að hafa stjórn á vélinni var hún dauðadæmd.

Og ástandið virðist hafa verið þannig, að hann háði það krefjandi baráttu, að það krafðist allra hans krafta og athygli.   

 

Jafnvel þótt flugstjórinn hefði sent út neyðarkall hefði það út af fyrir sig engu breytt, nema að minnka möguleikana á því að ná stjórn á vélinni, og þrátt fyrir að hann gæfi allt í það að reyna að "fljúga vélinni", varð slysið það alvarlegt að engin von var til þess, allra síst í því mikla óveðri, sem geysaði, að hægt yrði fyrir björgunarmenn að bjarga nokkrum á lífi í tæka tíð.   

Of upptekinn til að senda neyðarkall

Rímar við nýleg ummæli hér á síðunni.

Það er gömul reynsla í fjölmiðlaheiminum að alltaf er vissara að spádómar leikmanna séu studdir gögnum og áliti frá fræðimönnum. 

Þess vegna liðu nokkrir dagar frá fyrstu spádómum hér á síðunni í ágúst síðastliðnum um hugsanlegt gos í Holuhrauni þangað til það hófst og á meðan beðið var eftir umsögn vísindamanns, varð að láta nægja véfréttir um væntanlega stórbreytingu á mati vísindamanna á umbrotasvæðinu. 

Fyrir nokkrum dögum var því velt upp hér á síðunni að línurit yfir sigið í Bárðarbungu væri ekki bein lína heldur sveigðist hún þannig að smám saman myndi sigið hætta á næstu mánuðum. 

Nú hefur Haraldur Sigurðsson skoðað þetta betur og staðfest þetta. 

Og þá er bara að varpa upp næstu spurningu: Er alveg víst að ekkert fari af stað annars staðar á þessu stóra eldvirknissvæði? Er alveg öruggt að þarna verði alls staðar kyrrt næstu árin? 

Telur að gosinu ljúki í mars

Aðeins verið að lengja í hengingarólinni?

Á athyglisverðu málþingi í haust um olíumálin var sýnt með tölum, að vinnslukostnaður í olíulindum Persaflóaríkjanna er svo lágur, að hann var aðeins um fjórðungur söluverðsins þá, og er enn vel innan við helmingur söluverðsins. 

Af því leiðir að þessi suðrænu olíuríki hafa gríðarlegan sveigjanleika til þess að lækka verðið og stuðla með því meðal annars að því að gera Pútín og Rússum lífið alveg einstaklega erfitt, vegna þess að vinnslukostnaðurinn norðar á hnettinum er miklu meiri en suðurfrá. 

Vinnslukostnaðurinn, sem verið er að tala um á nýjum olíusvæðum var í haust rétt neðan við söluverðið og er nú kominn upp fyrir það.

Ástæðan er tvíþætt:

Sádarnir, sem ráða ferðinni í þessum málum, neita að draga úr framleiðslu sinni og það, að viðbættu stórfelldu bergbroti (fracking, sem stundað hefur verið í Norður-Ameríku, og mokað hefur miklu nýju magni af olíu og gasi út á markaðinn vestra, hefur leitt af sér hið mikla verðhrun á olíu. 

Ólíklegt er hins vegar að þessi tímabundna framleiðsla geti gert mikið meira en að lengja í þeirri hengingaról sem jarðefnaeldsneytisframleiðsla heimsins hangir í.

Olíuöldin, þessi langstysta og mesta orkusprengingi í sögu jarðarbúa, hefur náð hámarki og leiðin héðan af liggur óhjákvæmilega niður á við á næstu áratugum vegna þess að nýjustu olíulindirnar eru ekki eins gríðarlegar eins og þær gömlu og vinnslukostnaðurinn er svo hár, að söluverðið þarf að verða að minnsta kosti tvöfalt hærra en það er nú.  

Olíuhrunið geri vinnsluna óarðbæra

Getur markvörðurinn þvingað fram stangarskot?

"Sætt er sameiginlegt skipbrot" segir máltækið og kannski er hægt að nota það um leiki Íslendinga og Tékka gegn Svíum sem sárabót að Svíarnir skyldu vinna miklu stærri sigur á Tékkum en okkur. 

Sænski markvörðurinn lék enn stórt hlutverk og þegar við slíkan mann er að etja, geta sóknarmenn ýmist farið á taugum eða farið að taka aukna áhættu í skotum, til dæmis með því að reyna að hitta bláhornin. 

En því nær sem miðað er stöngum og þverslá, því meiri hætta á því að boltinn fari í tréverkið. 

Og kannski má á vissan hátt skrá óvenju mörg stangarskot Arons Pálmarssonar í leiknum gegn Svíum sem varin skot. Hver veit?

Svíar unnu 14 marka sigur

Segulómun í gær út af "parkour" og "freerun"?

Ég fór í segulómskoðun í gær út af 35 ára gömlu meiðsli í sjöunda efsta hryggjarlið, eða neðsta hálslið, sem er farið að hrjá mig meira en áður síðustu mánuði. Það lýsir sér í vaxandi verkjum sem trufla svefn á næturna og hamla hreyfigetu og afli hægri handleggjar, þó ekki enn í það miklum mæli að það sé enn orðið bagalegt. 

Verstu hreyfingarnar eru raunar þær fínustu, einkum að skrifa og vélrita. Hugsanlega stefnir í aðgerð vegna þessara gömlu meiðsla, en vegna nálægðar við efsta hluta mænunnar hefur slíkt verið látið bíða hingað til og verður kannski að bíða enn um sinn.    

Kannski má flokka þetta meiðsli undir misheppnaða tilraun til að iðka "parkour" eða "freerun" og stundum hef ég sagt að framkvæmd á laginu "Sveitaball" hafi verið það hættulegasta sem ég hef tekið mér fyrir hendur um dagana.

Málavextir voru þeir að í síðasta erindi Sveitaballs á Sumargleðiskemmtun á Kirkjbæjarklaustri lék ég ofurölvi mann sem skjögrar á miklum hraða alveg fram á ystu brún sviðsins án þess að fara fram af, en falla síðan í gólfið með miklum látum. 

Þetta hafði ég gert mörg hundruð sinnum áður án vandkvæða. En í þetta sinn misreiknaði ég mig örlítið þannig að upp kom sekúndubrot þar sem fyrirsjáanlegt var að ég myndi fara fram af sviðinu.

Sviðið var óvenju hátt og á þessu örlagaríka sekúndubroti fannst mér ég geta farið heljarstökk fram af sviðinu. Það var fráleit ákvörðun, því að ég hafði aldrei á ævinni farið heljarstökk.

Stökkið misheppnaðist algerlega, ég komst aldrei nema helming þess og kom niður beint á hausinn.

Jón bróðir minn og Petra kona hans sátu á fremsta bekk og sögðu eftir á að þeim hefði ekki dottið annað í hug en að ég hálsbryti mig.

En ég slapp, þótt ég væri með nokkra verki í bakinu fyrstu vikurnar á eftir.

Liðu nú fimm ár og enn tók ég Sveitaball á nokkrum tugum skemmtana í Broadway og fór þá kollhnís aftur á bak á sviðinu í öll skiptin.

Þá hnykkti ég á fimm ára gömlu meiðsli og varð fyrir bragðið að fara í hálskraga og hætta keppni í ralli á miðju keppnistímabili og hef aldrei jafnað mig að fullu síðan, enda eru opin fyrir taugarnar út í handleggina klemmmd báðu megin á sjöunda hálslið. 

Þess vegna er hægt að segja, með hliðsjón af ummælum sjónarvotta 1979, að flutningur lagsins Sveitaball sé það hættulegasta sem ég hef gert um ævina.

Parkour og freerun eru augljóslega ekki hættulausar íþróttir, og fimleikar, skíðafimi og margt fleira er líka hættulegt. Allt slíkt kostar fyrirfram könnun á aðstæðum og getu, þjálfun og mat á "útreiknaðri áhættu".

Akstur í Formúlu eitt hefur kostað mörg mannslíf og örkuml, en þó slasaðist Mikael Schumacher sig lífshættulega á skíðum við svipaða iðkun og gengur og gerist.

Einn af þekktustu fjallgöngumönnum síðustu aldar slapp oft ævintýralega í fjallgöngum sínum, en endaði þó daga sína fjörgamall með því að hrasa á leið niður úr ræðustóli, hálsbrotnaði og dó.  

 

Sumir hringja á lögguna

Einu sinni flönuðu ístrur í sjónvarpsfréttum.

Það þarf ekki bein mismæli til þess að brengla merkingu orða í beinni útsendingu. 

Í sjónvarpsfréttum fyrir nokkrum áratugum var svo að skilja á fréttaþulnum að ístrur væru að flana austur við Þjórsá en það var leiðrétt eftir fréttina og beðist velvirðingar á því að þulurinn hefði haldið að orðið, sem hann var að lesa, þýddi allt annað en það þýddi.

Hann skipti orðinu þannig í atkvæði í lestrinum, að það hljóðaði eins og "ístru-flanir" en það átti að vera "ís-truflanir", skrifað "ístruflanir". 

Þessar ístruflanir voru vandamál við Búrfellsvirkjun áður en fleiri virkjanir komu þar fyrir ofan.

Ég átti afar auðvelt með að skilja og fyrirgefa þessi mistök, því að sjálfur hafði ég sem unglingur á gangi eftir Austurstræti undrast það þegar ég gekk annars hugar út úr bókaverslun Ísafoldar og sá að komin var verslun við hliðina með ensku nafni, sem mátti skilja sem svo að þar væru seldar blekfyllingar í pennana í bókaversluninni. Þótt mér það undarlegt.

Ég skipti nefnilega nafni verslunarinnar vitlaust í atkvæði þegar ég las nafnið: "Re-fill", borið fram "rí-fill" með áhersluna á seinna atkvæðinu.

Ég áttaði mig hins vegar á misskilningnum þegar ég leit inn fyrir búðargluggann og sá þar mikið af ullarvörum en engar blekfyllingar eða ritföng!

Auðvitað hét versluninn "Refill", nánar tiltekið hannyrðaverslunin Refill.   

  

Tilnefndi kúk til Óskarsverðlauna

Hinir ósnertanlegu, - "the untuchables".

Við Helga komum til bæjar í Klettafjöllum í Koloradó fyrir rúmum áratug, sem heitir Avon og setti sér það takmark með atbeina Geralds Fords, fyrrum Bandaríkjaforseta, sem þá bjó þar, að komast fram úr Aspen sem Mekka skíðamanna. 

Íbúarnir lýstu því fyrir okkur stórhneykslaðir hvernig krónsprinsinn af Sádi-Arabíu hegðaði sér í nýlegri heimsókn þangað. 

Tók hótel með 100 herbergjum á leigu fyrir sig og hirð sína, notaði þyrlur og glæsibíla í hrönnum og var í hverfi efnafólks, sem er sérstaklega afgirt með öryggisverði.

Einn Kaninn þarna svaraði spurningum mínum öðruvísi en hinir, benti á lúxusjeppana, sem stóðu í röðum á bílastæðinu þar sem við vorum og sagði:

"Þetta verður að vera svona. Hann heldur þessum bílaflota okkar og ameríska lífsstílnum uppi. Með því að hætta að fara á skíði í Alpafjöllum og koma hingað í staðinn færir hann okkur hér í Avon mikla viðurkenningu, sem við þurfum nauðsynlega á að halda til að komast í fremstu röð. Þetta eru kaup kaups, báðir aðilar græða peninga." 

Upplýst hefur verið hvernig ráðamenn í Sádi-Arabíu áttu stærstan utanaðkomandi þáttinn í að fella Sovétríkin á valdatímabili Ronalds Reagans. Þeir einfaldlega juku framboðið af olíu á heimsmarkaði nógu mikið til að verðfall á olíunni kæmi olíuútflutningsríkinu Sovétríkjunum á kné.

Þeir eru að gera nákvæmlega það sama núna fyrir Bandaríkin og Vesturlönd til að koma Pútín á kné. Að launum fá þeir afskiptaleysi okkar gagnvart stórfelldum mannréttindabrotum, alræði og kúgun í Sádi-Arabíu.

Þeir eru "The untuchables", hinir ósnertanlegu, enda af nógu að taka fyrir lýðræðisþjóðirnar að verjast hryðjuverkamönnum annars staðar og hafast lítið sem ekkert að á meðan samtök eins og Boko Haram drepa og limlesta þúsundir múslima í Nígeríu, því að eins og Einar Björn Bjarnason hefur bent á í bloggi sínu, eru nær allir þeir, sem hinir morðóðu múslimsku öfgamenn drepa í Nígeríu og í "Ríki Íslams", aðrir múslimar.   

Kona hálshöggvin fyrir morð

Spurning um eðli máls og skynsamlegar reglur.

Sú var tíðin þegar skíðafimi í formi heljarstökka og svipaðra kúnsta var að ryðja sér til rúms að háværar raddir voru uppi um að banna allt slíkt og gera refsivert vegna þess hve hættulegt þetta athæfi væri. 

Smám saman komst samt ákveðið form á þessa íþrótt og þrátt fyrir ákveðna áhættu sem tekin er, var það niðurstaðan, að slysatíðnin hjá þeim sem stóðu rétt að æfingum, þjálfun og keppni, væri ekki það meiri en af hefðbundinni skíðaiðkun að hrein boð og bönn væru réttlætanleg. 

Það tók nokkur ár að brjótast í gegnum fordómamúr varðandi keppni í bílaralli hér á landi og virtist engu skipta, þótt reynt væri að sýna fram á að í öðrum löndum væri slík keppni komin í fast og viðurkennt form sem fæli ekki í sér meiri slysatíðni en í flestum öðrum íþróttagreinum. 

Júdó varð að ganga í gegnum ákveðið fordómatímabil hér á landi og má nefna alls konar mótbárur varðandi "hengingartök" og fleira sem sagt var gefa slæmt fordæmi, auk þess sem brögð sem enduðu með því að fella andstæðinginn harkalega til jarðar voru harðlega gagnrýnd. 

Flokkur júdómanna, sem setti upp skemmtilega sýningu til að sýna íþróttina á sviði, sýndi fram á að harðir dómar á íþróttina áttu ekki við rök að styðjast.  

Bannað í Bláfjöllum

Markatölur úr fortíðinni, öfugar þó.

Eftir að reglum handboltans var breytt til að auka hraða leiksins og spennu með því skylda ekki lið, sem fær mark á sig, til þess að byrja frá miðju eftir að andstæðingarnir eru komnir til baka, hækkuðu markatölurnar um 50% að meðaltali. 

Undir venjulegum kringumstæðum á lið, sem fær aðeins á sig 24 mörk, að eiga ágæta sigurmöguleika. 

En það var svo langt frá því að það væri nóg í kvöld. Fróðlegt væri að vita hve mörg ár eða jafnvel áratugir eru síðan íslenskt handboltalandslið hefur skorað færri mörk í einum leik. 

Leikurinn í kvöld minnir óþyrmilega á landsleik í kringum 1970 þegar gerð var einhver mesta breyting allra tíma á landsliðinu, og við unnum Dani í fyrsta sinn með ótrúlegri markatölu, 15-10. 

En miðað við reglurnar, sem þá voru, og miklu færri mörk skoruð að meðaltali, er það álíka markatala og nú, og meira segja nákvæmlega sama hlutfall, 3:2.

En því miður öfug fyrir okkur, stórtap okkar manna í stað stórsigurs þá.

Stærstan þátt í 15:10 sigrinum átti nýr og kornungur landsliðsmarkvörður okkar, Ólafur Benediktsson, sem varði svo meistaralega, að hann fékk strax viðurnefni, Óliver.

 

Í leik okkar við Svía nú var það sænski markvörðurinn sem var Óliver þeirra. 

Ólafur "Óliver" var síðasti íslenski markvörðurinn, sem gat varið hörkuskot niðri við gólf út við stöng með því að kasta sér niður í hornið með höfuðið og höndina á undan skrokknum svipað og knattspyrnumarkvörður.

Mig minnir að síðasti danski markvörðurinn sem gat þetta og gerði með árangri hafi heitið Mortensen eða eitthvað líkt því.

 

 

 

Lentum á vegg

Hvað næst: "Vatnsskúr"?

Ætla hefði mátt að íslenska ætti nógu mörg heiti yfir það fyrirbæri þegar vatn í föstu formi fellur til jarðar, rennur með jörðinni í ýmsum myndum eða liggur á jörðinni.  

Nokkur dæmi:  Snjókoma, ofankoma, hríð, stórhríð, blindhríð, bylur, blindbylur, kafaldsbylur, hraglandi, kafald, mugga, hundslappadrífa, slydda, skafrenningur, mjöll, lausamjöll, harðfenni, fönn, skari, krap o.s.frv.

Samt linnir ekki þeirri áráttu íslensks fjölmiðlafólks að þýða beint enska orðið "snowstorm" og búa til heitin "snjóstormur" og "snjóbylur".

Hvað næst: "Snjórok"? Eða "vatnsskúr" 

Íslenskur snjóbylur vekur heimsathygli