Mesta heppni í heimi?

Það var ein af eftirminnilegustu stundunum í Súðavík eftir flóðið þar, að standa á milli rústa húsanna sem flóðið sundraði, og beina myndavélinni fyrst að húsi nágranna Tómaszar Þórs Verusonar og segja frá þvi að þegar flóðið sprengdi það hús, þeyttist vatnsrúm út úr því og beina síðan myndavélinni síðan að húsinu sem Tómazs þeyttist út úr, og sýna síðan feril rúmsins og Tómazsar sem mættust í fluginu þannig að Tómazs vafðist inn í það og þegar rúmið kom niður með Tómazs vafinn inn í sér, bjargaði það lífi hans og hélt á honum hita. 

Því miður eru ekki til neinar myndir af því þegar björgunarsveitarmenn fundu Tómazs, grófu hann upp og björguðu honum, en það var afleiðing af vanmati á gildi myndatöku af svona viðburðum, sjá pistil frá því í gær. 

Ég efast um að dæmi sé um viðlíka heppni í veröldinni og fólst í þessu einstæða atviki í Súðavík fyrir 20 árum. 

Vatnsrúmið bjargaði lífinu

Hlýrri sjór veldur verri vetrarveðrum.

Sú ímynd hefur fest á fyrri part vetrar að hann sé einmuna kaldur og illviðrasamur með meiri snjúum og ófærð en dæmi eru um lengi. 

Þetta með snjóinn er rétt og sömuleiðis hefur verið illviðrasamt og mikið um slæm vetrarveður með tilheyrandi samgöngutruflunum og útköllum björgunarsveita. 

Hins vegar syna hitatölur að fyrstu tvo vetrarmánuðina var meðalhiti hærri á norðanverðu landinu en í meðalári. 

Nvernig má þetta vera? 

Dagskíman er lítil yfir Vaðlaheiðinni þegar þessi orð eru skrifuð um níuleytið á Akureyri eins og sést á meðfylgjandi mynd og snjórinn er djúpur hér nyrðra, og verður að velja sér heppilegt hlé á milli óveðra til að koma hinganð norður og fara héðan.

Trausti Jónsson hefur bent á það í pistlum sínum, beint og óbeint, að sjórinn fyrir norðan land hefur verið miklu hlýrri síðustu misseri en venjulega og hafísinn er mun fjær og minni fyrir norðan land en nokkru sinni fyrr síðustu aldirnar. 

Það er vetrarnótt á Norðurpólsvæðinu engu að síður og sólar nýtur þar alls ekki. Þess vegna myndast þar, einkum norður af meginlöndunum í Kanada og yfir Síberíu hefðbundnir "kuldapollar" sem teygja sig mismunandi mikið suður á Norður-Atlantshafið með köldu og tiltölulega þurru lofti. 

Þegar hafísinn var meiri en nú og sjórinn kaldari, dró þetta kalda loft í sig hitann og rakann frá sjónum sem það streymdi yfir, svo að það mynduðust él og stundum snjókoma á norðanverðu landinu. 

Sjórinn var hins vegar svo nálægt frostmarki að þetta var ekki í þeim mæli sem nú er þegar hafið er mun hlýrra og rakinn því meiri, auk þess sem átökin milli kalda og heita loftsins sem berst með lægðum úr suðvestri eru meiri nú en áður. 

Þess vegna eru nú meiri stórhríðar og ill vetrarveður en fyrr og þau eru svona slæm vegna hlýnunar sjávar af völdum hlýrri lofthjúps jarðar. 

Þetta gengur harðsnúnum hópi manna, sem ég hef kallað "kuldatrúarmenn", illa að samþykkja og skrifuðu nú nýlega um það að það væri alrangt að lofthjúpur jarðar færi hlýnandi. Þvert á mót færi hann "hratt kólnandi" !  

Þeir andæða harðlega kenningum um gróðurhúsaáhrif og gefa greinilega skít í þær hnattrænu mælingar sem sýna hlýrri lofthjúp og loftslag að meðaltali á jörðinni en hefur komið síðustu þúsund árin. 

„Kolvitlaust“ veður á Austurlandi

Fjórhjóladrifið er gott en þarf aðgæslu.

Tvö orð hafa verið felld í gildi með ofnotkun hér á landi, orðin frábær og jeppi, eins og minnst hefur verið á áður hér á síðunni. 

Flesta svonefndra jeppa, jepplinga eða sportjeppa, sem seldir eru hér á landi, skortir veghæð þegar þeir eru hlaðnir, og þarf því sérstaka aðgæslu ef ekið er á erfiðum slóðum.  

Fjórhjóladrif er hins vegar afar nytsamlegt hér á landi á vegakerfinu sjálfu og því fagnaðarefni að bílaframleiðendur skuli ekki hörfa meira til baka en orðið er varðandi það, því að á sumum svonefndum sport"jeppum" sem nú eru í boði, er fjórhjóladrif ekki einu sinni í boði. 

Þetta kom vel í ljós á leið til Akureyrar í gærkvöldi í hálku og hríð á síðari hluta leiðarinnar. 

Á fundi Ferðafélags Akureyrar í kvöld verður brugðið upp ýmsum myndum af stöðum norðan jökla, sem eru afar vel geymd leyndarmál. 

Myndin hér á síðunni er einmitt af einum þessara staða á norðurhálendinu, sem ekki er einu sinni merktur með nafni á nokkru korti, en stendur til að gera skil í einum Ferðastikluþáttanna, sem verða á dagskrá á útmánuðum. 

BMW X6 frumsýndur hjá BL

Myndir eru vísindaleg og sagnfræðileg gögn.

Ragnar Axelsson lýsir vel hlutskipti fjölmiðlamanna þegar stórir atburðir verða, og varðandi öflun mynda lærðu menn fyrir vestan af mistökunum í Súðavík, þar sem engum var leyft að fara. 

Meginatriði myndatöku eru einföld og eru í tveimur skrefum:

1. Það á að taka eins mikið af myndum og mögulegt er. Enginn veit fyrirfram hverjar þeirra hafa mest gildi fyrir rannsóknir á atburðum og fyrir framtíðina. 

2. Aðalatriðið: Að taka ákvörðun um hvaða af myndir er birtar, hvernig og hvenær. Sumar er rétt að birta ekki fyrr en eftir 100 ár. 

Kvikmyndir og ljósmyndir eru ekki bara vísindaleg gögn heldur hluti af heimildum um sögu lands og þjóðar. 

Á Flateyri voru í ljósi mistakanna í Súðavík, valdir þeir reyndustu í hópi myndatökumanna, Ragnar Axelsson ljósmyndari og Friðþjófur Helgason kvikmyndatökumaður, til þess að taka myndir á vettvangi frá byrjun fyrir alla fjölmiðlana. Það reyndist vel. 

Á síðustu árum hefur orðið afturför hvað þetta varðar. Hverjum myndi detta í hug að banna vísindamönnum að fara inn á hamfarasvæði en láta í staðinn fjölmiðlamenn vinna störf þeirra? 

En það er hliðstætt því þegar björgunarsveitarmenn og vísindamenn, sem eiga alveg nóg með sín mikilvægu störf, eru einir á svæðinu en ljósmyndurum og kvikmyndatökumönnum bannaður aðgangur. 

Verða að fá að skrá söguna

En Íslendingar eru áfram með dollaraglampa í augunum.

Grænlendingar standa frammi fyrir nýjum veruleika í stað þess sem var nýr fyrir örfáum árum þegar þá dreymdi um að verða rík þjóð vegna gríðarlegra fjárfestinga stórra erlendra olíufyrirtækja og málmfyrirtækja. Nú kippa þessi erlendu fyrirtæki að sér hendinni. 

Á Íslandi hefur hins vegar ekki heyrst um neitt svipað. "Heimshöfn" í Finnafirði eða jafnvel Loðmundarfirði, "miðstöð sjóflutninga á Norður-Atlantshafi", jarðgöng og hraðbrautir frá olíuhöfnunum um þvert og endilangt hálendið eru enn á dagskrá hjá okkur svo að dollaraglamparnir skína úr augum hér á landi. 

Gefast upp á olíuleit

Ekki skoðanakönnun og langt til kosninga.

Tæplega hálft annað ár er til forsetakosninga. Það er mjög langur tími í stjórnmálum. 

1967, 1979 og 1995 hefði engan órað fyrir þeim úrslitum sem urðu í kjöri síðustu þriggja forseta 1968, 1980 og 1996.  Raunar hefði engan órað fyrir því fimm mánuðum fyrir þær kosningar hver sá yrði í framboði sem yrði forseti. 

Þar að auki er ekki hægt að sjá að greiningin, sem nú er flaggað með skiptingu kjósenda í annars vegar þá sem eru með sjónarmið sjötugra og hins vegar þá sem eru yngri, hafi falið í sér sérstaka skoðanakönnun um fylgi hugsanlegra forsetaframbjóðenda, enda liggur ekkert fyrir um það hverjir það verða.

Þar að auki er það mikil einföldun og hæpið að draga kjósendur í dilka eingöngu eftir aldri. 

Ólafur myndi tapa fyrir Jóni Gnarr

Gamli brandarinn er ónýtur.

Nokkrum sinnum kom það fyrir í erlendum kvikmyndum eða sögum, að þegar finna þurfti eitthvað fyndið og viðeigandi um refsingu eða stöðulækkun viðkomandi var sagt að hann yrði sendur til Íslands. 

Ísland var ekki eina landssvæðið sem nothæft var til þessa. Þannig var það mjög umtalað hve svakalega Molotov einn af helstu ráðamönnum Sovétríkjanna hefði verið refsað með því að gera hann að rafstöðvarstjóra í Síberíu. 

Síðasttalda atriðið, Síbería, er enn í gildi, en Ísland er það ekki lengur. Nú er það spennandi að vera sendur til Íslands og þarf ekki einu sinni valdboð til, því að frægustu persónur heims sækjast eftir því að eyða til þess bæði tíma og miklum fjármunum að koma hingað og upplifa einstæða íslenska náttúru, land og þjóð. 

„Sjáumst á Íslandi!“

"Getur nokkuð gott komið frá Nazaret?"

Þessi bloggpistill verður sá stysti á þessari síðu fram að þessu: "Getur nokkuð gott komið frá Nazaret?" var sagt fyrir tæpum tvö þúsund árum. 

„Mig langaði að gefast upp“

Hver er reynslan í 70 ár ?

Spennandi tímar eru á næsta leiti varðandi kjaramál íslenskra launþega. Verður hægt að veita þeim lægst launuðu nauðsynlegar kjarabætur án launaskriðs upp allan skalann? Verður hægt að koma í veg fyrir að launahækkanir lækna étist upp í verðbólgu í kjölfar mikilla launahækkana? 

Er mögulegt að ná fram stóru rammasamkomulagi til langs tíma sem aftrar því að allt fari hér í gamalkunnugt far í þessum málum? 

Skoðum nokkur atriði reynslunnar. 

1942 urðu miklar launahækkanir og geysileg verðbólga, sem þá var kölluð "dýrtíð", vegna þenslunnar af völdum stríðsins. Ólafur Thors mælti þau fleygu orð að hægt yrði að slá verðbólguna niður með einu pennastriki og var lengi gert gys að því, vegna þess að þetta reyndist ekki mögulegt fyrr en með hinum einstæðu Þjóðarsáttarsamningu 1990.

1950 var gengi krónunnar fellt og komið á margföldu gengi, meðal annars í formi svonefnds Bátagjaldeyris.

1959 var reynd niðurfærsla kaupgjalds og verðlags með lagaboði. Það hélt ekki og gengið var fellt árið eftir.

1961 voru verkföll og samið um 13% kauphækkun.

Strax í kjölfarið var gengið fellt um 13% og "víxlverkanir kaupgjalds og verðlags, sem verið höfðu í tuttugu ár, héldu áfram. 

1967 var gengið fellt tvisvar. 

1969-70 voru sett lög um verðstöðvun. Það dugði aðeins skamma stund og verðbólgan fór aftur af stað.

1978 voru mikil átök um lagasetningu ríkisstjórnarinnar og háðar harðar kosningar um "samningana í gildi".

Allt kom fyrir ekki, verðbólguskrúfan snerist áfram.

1984 fóru opinberir starfsmenn í hart verkfall og fengu drjúgar kauphækkanir.

Innan árs höfðu þær étist upp í verðbólgu.

1990 voru gerðir hinir einstæðu Þjóðarsáttarsamningar, sem skópu stöðugleika í fyrsta sinn í meira en hálfa öld.

En verðbólgudraugurinn hélst samt á lífi og allir vita hvernig fór í Hruninu.

Núna liggur á bak við vanda okkar sú staðreynd, sem þjóðirnar glíma við, að aldurssamsetning þeirra er að taka stórbreytingum auk þess sem vinnumarkaðurinn er orðinn alþjóðlega opinn að stórum hluta og þetta kallar á alveg ný viðfangsefni í heilbrigðis- og velferðarmálum, því að í 15 ár hafa stjórnmálamenn hyllst til þess að skera niður í þessum geira, af því að upphæðirnar þar eru stærstar.

 

Að sama skapi er engin leið að finna skástu leiðina út úr vandanum nema að líta til lengri tíma og skapa víðtæka sátt um langtímaáætlun um það hvernig við ætlum að viðhalda jafngóðum lífsskilyrðum hér á landi og í nágrannalöndum okkar.   

Myndi valda kollsteypu

Það er hægt að sofa úti í 30 stiga frosti.

Það fer allt eftir búnaði og aðferðum í hve köldu veðri hægt er að sofa í tjaldi. Þetta fer þó ansi mikið eftir því hvað vindurinn er mikill og hve mikill skafrenningur er eða ofankoma.

Frakki einn, sem kom til landsins fyrir tæpum 20 árum  og ætlaði yfir Vatnajökul var næstum orðinn úti í ferðinni og glímdi við kal eftir ferðina.

Í viðtali var hann spurður hvað hefði komið honum mest á óvart, var svarið: "Vindurinn og snjórinn." 

Dálítið skondið svar en það sem hann átti við var að snjór, sem var eins fíngerður og hveiti, smaug í ofsaroki inn í tjald hans og fyllti það. 

Frakki þessi týndist síðar á göngu á ísnum norður af Kanada og hefur ekkert til hans spurst síðan. 

Ég kveið talsvert fyrir því að sofa úti í 30 stiga frosti á ferð yfir Grænlandsjökul. En leiðangursmenn, sem kunnu vel til verka eftir margar erfiðar ferðir um íslenska jökla, létu mig kaupa mér sérstakan svefnpoka og svefninn var góður. 

Svefnpoka þennan á ég enn, 16 árum síðar, og hann hefur fyrir löngu sannað fyrir mér að svefnpoki og svefnpoki geta verið sitt hvað. 

Ragnar sonur minn var einn af félögum í svonefndu Hreystimannafélagi, sem ferðaðist gangandi eða hjólandi um allan heim, allt frá íslenskum jöklum um hávetur til Tíbet.

Á ferð yfir þver Bandaríkin með svefnpoka sinn og tjald lenti hann í mesta frosti, sem komið hafði í áratugi og kom nokkrum dögum seinna heim til Íslands en hann hafði áætlað vegna tafanna, sem frostið, allt að 40 stig, hafði valdið.

Ég spurði hann hvort hann hefði ekki leitað aðstoðar fulltrúa Íslands þegar hann var í metfrosti í New York.

"Nei, sagði hann, ég þurfti þess ekki?"

"Hvar gistirðu þá?"

"Ég svaf bara úti í Central Park."

"Ertu vitlaus, maður, þar sem allt er fullt af glæpamönnum?"

"Nei, ekki í 35 stiga frosti" var svarið.  

Sváfu úti í tíu stiga frosti