"Það kemur að því að konur bjarga heiminum - með hjálp karla."

Vigdís Finnbogadóttir var rétt í þessu að segja þessi orð, sem voru lokaorðin í viðtali hennar við Evu Maríu Jónsdóttur í eftirminnilegu viðtali í Sjónvarpinu: "...Það kemur að því að konur bjarga heiminum - með hjálp karla."  

Aðdragandinn að þessum orðum var ekki síður athyglisverður,  - um skarðan hlut kvenna í heiminum og vaxandi skilning á óréttinum sem viðgengst gagnvart þeim og ekki síður því tjóni, sem hlýst af því að hæfileikar þeirra fái ekki að njóta sín.

Þessi lokakafli viðtalsins á það skilið að vera birtur opinberlega okkur öllum til umhugsunar, þótt ég hafi hann ekki fyrir framan mig né muni hann orðrétt akkúrat núna.  

Takk, Vigdís. Takk.  

Koma óorði á andóf.

Um daginn sást á netinu mynd af því þegar æstir ofstopamenn úðuðu úr úðabrúsum framan í Vitaly Klitschko þegar hann var að reyna að koma í veg fyrir að átök lögreglunnar við bullur þessar færu úr böndunum.

Þetta minnti á svipað atvik í Búsáhaldabyltingunni hér heima í janúar 2009 þegar hluti mótmælenda snerist til varnar lögregluþjónum gegn bullum, sem réðust að lögreglunni á ruddalegan hátt.

Með því var komið í veg fyrir að ástandið færi algerlega úr böndunum.

Nefna má mörg svona dæmi um það að þegar mótmælaaðgerðir eru í gangi virðist vera til hópur manna, sem fær mikið út úr því að beita grófum meðölum til að magna átök og komast í hrein slagsmál, svo að ekki sé nú talað um grjótkast og notkun barefla.

Þetta bitnar á andófinu en ekki þeim, sem andófið beinist gegn, og kemur óorði á hófstilltar andófsaðgerðir.

Ummæli Viktors Janúkóvitsj forsta Úkraínu, þar sem hann alhæfir um mótmælendur og er á mörkum þess að líkja þeim við nasista, eru dæmi um það þegar ofstopamenn koma óorði á andóf, þótt ekki nema bara vegna þess að með hegðun sinni gefa þessar bullur valdsherrum færi á að alhæfa um andóf og gera það tortryggilegt.

Ég man þá tíma þegar hópur manna gerði á hverju gamlárskvöldi aðsúg að lögreglustöðinni í Reykjavík og braut þar meira að segja rúður með grjótkasti. Í þessu braut sér leið ákveðin skrílmenning og þörf fyrir "hasar" og óeirðir sem setti leiðinlegan svip á hátíðahöld áramótanna.

Eftir að byrjað var að hafa stórar áramótabrennur í helstu hverfum borgarinnar dró úr þessu og Áramótaskaup Sjónvarpsins drap þessar óeirðir endanlega, sem betur fór.  

Segi nei við öfgum

Ekkert fyndið, - dauðans alvara.

Það virðist nokkuð ljóst að tilkynningin um sökkvandi bát og menn í gær hafi verið gabb. Ef þeir, sem að slíku og þvílíku standa finnst það fyndið, er það svo sannarlega ekki þannig, heldur dauðans alvara.

Ekki aðeins vegna margra milljóna króna kostnaðar, líkast til hátt á annan tug milljóna, heldur bæði vegna þess, að meðan svo stór óþörf aðgerð er í gangi rýrist getan til að sinna öðrum verkefnum og einnig vegna þess, og að meiri hætta geti orðið á því síðar að óskýrt en raunverulegt neyðarkall verði í í ljósi þessa atviks síður tekið alvarlega.

Í fluginu er talið mikilvægt að þegar flogið er sé alltaf einhver aðili á jörðu niðri eða á flugi, sem hafi vitneskju um viðkomandi flug og helstu atriði þess, hvaðan, hvert, hvaða leið, hve lengi, hve mikið flugþol, hverjir um borð, hvaða farsímanúmer.

Þetta er gert til að tryggja, að fari eitthvað úrskeiðis, vitnist sem fyrst um það, jafnvel þótt hvorki flugstjórinn né farþegar hafi ráðrúm eða aðstöðu til að gera viðvart.

Sama gildir í raun um allar ferðir fólks á sjó, landi og í lofti. Ef svona kerfi er í gangi, vitnast fljótlega um það ef eitthvað fer úrskeiðis, og strax síðdegis í gær fór það að verða grunsamlegt, að þrátt fyrir ítarlegan fréttaflutning af neyðarkallinu og leitinni, saknaði enginn neins.  

 

Mikill kostnaður við leitina

Sígandi lukka er best.

Smám saman birtast jákvæð teikn um það að við Íslendingar getum hægt og bítandi komist upp úr öldudalnum eftir Hrunið. Ekki mun af veita að þeir, sem flutt hafa úr landi í atgerfisflótta sjái sér fært að snúa heim á ný.

Atgerfisflótti er alvarlegt vandamál fyrir hvaða þjóð sem er.

Einhliða straumur til höfuðborgarsvæðisins er áhyggjuefni fyrir landsbyggðina, en líklegt má telja að undantekningin varðandi Suðurland sé vegna stóraukinna umsvifa ferðaþjónustunnar og að ferðaþjónustan dragi úr straumnum frá öðrum landslhlutum.

Það hefur verið sagt að hin raunverulega stóra varnarlína vegna byggðaröskunar sé Leifsstöð frekar en Hvítá í Borgarfirði og Þjórsá. Nú er straumur kominn til baka í gegnum Leifsstöð og þótt hann sé ekki mikill er rétt að hafa í huga að sígandi lukka er best.

Fleiri fluttu til landsins en frá því

Áhrif sveitarstjórna á umhverfis- og náttúruverndarmál.

Nú eru forvöl, prófkosningar og þess háttar að komast á fulla ferð í sveitarfélögum landsins.

Þótt sagt sé að 90% af viðfangsefnum bæjarstjórna séu þess eðlis að flokkapólitík eða landsmálapólitík skipti þar ekki máli má ekki vanmeta áhrif einstakra sveitarstjórnarfulltrúa á mál, sem skipta alla landsmenn og jafnvel heimsbyggðina máli.

Þá á ég sérstaklega við umhverfis- og náttúruverndarmál, einkum vegna þess, að skipulagsvald einstakra sveitarstjórna getur haft afdrifarík áhrif á náttúruverndarmál, sem skipta alla landsmenn, komandi kynslóðir og mannkyn allt máli, svo einstæð sem þessi verðmæti eru á heimsvísu.

Síðasta dæmið um þetta er Gálgahraunsmálið.

Ég hef kynnst mörgu góðu umhverfis- og náttúruverndarfólki í öllum stjórnmálaflokkum og hópum þjóðfélagsins og hin síðari ár er mér hugleikið að það láti sem mest til sín taka vegna hugðarefna sinna á þessu sviði.

Það leiðir til dæmis hugann að næsta prófkjöri, hjá Samfylkingunni um næstu helgi, þar sem ég tel mikilvægt að öflugt fólk með grænar áherslur hljóti gott gengi.

Sem dæmi get ég nefnt Hjálmar Sveinsson, fyrrum samstarfsmann minn á RUV, sem ég kynntist þar vel og vakti athygli mína fyrir vönduð og öflug vinnubrögð í rannsóknarblaðamennsku.

Honum virtist það eðlislægt að kafa ofan í málin og það er þörf á slíkum mönnum.  

Til dæmis kynnti hann sér áhrifasvæði Kárahnjúkavirkjunar á sínum tíma vel með því að fara í tíu daga ferð einn í tjaldi almennilega um það svæði í stað þess að láta villa sér sýn með því að sjá bara stíflustæðið sjálft eins og langt yfir 90% þeirra sem komu þangað, létu sér nægja.

Slík vinnubrögð, að ígrunda og kanna málin vel frá öllum hliðum, líkar mér að sjá í sem flestum málum og það er gott þegar menn yfirfæra þekkingu sína og góð vinnubrögð yfir í stjórnmál eins og Hjálmar hefur gert.

Það er erfitt að ná árangri og samstöðu í umhverfismálum á tímum skiptra skoðana um þau mál og því fagnaðarefni þegar það gerist. Til þess þarf blendu af lipurð og sannfæringarkrafti þess sem vinnur af hugsjón. 

Fáir áttu von á algerri samstöðu á Alþingi um Græna hagkerfið svonefnda en henni tókst Skúla Helgasyni að ná og sýndi með því eftirsóknarverða hæfileika til að ná árangri.

Í borgarlandi Reykjavíkur og í sjónmáli frá borginni eru einstæð náttúruundur sem ógnað er vegna ásóknar í formi skammgróðafullrar rányrkju og óafturkræfra spjalla. Það skiptir því miklu máli hverjir veljast í sveitarstjórnir á þessu svæði hvað varðar umhverfis- og náttúruverndarmál þar sem oft er gengið á rétt komandi kynslóða og jafnrétti kynslóðanna fyrir borð borið.

Ég hvet alla, sem á næstunni taka afstöðu til vals á sveitarstjórnarfulltrúum, að kynna sér vel skoðanir og viðhorf allra frambjóðenda til þeirra mála og það sem þeir hafa lagt af mörkum á þeim vettvangi.   

 

Neskaupstaður, uppspretta vandræða í stjórnmálaþrasinu.

Allt til ársins 1994 snerust íslensku dagblöðin í kringum pólitikina í Reykjavík þegar bæjarstjórnar- og síðar borgarstjórnarkosningar voru í aðsigi.

Línurnar voru skýrar á þessum árum:

Morgublaðið og Vísir héldu fram kostum þess að hafa samhentan meirihluta eins flokks í stað sundrungar vinstri flokkanna.

Tíminn, Alþýðublaðið og Þjóðviljinn reyndu hins vegar að draga fram spillingaráhrif langvarandi valdasetu eins flokks.

Þetta var ósköp einföld pólitísk mynd sem dregin var upp og hefði verið vandaræðalaust að halda henni algerlega truflunarlaust ef ekki hefði komið til pólitíkin á einum stað úti á landi, - í Neskaupstað.

Þar var á þessum árum traustur meirihluti Sósíalistaflokksins og síðar Alþýðubandalagsins áratugum saman gegn framboðum hinna flokkanna. Raunar var þetta alllengi svona í Kópavogi en samt hvergi nærri eins ógnarlengi og afgerandi eins og í Neskaupstað.

Hin yfirgnæfandi umræða í vinstri blöðunum um spillinguna vegna langvarandi meirihluta eins flokks gerði kommunum í "Rauða bænum" afar erfitt fyrir og bölvuðu þeir flokksmálgagni sínu oft í sand og ösku fyrir þessi óþurftarskrif. Og "kommarnir" í Kópavogi áttu líka bágt.  ´

Á sama hátt áttu Þjóðviljamenn í mestu vandræðum með að leggja sínum mönnum lið í "rauðu bæjunum" á áberandi hátt nema að skaða vígstöðuna í Reykjavík.   

Kommablótið haldið hátíðlegt

Ekki spurning um hvort heldur hvenær manntjón verður.

Hættulegustu eldstöðvar á Íslandi eru líklega Snæfellsjökull, Heimaey, Hekla og Öræfajökull ef miðað er við það hve margir gætu verið í hættu vegna eldsumbrota í þessum eldstöðvum, og það er ekki spurning um hvort, heldur hvenær verður manntjón af völdum eldgoss á Íslandi.

Sem  betur fer líður langt á milli þess sem eldgos gætu orðið mönnum að bana vegna nálægðar hamfaragosa við þétta byggð sem gætu gert usla á borð við þau illskeyttustu  erlendis.

Stórhættuleg hamfaragos eru tiltölulega fá á Íslandi miðað við það að hér gýs að meðaltali á fjögurra ára fresti.

Frá 1961 hafa orðið fjögur Heklugos, níu Kröflugos 1975-84, fjögur Grimsvatnagos, tvö gos í Vestmannaeyjum og eitt gos í Öskju. Raunar er spurning hvort Kröflugosin eigi að teljast eitt níu ára langt eldgos með hléum.

Ef hugsanlegt smágos í Kötlu 1955 er ekki talið með, vegna vafans um hraunkvika hafi valdið hlaupi í Múlakvísl það ár, - ( að svipað hafi verið á seyði þar 19559 og 2011, smágos undir jökli, sjá athugasemd)  - var óvenjulega kyrrt hér á landi í 14 ár, frá Heklugosi 1947 til Öskjugossins 1961.

Sumir sögðu að Sigurður heitinn Þórarinsson, sá magnaði jarðfræðingur, hafi átt bágt að vera svo "óheppinn" að engin gos urðu á þeim hluta ævi hans, þegar eldgos hefðu gefið honum bestu tækifærin til rannsókna. Á móti kom að Surtseyjargosið og þeir Kröflueldar, sem urðu á hans tíð, gáfu alveg einstaklega mikið af sér í tímamótaniðurstöðum varðandi eðli jarðelda á Íslandi.

Þrír hafa farist í elgosum hér á landi síðan Kötlugosinu 1918, - einn varð fyrir eldingu í því gosi, Steinþór Sigurðsson jarðfræðingur varð fyrir glóandi hraungrjóti í Heklugosinu 1947 og einn maður dó úr gaseitrun á meðan á Heimaeyjargosinu stóð.

Snæfellsjökull og Öræfajökull gætu banað fjölda fólks ef þar kæmu gos á borð við þau sem urðu i Vesúvíusi árið 79 fyrir Krist og í Mount Pelee 1902, en í þeim gosum ruddist sjóðheit og eitruð aska niður fjallshlíðarnar og drap allt sem fyrir varð, alls um 30 þúsund manns í St Pierre Martinique. 

Snæfellsjökull hefur hins vegar verið hægt deyjandi eldfjall síðustu hundruð þúsund ár, enda færist eldvirkasti hluti Íslands ofurhægt í austur þótt sú færsla sé talin í milljónum ára og því afar ólíklegt að núlifandi fólk þurfi að hafa áhyggjur af þessu frægðarfjalli Jules Verne. En vaxandi byggð er allt í kringum fjallið og einnig aukin umferð ferðamanna á því og við það.

Ljóst er af minjum að bæir á Litla-Héraði, hinni blómlegu byggð sem var undir Öræfajökli til 1362, grófust í ösku í gosinu það ár og hugsanlega hefur fólk farist í þeim hamförum, sem gerði slíkan usla að veldi Svínfellinga var á enda og gróðulendið og byggðin hafa aldrei náð sér síðan.  .

Hekla er ólíkindatól og gæti verið að þróast í þá átt að springa einhvern tíma í loft upp eins og St. Helens í Bandaríkjunum 1980 en mesta hættan hlýtur þó að teljast vera fólgin í stóraukinni umferð fólks um fjallið, því að fyrirvarinn á gosi er ekki nema klukkustund í besta falli og ekki víst að allir séu með slíka farsímavakt að viðvörun berist til þeirra.

Heimaey er hættuleg eldstöð af augljósum ástæðum, byggðin þar stendur á eldfjalli, sem gaus síðast 1973. Heimaey er einfaldlega stærst Vestmannaeyja, vegna þess að undir henni er eldvirkasti hluti eyjanna.

Miðað við aðdraganda gossins 1973 verður þó að telja að stórbættar jarðskjálftamælingar gætu bjargað miklu.

Erfitt er að átta sig á hættunni af mörgum öðrum eldstöðvum sem fer þó vaxandi með auknum ferðamannastraumi.

Ellefu létust í eldgosi

Góðir ráðgjafar eru mikilvægir.

Það þarf fleira til en að hafa starfað beint við útvarps- og sjónvarpsrekstur til þess að stjórna vel stærstu menningarstofnun landsins.  Í starfi sínu  sem leikhússtjóri bæði norðan og sunnan fjalla hefur Magnús Geir Þórðarson hlotið mikið lof fyrir farsæla listræna og hagræna stjórnun leikhúsanna tveggja.

Góð mannauðsstjórnun er forsenda fyrir velgengni fyrirtækis eða stofnunar og þar virðist Magnús Geir njóta sín einna best.

Eitt atriði góðrar nýtingar mannauðs er að velja sér góða ráðgjöf, þá bestu sem völ er á og samhæfa krafta þeirra.

Gott dæmi um það er þegar Guðlaugur Rósenkranz var ráðinn fyrsti Þjóðleikhússtjórinn, en það var afar umdeild ákvörðun, því að hann hafði aðeins reynslu af rekstri Samvinnuskólans.

Í viðræðum mínum við menn sem þekkja vel til leikhúsreksturs er niðurstaðan sú að Guðlaugi hafi farist þetta furðu vel úr hendi, eiginlega ótrúlega vel.

Ástæðan var sú að hann kunni ekki aðeins að velja sér bestu fáanlegu ráðgjafa og samhæfa störf þeirra, heldur einnig að vinna úr ráðgjöf þeirra.

Þótt sjónvarp byggist á mikilli rafeindatækni eru samsvörunin á milli þess og leikhússins afar mikil, bæði listrænt séð og rekstrarlega séð. Þess vegna ætti Magnúsi Geir að geta farnast vel á erfiðum tíma ríkisútvarpsins og ástæða til að bjóða hann hjartanlega velkominn til starfs.  

Oftast innanbúðarmaður

Fólk neytir mests matar milli klukkan 12 og 1 og 18 til 20.

Viðamikil íslensk neyslukönnun hér um árið leiddi ofangreinda stórmerkilega niðurstöðu í ljós, en svo var að skilja að án þessarar könnunar hefði þetta ekki verið á almanna vitorði.

Guðmundir Jaki sagði þá að hann efaðist um að þörf væri á að mennta fólk dýrum dómum til þess að stunda svona rannsóknir, sem leiddu til niðurstaðna sem allir hefðu vitð fyrirfram.

Nú eru birtar niðustöður annarrar könnunar, dýrrar og viðamikillar, sem sýnist ekki síður merkileg

Það hefur að vísu verið á almanna vitorði að fólk er flest búið að vinna á föstudagssíðdegi og sólarhring síðar fer hvíldin að skila sér og fólk að verða upplagt til að vera í stuði.

Einnig er vitað að margir skemmta sér langt fram á aðfararnótt sunnudags, eru timbraðir og þreyttir langt fram á sunnudag og vilja slaka á á sunnudagskvöld og fara nógu snemma að sofa til að geta byrjað vinnuvikuna sæmilega á mánudagsmorgni.  

En svo er að sjá að mikla könnun þyrfti til að geta sér til um afleiðingarnar af þessu og greint er frá í tengdri frétt á mbl.is og virðist eiga ansi mikið sameiginlegt með fréttinni fyrir 25 árum um neyslu matar hjá fólki.  

Laugardagskvöld eru kynlífskvöld

Af hverju að afþakka boðið?

Það er sagt í fréttum að íslenska íþróttahreyfingin hafi boðið forsetahjónunum að vera viðstödd upphaf Vetrarólympíuleikanna í Sochi og ýmsir krefjast þess að þau afþakki þetta boð vegna mannréttindabrota sem viðgangist í Rússlandi.

Þessi krafa hefur oft heyrst varðandi Ólympíuleika en ekki er víst að alltaf hafi verið gætt að því hvað hefði gerst ef af slíku hefði orðið.

Minnst átta sinnum í sögu Ólympíuleikanna hafa þeir verið haldnir í landi, þar sem viðgekkst kúgun og mannréttindabrot á þeim tíma sem leikarnir voru haldnir þar.

Skoðum listann yfir Ólympíuleika sem vestrænar lýðræðisþjóðir hefðu átt að sniðganga:

Peking 2008 í einræðisríki með miklum mannréttindabrotum. Forsetahjónin voru þar og "strákarnir okkar" í handboltanum komu heim með silfur. 

Moskva 1980 í einræðisríki með miklum mannréttindabrotum. Við vorum þar með okkar fólk.

London 1948 í heimsveldisríki nýlendukúgunar. Við vorum þar með okkar fólk og aðrar lýðræðisþjóðir líka.

Berlín 1936 í einhverju alversta ríki kúgunar og mannréttindabrota í sögunni. Við vorum þar og aðrar lýðræðisþjóðir líka.

Los Angeles 1932 í Bandaríkjunum, þar sem mannréttindi voru brotin á blökkufólki í Suðurríkjunum.

Amsterdam 1928 í landi, sem stundaði nýlendukúgun.

París 1924 í landi, sem stundaði nýlendukúgun.

Antwerpen 1920 í landi, sem stundaði nýlendukúgun.

Af þess má sjá að ef sniðganga vestrænna lýðræðisþjóða hefði verið samkvæm sjálfri sér frá upphafi Ólympíuleikanna hefðu þeir líklega lognast fljótlega útaf.  

 

Forsetahjónin fara til Sochi