Að "hafa eitthvað á hann."

Þegar Davíð Oddsson var nær einvaldur til sjós og lands á hátindi valda sinna fyrir 4-8 árum dugði það trix best á "óþæga" að til þeirra var látið berast að óvinveittir menn "hefðu eitthvað á þá." Meira að segja gekk sú saga að Davíð hefði sagt við einn af skósveinum sínum þegar rætt var um "óþægan" mann sem lét sér ekki segjast: Farðu og finndu eitthvað á hann."

Á þessum árum virtist það nægja að menn óttuðust viðbrögð Davíðs í svipuðum stíl og viðbrögð hans við Þjóðhagsstofnun, Skipulagsstofnun, umboðsmann Alþingis og Sverri Hermannsson. Með tímanum varð þettta þannig að Davíð þurfti ekki lengur að standa á bak við þetta eða gefa neitt út sjálfur, - fylgismenn hans og flestir landsmenn virtust haga sér í samræmi við það sem menn héldu að foringinn vildi.

Þetta kemur mér í hug þegar Davíð gefur nú í skyn að "hann hafi eitthvað á þá", það er símtöl sem hann hafi undir höndum og gætu orðið ýmsum mönnum dýrkeypt að gerð yrðu opinber.

Þegar verið var að reyna að hræða mig frá því að gera myndina "Á meðan land byggist" barst það til mín í einkasamtölum að óvinveittir menn "hefðu það á mig" að ég hlyti að hafa fengið styrk til myndarinnar frá óæskilegum öflum því að það væri ekki hægt að gera svona mynd fyrir jafn litla upphæð.

Ferðir í 25 þjóðgarða og 18 virkjanir í í fimm löndum auk mynda,  sem teknar hefðu verið úr þyrlu fyrir milljónir króna, sýndu þetta.

Ég svaraði því til að öll gögn væru til um það hvernig myndin var fjármögnuð eingöngu með því að fórna eigum okkar hjóna og mætti meira að segja sjá í gögnum flugmálastjórnar og flugvirkja hvenær, hvert og hve mikið ég flaug TF-FRÚ vegna myndarinnar.

Nokkur myndskeið í myndinni, sem virtust vera teknar úr þyrlu og hefðu því átt að kosta milljónir króna, hefði ég sannanlega tekið sjálfur úr TF-FRÚ og væri tilbúinn að taka við ásökunum huldumanna úti í bæ og því sem slíku fylgdi.

Skemmst er frá því að segja að aldrei varð af því að þessum hótunum yrði fylgt eftir. 

Það minnti mig á orð Roosevelts Bandaríkjaforseta að það eina sem við þurfum að óttast er óttinn sjálfur.   

 

Ályktanir dregnar.

Af fréttinni af eggjakasti í bifreið dómsmálaráðherra má ráða að fólkið sem hélst í hendur umhverfis þinghúsið í hádeginu hefði staðið fyrir kastinu. Það vill svo til að ég var þarna og get vottað að þetta eggjakast átti sér stað eftir að röðin, sem hélst í hendur, var slitin og aðgerð þess fólks því lokið.

Svo er að sjá að eggjakastið hafi verið fréttin en ekki mótmælahringurinn, að aðgerð eins manns vegi þyngra en aðgerð fjöldans. Hver meti það fyrir sig.

En þegar þessar tvær óskyldu aðgerðir eru hins vegar spyrtar saman þannig að álykta megi að fólkið í hringnum hafi staðið fyrir þessu leyfi ég mér að andmæla slíkum ályktunum, einfaldlega vegna þess að aðgerð mótmælahringsins var lokið og fólkið, sem af henni stóð, á leið af vettvangi, flestir raunar farnir.

Eggjakastið varð nokkru síðar.

Margir eru reiðir. Ég talaði meðal annars við konu í hópnum um sextugt sem kaus Sjálfstæðisflokkinn áratugum saman. Hún kvaðst hafa gefist upp á flokknum í kjörklefanum í síðustu kosningum en aldrei hafa ímyndað sér að slíkt ástand skapaðist að hún teldi sig knúna til að taka þátt í mótmælaaðgerðum eins og í dag við Alþingishúsið.

En nú væru tvö af þremur börnum hennar orðin atvinnulaus og henni væri nóg boðið.  

Eggjum kastað í ráðherrabifreið Björns Bjarnasonardi

Fjórir snillingar.

Fjórir snillingar áttu kvöldið í Iðnó á verðlaunaafhendingunni úr sjóði Stefaníu Guðmundsdóttir. Þrjú komu frá Landnámssetrinu og aldar minningar hins fjórða var minnst. Það var Alfreð Andrésson, en hann skein skærar á leiksviðinu en nokkur annar leikari í barnsminni mínu.

Því miður var blómaskeið hans aðeins um tveir áratugir, því að hann lést aðeins 47 ára gamall. Hann var réttur maður á röngum stað og röngum tíma því að  ef hann hefði verið uppi hér á landi á okkar dögum eða í henni Ameríku hefði hann hlotið frægð og frama víða um lönd.

Ég held að aldrei hafi einn gamanleikari verið í eins miklum sérflokki hér á landi og Alfreð. Tækni hans, útgeislun og tímaskyn voru fágæti. Á sviðinu var hann öryggið uppmálað, hann "tók sviðið" þegar hann birtist án þess að þurfa að segja neitt og án þess að vera í gervi. Ég veit ekki um neina hliðstæðu slíks.  

En skömmu áður hafði hann oft kastað upp baksviðs vegna taugaspennu.

Alfreð var átrúnaðargoð mitt og fyrirmynd sem gamanvísnasöngvari. Það heyrist glöggt á elstu upptökunum með mér. Ég sá hann ekki syngja "ó, vertu ei svona sorró" en foreldrar mínir lýstu því vel fyrir mér hvernig hann gerði það og í kvöld, þegar þetta lag var spilað í Iðnó, lá við að ég táraðist, svo snortinn var ég, einu sinni enn!

Í kvöld var sýnt atriði úr kvikmynd með þeim Haraldi Á. Sigurðssyni og Alfreð. Útgeislun Alfreðs naut sín ekki síður í kvikmyndum þótt tengslin við áhorfendur gerðu hann fyrst og fremst að þeim yfirburðamanni sem hann var á sinni tíð.  

Ég var svo lánsamur að Haraldur Á. söng sinn svanasöng á sviðinu þegar hann gerðist guðfaðir minn og leiðbeindi mér í ferð um landið á um þrjátíu héraðsmót í öllum landshlutum árið 1959. Það var frumraun mín og upphaf á hálfrar aldar ferli.

Ég man enn allt skemmtiatriði hans ekki síður en mitt. Þökk og virðing streymdi um huga minn í gamla góða Iðnó í kvöld þar sem ég steig mín fyrstu spor á sviði í stóru hlutverki fyrir 55 árum og var í herbergi með Árna Tryggvasyni.  

Ég hef reynt flest sem hægt er að reyna í fjölmiðlum, útvarpi og sjónvarpi og fyrir framan kvikmyndatökuvélina en ekkert kemst í hálfkvisti við leikhúsið vegna þeirra beinu tengsla milli þess sem á sviðinu stendur og áhorfenda.

Það  gerir leikhúsið að sannasta og sterkasta miðlinum. Straumarnir liggja í báðar áttir, vægðarlaust ef svo ber undir.

Ég vil minna á að í Borgarleikhúsinu er Laddi enn að brillera og að ég efa að nokkur leikari í heiminum geri eða hafi gert hliðstætt því sem hann gerir. Ef einhver veit betur væri gaman að fá að vita um það. Í kreppunni er gott að vita af því að hér norður á útskerinu eigum við slíka.   

Þrjú fengu „Stefaníustjakann“