Þingrofsrétturinn 1931 og 1974.

Tvisvar á síðustu öld notaði forsætisráðherra þingrofsréttinn, og í beinu framhaldi urðu kosningar. 1931 las Tryggvi Þórhallsson óvænt upp bréf frá kongungi um þingrof og í kjölfarið fylgdu mikil mótmæli, umrót og deilur um hvort þetta hefði verið löglegt.

Fræðimenn komust flestir að þeirri niðurstöðu síðar meir að þingrofið hefði staðist lög og þess vegna urðu engar deilur um lögmætið 1974 þegar Ólafur Jóhannesson rauf þing.

Hann sjálfur hafði sem prófessor og sérfræðingur í stjórnarfars- og stjórnskipunarrétti áður en hann varð ráðherra komist að þeirri niðurstöðu að það væri löglegt og ég man enn hvað umræður um það efni voru skemmtilegar og áhugarverðar í tímum hans í lagadeild Háskólans.

Deilurnar um þingrofið 1974 voru hins vegar fyrst og fremst um það hvort þetta hefði verið siðlegt, pólitískt séð.

Geir hefur sagt að það væri ábyrgðarlaust að hér skelli á stjórnarkreppa eða að landið verði stjórnlaust og í ljósi þeirra orða væri það einkennilegt ef hann ryfi þing án þess fyrst reyndi á það hvort hægt væri að mynda stjórn sem sæti fram að kosningum.

Hjó núna rétt í þessu eftir orðum Geirs í viðtali í Sjónvarpinu um það að Íslandshreyfingin hefði ekki fengið "nægan hljómgrunn 2007 til að koma inn þingmanni."

Þetta er í raun ónákvæmt og villandi orðalag. Rétt hefði verið að segja að hreyfingin hefði ekki fengið nægt fylgi til að koma að þremur þingmönnum, því að það er það lágmark sem sett er í ósanngjörnum kosningalögum um að framboð verði að fá til að komast á þing.

Íslandshreyfingin fékk nægt fylgi til að koma að tveimur þingmönnum, ef hinn hái atkvæðaþröskuldur gömlu flokkanna hefði ekki verið við líði.

Útilokum ekki breytingar

Kom Ingibjörgu á óvart. Borgað í sömu mynt.

Þegar Jón Sigurðsson upplýsir að afsögn Björgvins Sigurðssonar hafi ekki komið sér algerlega á óvart spyrja margir, hvers vegna það hafi komið Ingibjörgu Sólrúnu á óvart. Af hverju bar Björgin þessa ákvörðun sína ekki undir hana, formann flokksins,sem tilnefnt hafði Björgin í embættið ?

Ég spyr á móti: Var nokkur ástæða til þess að hann bæri þetta undir Ingibjörgu fyrst hún hafði ítrekað sniðgengið hann í fyrra varðandi mikilvæg efni í málaflokki hans og ekki treyst honum fyrir að vita um þau ?

Staða Björgvins sem ráðherra heyrir beint undir Geir og þangað bar Björgvini að snúa sér. Tæknilega séð var það rétt hjá honum. En í leiðinni gat Björgvin borgað Ingibjörgu í sömu mynt og jafnað leikana frá í fyrra.

Hún sýndi honum ekki trúnað þá og hann ekki henni nú.

Jón Sigurðsson: Afsögn Björgvins kom ekki á óvart

Fleiri hefðu átt að gera það sama og fyrr.

Björgvin G. Sigurðsson hefur nú, fyrstur allra ráðherra á Íslandi, tekið þá sjálfsögðu ákvörðun, sem tíðkast í öðrum löndum, að segja af sér embætti og axla pólitíska ábyrgð af störfum sínum.

Það er merkilegt að þetta skuli nú fyrst gerast nær 105 árum eftir að fyrsti ráðherrann tók við embætti en íslenskir ráðherrar hafa ætíð þumbast við og ekki hrokkið úr embætti nema að þeim hafi verið bolað burtu af þrýstingi innan eigin flokks eða eftir stjórnarskipti eða kosningar.

Þetta hættulega fordæmi hefur skaðað íslensk stjórnmál, því að hið sama á að gilda um ráðherra og til dæmis leikmenn í knattspyrnu, að þeim sé kippt út af ef sú staða kemur upp í leiknum að þeir standa sig ekki nógu vel eða falla illa inn í leik liðsins.

Ef hin sjálfsagða hefð erlendra stjórnmála um að fara út af og setjast á bekkinn og hleypa öðrum inn á til að efla leikinn hefði verið hér á landi hefði þetta ekki verið neitt stórmál hér frekar en að leikmaður fari út af og komi jafnvel síðar inná ef svo ber undir, búinn að læra af reynslunni og sanna sig.

Strax snemmsumars og síðan aftur í haust sniðgengu Geir og Ingibjörg Björgvin og leyndu hann grundvallaratriðum í hans eigin málaflokki. Með því sýndu þau honum í raun óafsakanlegt vantraust og gerðu honum erfiðara að átta sig á stöðunni eða gegna embætti sínu sem best.

Af þessum sökum hefðu þau átt að stíga til hliðar fyrst. En þetta veit á gott. Nú er afsagnarferillinn að færast upp frá lágt settum millistjórnendum í áttina að þeim sem mestu ábyrgina bera.

Björgvin segir af sér

Einstakt fyrirbæri sem Björn má taka með.

Ég veit ekki hvort fólk áttar sig á því hve einstakur sá atburður var þegar hópur mótmælenda í appelsínugulum lit kom lögreglunni til varnar þegar að henni var sótt af upphlaups - og æsingamönnum.

Útlendingar, sem ég hef talað við, segja að slíkt gæti varla gerst í nokkru öðru landi.

Í París, Róm eða Brussel? Nei.

Þetta atvik er eitt af þeim sem mér þykir vænst um þessa dagana sem og afsökunarbeiðni Harðar Torfasonar.

Hvað snertir margumræddan þriðjudag, sem Björn gerir að umtalsefni, þætti mér gaman að sýna honum myndskeiðið sem ég tók í sundinu bak við húsið þar sem fyrstu piparúðaaðgerðir sérsveitar lögreglunnar voru vanhugsaðar og til þess eins að espa fólk upp.

Að öðru leyti verður að gefa lögreglunni og appelsínugulu mótmælendunum rós í hnappagatið fyrir margt sem þessir hópar hafa gert í ólgu undanfarinna daga, stundum í sameiningu. Við erum ekki í stríði við almenna lögreglumenn.

Með svona framkomu og ofbeldislausum fjöldaaðgerðum mun þeim fjölga sem fara niður á Austurvöll til að mótmæla. Og fjöldinn skapar aflið, ekki ofsinn, sem fælir fólk frá því að tjá sig.

Ég vona að atburðir komandi viku verði á þann veg að hægt verði með stolti að standa innan um þúsundirnar næsta laugardag.

Á sínum tíma var ég einn af þeim sem myndaði hring um Alþingishúsið þegar mótmælendur héldust þar í hendur. Þegar Björn Bjarnason kom út úr bíl sínum leist honum greinilega ekki á blikuna en þegar hann sá mig, breytti hann um stefnu og vildi komast í gegn milli mín og konu sem ég hélt í höndina á.

Konunni var heitt í hamsi og þrýsti hönd minni niður en ég streittist á móti til þess að Björn kæmist í gegn.

Niðurstaðan varð að Bjðrn komst í gegn en þurfti þó að hafa aðeins fyrir því með því að beygja sig. Þetta var atvik var eftirminnilegt.

Segir þingmenn VG hafa veist að lögreglu

Skiljanlegt.

Kreppan birtist seinna á landsbyggðinni en í Reykjavík og landsbyggðarfólk er vanara atvinnumissi og lokun fyrirtækja en fólkið á suðvesturhorninu, sem hefur ekki þekkt neitt slíkt í líkum mæli og nú.

Meðan "gróðærið" ríkti með allt of háu gengi krónunnar bitnaði það á sjávarútvegsfyrirtækjum og þar með mun meira á landsbyggðinni en Reykjavík.

Lága gengið nú þýðir betri afkomu fyrir sjávarútveginn, sem að vísu glímir við gríðarlegar skuldir sem hann varð að taka á sig á mögru árum hágengisins þegar lánsfé var jafnaðgengilegt og kalt vatn.

Byggingariðnaður, fjármálastarfsemi og atvinnulífið allt blés út í risastóra blöðru hér syðra með tilheyrandi fjórföldun skuldasöfnunar heimila, þrefaldri skuldasöfnun fyrirtækja og byggingum, mannvirkjum, bíla- og tækjaflota langt umfram þarfir.

Nú hrynur þetta allt saman með brauki og bramli.

Fólkið á landsbyggðinni er vant því að lifa við þá óvissu að togarinn og kvótinn geti farið á morgun og fiskvinnslan lagst niður daginn eftir.

Nú fáum við, sem eigum heima á suðvesturhorninu, að finna fyrir því við hvað landsbyggðarfólkið hefur búið um áratuga skeið.

Meiri biðlund á landsbyggðinni