"Slæmt ef það vorar vel og snemma..."

Þessi orð Stefáns Ásbjarnarsonar, bónda á Guðmundarstöðum í Vopnafirði, koma upp í hugann þegar ég lendi FRÚnni um þessar mundir á túnum, sem þyrfti að slá í þriðja sinn í sumar eða jafnvel fjórða sinn.

En þegar ég heimsótti þá bræðurna Stefán og Sighvat á Guðmundarstaði sumarið 1976 fékk maður að skyggnast inn í alveg sérstaka veröld manna, þar sem nægjusemin var fyrir öllu og lifað frá hendinni til munnsins eins og hægt var. '

Þeir höfðu aldrei skuldað neinum neitt, ekkert rafmagn var á bænum og engar heyvinnuvélar.

Aldrei hafði þeim dottið í hug að slétta þýft túnið eða stækka það.

Þeir voru með rafhhlöðuknúin sjónvarptæki og útvarpstæki, áttu ágætt bókasafn og voru eins vel að sér um hvaðeina í veröldinni, fjarlægar þjóðir, menningu, listir og tækni eins og best gerist.

Ég ræddi við þá um heyskaparhorfur og spurði hvort ekki hefði verið kalt vor

"Jú það voraði seint og var kalt langt fram á sumar", svaraði Stefán. 

"Er það ekki slæmt?", spurði ég eins og ég hafði spurt marga bændur fyrr um sumarið og fengið þá til að barma sér yfir slæmri tíð. 

"Nei það er gott", svaraði Stefán. "Það er slæmt þegar vorar vel og snemma." 

"Af hverju segirðu það?" spurði ég. 

Stefán leit á mig með undrunarsvip yfir svo fávíslegri spurningu. 

"Það er vegna þess," svaraði hann, "að þá sprettur kannski svo vel að við þurfum að slá aftur." 

Ég spurði Sighvat af hverju þeir sléttuðu ekki túnið í stað þess að vera slá það á mjög seinlegan hátt með orfi og ljá.

"Það er verra ef túnið er slétt", svaraði Sighvatur. 

Aftur gerði ég mig beran að fávisku þegar ég spurði: "Af hverju er það?" 

"Það er vegna þess að þá slær maður miklu meira á skemmri tíma og það er meiri áreynsla, meiri sviptingar", svaraði Sighvatur. 

Bæði svör bræðranna voru rétt og spurningar mínar fávíslegar miðað við þá búskaparhætti naumhyggju og nægjusemi sem þeir höfðu í heiðri. 

Allur heyskapurinn miðaðist við það að ná á sumartímanum nákvæmlega nógu miklu heyi saman til þess að það nægði fyrir bústofn sem var ekki skepnu stærri en bráðnauðsynlegt var. 

Þeir voru til dæmis ekkert að hamast við að koma öllu heyinu í hús, heldur hlóðu stórum hluta heyfengsins upp í fúlgur hér og þar á túninu og enginu og voru síðan allan veturinn að bera það smám saman inn í hlöðu og í fjárhúsin. 

Stefán komst hátt á tíræðisaldur og enda hafði hann aldrei alla sína ævi gengið nærri sér í erfiði eða streitu. 

Stundum verður mér hugsað til þeirra bræðra þegar ég horfi á okkur nútímafók með allar okkar búksorgir og Hrunvandamál. 

Ef einhver efast um að ofangreint sé rétt eftir haft getur hann keypt þátt um þá á DVD, sem RUV gaf út sem eina af Stiklunum fyrir fjórum árum. 

Hann er í svart-hvítu eins og hæfir viðfangsefninu, enda einn af síðustu þáttunum af þessu tagi, sem tekinn var áður en Sjónvarpið fór í litinn. 

Túnin slegin í október

Athugasemdir

[Kristinn Pétursson, 19.10.2010 kl. 20:44]

Dásamlega skemmtileg og raunsönn frásögn.

[Þorsteinn Briem, 19.10.2010 kl. 22:45]

Vegna lélegra samgangna víða um land eru enn til sérstakir stofnar Íslendinga.

Þannig eru flestir Vopnfirðingar rauðhærðir, því þeir hafa lítt blandast öðrum Íslendingum frá landnámi, en rauðhærðir Íslendingar eru aðallega ættaðir af Bretlandseyjum.

Vopnfirðingar hafa því sérstakt verndargildi og því er sjálfsagt að bæta ekki samgöngur til Vopnafjarðar.

[Eiður Ragnarsson, 20.10.2010 kl. 12:17]

Elja og nægjusemi fyrri kynskóða er aðdúnarverð, og umhugsunarverð í meira lagi.

Ég man eftir frænda mínum Sigurði sem var bóndi á Hamri, í Hamarsfirði hann var orðin blindur þegar ég man eftir honum, en alltaf var hann léttur í skapi þegar við frændsykinin heimsóttum þetta aldna fólk sem bjó í gamla bænum á Hamri.  Heyrði sögur af því þegar hann var með sinn bústofn og gaf fénu sínu ett pund af heyi yfir vetrarmánuðina, á meðan aðrir bændur gáfu sínu fé hálft pund, og þótti sumum vel í lagt að gefa fénu svona mikið hey, en á þessum árum var treyst fyrst og fremst á vetrarbeit.

Ég held að dýralæknar og forðagæslumenn yrðu fljótir að láta loka þeim búum í dag sem viðhefðu þennan búrekstur yfir vetrarmánuðina og eigendur fjársins yrðu sennilega úthrópaðir dýranýðingar.

Eins eru mér minnistæð orð Ingibjargar Ömmu minnar en hún er fædd 1925 og er enn við ágætis heilsu, þegar ég spurði hana hvort að þau systkyn hefðu aldrei liðið skort, "nei það var aldrei neinn skortur, en við fórum nú ekki alltaf södd að sofa" sagði hún um það mál og svo var það ekki rætt meir.

Nægjusemi og elja einkendu þetta fólk allt, og við yngri kynslóðirnar mættum stundum taka okkur þetta fólk til fyrirmyndar...