Hvers vegna Jónas?

Marga meistara ķslenskrar tungu hefur žjóšin įtt. Ķslensk tunga var verkfęri eina Nóbelskįldsins okkar, Halldórs Laxness, hśn var verkfęri Snorra Sturlusonar og annarra skįlda og afburša fręšimanna okkar um aldir.

Af hverju var fęšingardagur Jónas Hallgrķmsson fyrir valinu žegar valinn var dagur ķslenskrar tungu?

Žaš mį rökręša žaš fram og aftur hvort annar Ķslendingur hefši įtt aš verša fyrir valinu, en hinu veršur ekki neitaš, aš fegurš žjóštungu okkar rķs lķklega hvergi hęrra en ķ ljóšum Jónasar og aš fįir gįtu betur en hann lįtiš fólk hrķfast og tįrast yfir tślkun hans į fegurš, trega, įst, gleši og harmi. 

Hann var žaš skįld sem komst nęst žjóšarsįlinni. 

Į góšri stundu yrkir hann "Hvaš er svo glatt sem góšra vina fundur...? og "žį er žaš vķst aš bestu blómin gróa  /  ķ brjóstum sem aš geta fundiš til." 

Hann var vķsindamašur, įkaflega oršhagur og bjó til frįbęr nżyrši į borš viš oršiš "ljósvaki". 

Hann er ķgildi listmįlara og ljósmyndara eša kvikmyndageršarmanns ķ ljóšunum "Gunnarshólma" og "Fjallinu Skjaldbreiši" žar sem hann žarf hvorki pensil né myndavél, slķkt vald hefur hann yfir ķslenskri tungu.  

Mįlverkiš sem fólgiš er ķ Gunnarshólma er nįkvęmnisverk žar sem "...klógulir" ernir svķfa og "fiskar vaka" ķ įm. 

Hann setur žann sem les nišur viš Gunnarshólma en žašan lyftir andi hans sér til flugs eins og kvikmyndageršarmašur meš myndavél og skimar yfir "hrafntinnužökin" hjį Hrafntiinnuskeri, sem eru fjarri žvķ aš sjįst nešan af sléttlendinu. 

Sagt er aš skįldiš Bjarni Thorarensen hafi sagt žegar hann sį fyrst ljóšiš Gunnarshóllma: "Nś get ég hętt aš yrkja." 

Jónas gat lķka ort raunsęisįdeilu betur en flestir, įdeilu į borš viš "Ķsland, farsęlda frón" žar sem hann ķ raun var aš hvassbrżna landa sķna til aš žess aš reka af sér slyšruoršiš. 

En hin persónulegu ljóš hans snerta okkur mest enn ķ dag. 

Angist hins einmana, heilsulitla og drykkfelda skįlds fjarri fósturjöršinni skķn śt śr oršunum "Enginn grętur Ķslending / einan sér og dįinn...",  "Mér var žetta mįtulegt / mįtti vel til haga / hefši ég betur hana žekkt / sem harma ég alla daga." 

Hann flżgur ķ andanum meš žrestinum yfir hafiš til Ķslands til aš heilsa stślkunni meš hśfuna og rauša skśfinn ķ peysunni og andvarpar: "Žröstur minn góur, žaš er stślkan mķn." 

Žaš er erfitt aš velja į milli bestu ljóša "listaskįldsins góša".  "Feršalok" hljóta žó aš koma upp ķ hugann. 

Spurningunni um žaš hver stślkan var sem žaš ljóš snżst um, veršur aldrei svaraš til fulls, frekar en aš hęgt sį aš finna pottžétt svar viš žvķ hver var höfundur Njįlu, sem nefnir persónu sķna ekki fyrr en ķ sķšustu setningu sögunnar og žį ekki nafniš heldur ašeins fornafniš "ek". 

Ég gęti vel trśaš žvķ aš Jónas yrki Feršalok til fleiri en einnar konu. Sś sem helst hefur nefnd, af žvķ aš hśn varš honum samferša noršur ķ land įsamt fleirum, er langlķklegust. 

"Greiddi ég žér lokka viš Galtarį" er lykilsetning ķ žessu tilliti. 

Žó hnżtur mašur um setningu eins og "...Tķndum viš į fjalli / tvö vorum saman / blóm ķ hįrri hlķš." 

Gįtu žau Žóra veriš ein saman aš tķna blóm ķ fjalli ķ žessari ferš? 

Kannski er kvęšiš lżsing į hugarįstandi manns, sem hefur oršiš įstfanginn af fleirum en einni konu og harmar žaš hlutskipti sitt aš horfa sjśkur fram į einsemd fjarri sķnu elskaša landi. 

Žaš er hęgt aš fara yfir ljóšiš Feršalok og mörg önnur ljóš Jónasar aftur og aftur og dįst aš og hugleiša innihald žeirra. 

Vķsa til Feršaloka į tónlistarspilarnum hér viš hlišina og sķšasta blogg mitt į undan žessu, sem mér lįšist aš tengja viš fréttina af veršskuldušum heišri til handa Vķgdķsar Finnbogadóttur, Möguleikhśssins og Hjįlma. 

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Siguršur Ingólfsson

Jį, Jónas Hallgrķmsson var snillingur og ekki nóg meš aš hann orti fegurstu ljóšin heldur mį žakka honum og Fjölnismönnum žaš aš ķslenskan "hreinsašist" Žaš mį sķšan  žakka žvķ aš hann ólst upp ķ dal fyrir noršan en ekki ķ Reykjavķk žar sem fólk talaši mjög dönskuskotiš mįl. Hann taldi lķka kjark ķ žjóšina meš ljóšum sķnum og mį žvķ rekja upphaf sjįlfstęšisbįrįttunnar til hans žeirra Fjölnismanna.

Takk fyrir mjög góšan pistil Ómar.

Siguršur Ingólfsson, 17.11.2010 kl. 11:37

2 Smįmynd: Njöršur Helgason

Jónas var fagurt skįld.

Njöršur Helgason, 17.11.2010 kl. 20:34

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband