Japanir sáu fram á olíuþurrð eftir fáa mánuði.

Stundum er eins og heilar þjóðir stefni í að fara fram af brúninni líkt og hópur læmingja sem samkvæmt lítt skiljanlegri hjarðhegðun fer í sjálfsmorðleiðangur.

Aðstæður og málsatvik geta verið mismunandi og auðvitað er grundvallarmunur á átökum vegna fjármála og átökum sem leiða til stríðsátaka. Engu að síður kemur hliðstætt ástand upp í hugann þegar horft er á hugsanlegar afleiðingar fjármálaátaka vegna ástandsins í Grikklandi, átaka milli Grikkja annars vegar og helstu viðskiptaþjóða þeirra hins vegar.

Árið 1941 stóðu Japanir frammi fyrir þremur kostum: 

1. Að ná viðunandi samningum við Bandaríkjamenn til að þeir léttu af viðskiptaþvingunum, sem voru þess eðlis, að Japanir yrðu uppiskroppa með olíu og fleiri hráefni eftir örfáa mánuði. Þetta reyndu Japanir allt fram í nóvember en þá blöstu við úrslitakostir Bandaríkjamanna, sem ollu því að Japanir urðu að velja á milli tveggja annarra kosta:

2. Að samþykkja úrslitakostina og draga herlið sitt frá Kína, sem þeir (Japanir) höfðu hernumið í stríðinu þar undanfarin ár og fá í staðinn afléttingu viðskiptaþvingananna.

3. Að fara í stríð við Bandaríkjamenn.

Japanir völdu síðari kostinn af því að í samræmi við hugsunarhátt þeirra var það alger niðurlæging (að missa andlitið) að gera að engu ávinninga margra ára styrjaldar, sem kostaði hafði miklar fórnir.

Ef Bandaríkjamenn vissu um það að það var óbærileg og óhugsandi tilhugsun fyrir japanska ráðamenn að missa andlitið í því sem þeim fannst vera alger niðurlæging og hinn beiskasti ósigur má með nokkrum rétti segja að með úrslitakostum sínum hafi Bandaríkjamenn undir forystu Roosevelts í raun stefnt að því að fara í stríðið, sem hófst að vísu fyrr og brattar en þeir áttu von á, 7. desember.

Japanir tóku þá áhættu að ráðast á Pearl Harbour í þeirri von að granda sem mestu af bandaríska flotanum í einu vetfangi og granda helst sem flestum af sex flugmóðurskipum þeirra.

Þá áttu Japanir ellefu flugmóðurskip en Bandaríkjamenn aðeins sex auk þess sem Japanir höfðu miklu betri flugvélar á sínum skipum, einkum hina framúrskarandi Mitsubishi Sero, sem engin orrustuflugvél Kananna hafði roð við á þessum tíma.

En ekkert flugmóðurskip var í höfninni, heldur voru öll þrjú skipin, sem voru á Kyrrahafi, á hafi úti.

Í öðru lagi hefði verið árangursríkara að ráðast á bandarísku herskipin á hafi úti og sökkva þeim þar, því að í hinni grunnu höfn í Pearl Harbour var hægt að gera við öll löskuðu skipin nema eitt.

Í þriðja lagi voru flestir sjóliðarnir í landi þennan sunnudagsmorgun og margir við messu og mannfallið því mun minna en ella.  

Í fjórða lagi hefðu Japanir geta valdið mun meira tjóni með því að gera aðra árás strax í kjölfarið, gereyða skipunum og eyðileggja sem mest af mannvirkjum, herbúnaði og birgðum.

Í fimmta lagi notaði Roosevelt sér mikið áróðursgildi þessarar fyrirvaralausu árásar og útmálaði það sterkt hve lúaleg hún hefði verið í hinni frægu útvarpsræðu sinni sem kennd var við orðin "this date will live in infamy".

Hún sameinaði í einu vetfangi öflugustu þjóð veraldar sem áður hafði verið tvístígandi varðandi þátttöku í stríðinu. Úrslitin gátu vart orðið nema á einn veg í stríði við þjóð, sem hafði meiri framleiðslugetu ein og sér en öll öxulveldin til samans.

Svo aftur sé vikið að Grikkjum og þeirra málum kann að vera að verið sé að spila visst áhættuspil um það hvernig ESB myndi bregðast við greiðslufalli þeirra.

Er ESB með það á hreinu hvað muni þá gerast og hvort illskárra sé að leyfa Grikkjum að komast skár út úr vandræðum sínum heldur en að láta gjaldþrot þeirra bitna mjög misilla á stofnunum og fyrirtækjum utan Grikklands?

Meta málsaðilar flókna stöðu rétt?

Margir Bandaríkjamenn voru í þeirri trú 1941 að hægt yrði að ná samningum við Japani með því að þvinga þá til samninga. Þeir áttuðu sig ekki á því að miðað við siði og hugsunarhátt í Japan var óhugsandi að ráðamenn þeirra gætu samþykkt þau skilyrði sem sett voru og mátu stöðuna að því leyti til ekki rétt.

Er stöðumat þeirra sem nú hafa staðið í samningaferli rétt, hvors um sig. Næstu mánuðir munu leiða það í ljós.   

Grikkir uppiskroppa með fé í júní

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 30.5.2012 kl. 17:02]

"Það er ekki rétt að stórir hópar læmingja hlaupi niður af klettum í stríðum straumum.

Uppruna þessarar hugmyndar má líklega rekja til náttúrulífsmyndarinnar White Wilderness frá árinu 1958 en mögulegt er að þessi þjóðsaga sé enn eldri.

Í kvikmyndinni var sýnt hvernig læmingjar virtust kasta sér fram af björgum en raunin var aftur á móti sú að atriðið var sviðsett. Dýrin fóru ekki af sjálfsdáðum, heldur voru þau rekin fram af björgunum."

Vísindavefurinn: Kasta læmingjar sér fram af björgum?