"En þau játuðu..."

Hæg en jafn framför hefur orðið í rannsóknum sakamála síðustu 40 ár í þá átt að hverfa frá því að játningar sakborninga skipti öllu máli, og að í kringum þær þurfi að sníða rannsóknina að því sem styður játningarnar, finna gögn sem passa við þær en víkja því frá að skoða önnur gögn eða líkindi, sem ekki passa við játningarnar.

Þetta getur gengið svo langt að sleppa því að yfirheyra vitni, sem geta varpað nýju ljósi á málið, og veikt eða jafnvel ógilt játningarnar og niðurstöðurnar, sem fengnar voru með þeim.

Fyrir 40 árum var það hávær krafa fjölmiðla og almennings á Íslandi í stærsta sakamáli okkar tíma að "hinir seku" yrðu fundnir og dæmdir hart.  

Frá upphafi var öll umræðan í þessu máli byggð á þeirri forsendu að einhverjir væru sekir, þótt engin gögn fyndust þá né hafi nokkurn tíma fundist síðan, sem gæfu til kynna að nokkur hefði verið myrtur. 

Að þessu leyti er þetta íslenska mál ólíkt þeim fjölda erlendra sakamála þar sem lík, morðvopn og önnur efnisleg gögn hafa þó fundist og skapað rannsóknarferil, sem leiddi til sakfellingar á grundvelli játningar, - en síðar hefur komið í ljós að "hinn seki" gat ekki hafa framið morðið. 

Við hvert svona erlent mál, sem sagt er frá, verður maður daprari yfir Guðmundar- og Geirfinnsmálunum, ekki hvað síst eftir að strax í kjölfar bókar minnar um málið síðsumars höfðu samband við mig þrjár manneskjur, vitni, sem öll höfðu svipaða sögu að segja um það, að þau byggju yfir vitneskju, sem ekki þótti ástæða til að athuga á sínum tíma af því að það passaði ekki við játningarnar. 

Og ekki nóg með það. Það, að ekki skyldi vera talað við eitt þessara þriggja vitna, mun þykja með hreinum ólíkindum þegar þessi mistök vitnast, þótt síðar verði.

Því miður er það enn svo, að upphaflega forsendan, að morð hafi verið framin, stendur í vegi fyrir því að þessi vitni áræði að ganga lengra en að hafa samband við mig í trúnaði.

Í öll þessi ári hafa þau hikað við að gefa sig fram af því að vitnisburður þeirra myndi upplýsa saknæmt athæfi annarra en hinna dæmdu og jafnframt varpa ljósi á annað saknæmt athæfi en það að um morð hafi verið að ræða. Þau hafa líka sagt að miklu myndi breyta ef málið yrði tekið upp að nýju þannig að frumkvæði um nýjar yfirheyrslur kæmu frá nýjum rannsóknaraðilum.

Það er ekki auðvelt skref að stíga fram að fyrrabragði.  

Af þessu er ljóst að til þess að koma hreyfingu á þessi mál verður að taka þau upp að nýju og losa þau fyrst við forsenduna, sem gefin hefur verið frá upphafi, að framin hafi verið tvö morð. 

Þegar rætt hefur verið við reynda og grandvara lögreglumenn síðan dómarnir voru kveðnir upp hafa þeir verið fámálir en aðeins sagt þetta: "En þau játuðu." 

Áratug saklaus á bak við lás og slá

Athugasemdir

[Elín Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 15.11.2016 kl. 12:32]

Í bókinni Stattu þig drengur kemur fram að grein eftir Vilmund Gylfason hafi gert málið að pólitískri deilu milli krata og framsóknarmanna, með hjálp fjölmiðla.  Þetta er ýkt dæmi um það að almenningur þarf alltaf að gjalda fyrir sandkassaleik stjórnmálamanna.  Vonandi breytist þetta.  Bernie Sanders var að játa að hann skammist sín fyrir demókrata.  Það hefði verið heiðarlegra af honum að viðurkenna það fyrir kosningar en betra er seint en aldrei.  

http://www.foxnews.com/politics/2016/11/14/bernie-sanders-humiliated-democrats-cant-talk-to-white-working-class-voters.html

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 15.11.2016 kl. 17:43]

Það var náttúrulega ekkert annað gert en benda á tengsl framsóknarflokksinns við Klúbbinn og að svo virtist sem þáv. dómsmálaráðherra hefði haft bein afskipti af rannsókn ákvðins þáttar.  Það var ósköp eðlilegt að þetta yrði rætt opinberega.

En almennt um jarðvegin á þessum tíma er G&G mál komu upp, þá hafði lengi verið umræða undirliggjandi í samfélaginu um spillingu og að hinn eða þessi háttsetti aðilinn væri involveraður.  Þetta var almennt ekki rætt opinberlega nema þá óbeint.

Þessi umræða, þ.e. umræðan um spillingina, tók stundum á sig undarlegar myndir.  Td. var því almennt trúað að hingað væri smyglað alkahóli í stórum stíl.  Og voru veitingahús stundum grunuð um að selja smyglaðan spíra, eins og kallað var.

Spíramál höfðu verið rannsökuð talsvert og einhverra hluta vegna fer lögreglan eða rannsóknaraðilar, að tengja hvarf Geirfinns við spírasmygl á Suðurnesjum.

Var allt barn sinna tíma og allar aðstæður talsvert ólíkar en nú þekkjast.

[Elín Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 15.11.2016 kl. 19:25]

Það var ekki verið að benda á neitt.  Hann gargaði af bræði yfir því að rannsókninni væri hætt og krafðist þess að hún héldi áfram.  Mjög klassísk kratabræði sem eitrar út frá sér enn þann dag í dag.

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:15]

"Þegar komið verður fram yfir miðja þessa öld verða flestir þeirra fallnir frá sem Guðmundar- og Geirfinnsmál snertu á einhvern hátt."

Og þar með taldir Guðmundur og Geirfinnur.

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:16]

Fjölmargir hafa játað á sig alls kyns sakir eftir að hafa setið mánuðum saman í fangelsi án þess að um nokkra sekt sé að ræða.

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:17]

Þeir sem sátu í gæsluvarðhaldi vegna Geirfinnsmálsins og Guðmundarmálsins eru allir saklausir, þar sem sekt þeirra hefur ekki verið sönnuð.

Og á þeim voru framin gróf mannréttindabrot.

"Rétturinn til réttlátra réttarhalda byggir á mörgu, eins og því hvernig sönnunargögnin eru kynnt, hegðun réttarmeðlima, almennings og fjölmiðla."

"Að vera álitinn saklaus þar til sekt er sönnuð.

Réttur þessi byggir á því að dómarar gæti þess að fordómar hafi ekki áhrif á úrskurð þeirra. Þetta á einnig við um aðra opinbera starfsmenn.

Í þessu felst að opinber yfirvöld, sérstaklega lögregla og saksóknarar, láti ekki í ljós skoðanir sínar á sakhæfi sakbornings fyrr en að réttarhöldum loknum.

Jafnframt felur rétturinn í sér að yfirvöldum beri skylda til að koma í veg fyrir að fjölmiðlar eða valdamiklir hópar í samfélaginu hafi áhrif á framvindu málsins."

Réttur til réttlátrar málsmeðferðar fyrir dómi - Ýmis mannréttindi

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:17]

"Þegar um er að ræða sakamál er lögð rík áhersla á það sjónarmið að dómur sé byggður á réttum forsendum, þannig að saklaus maður verði ekki dæmdur fyrir brot sem hann hefur ekki framið."

"Í 2. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar og 2. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu skal maður, sem borinn er sökum um refsiverða háttsemi, talinn saklaus þar til sekt hefur verið sönnuð."

Um lög og rétt. - Réttarfar, Eiríkur Tómasson, 2. útg., bls. 202-204.

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:18]

15.9.1976:

"Karl Schütz kom hingað til lands fyrir nokkrum vikum að ósk ríkisstjórnarinnar í þeim tilgangi að veita aðstoð við rannsókn Geirfinnsmálsins og Guðmundarmálsins."

Alþýðublaðið 15.9.1976

Ráðuneyti Geirs Hallgrímssonar 1974-1978

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:19]

"Karl Schütz var að eigin sögn sérfræðingur í að "vernda æðstu ráðamenn Sambandslýðveldisins og upplýsa mál sem vörðuðu öryggi ríkisins".

Þegar hann var farinn af landi brott lýsti hann því yfir í viðtali við þýskt síðdegisblað að meðferð gæsluvarðhaldsfanganna hafi minnt sig á blómatíð nasismans í Þýskalandi og að hlutdeild hans í málinu hafi bjargað íslensku ríkisstjórninni."

Hliðverðir dómsmorðs? - Greinasafn Sigurfreys

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:20]

Læknablaðið, 11. tölublað 2011:

Flestir geta játað falskt - Viðtal við Gísla Guðjónsson réttarsálfræðing

3.10.2011:

Gísli Guðjónsson, einn fremsti réttarsálfræðingur heims, vill láta taka upp Guðmundar- og Geirfinnsmálin

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:20]

Það hefur ekki verið sannað að Guðmundur og Geirfinnur séu dauðir.

Komi þeir fram á sjónarsviðið sprelllifandi segja nafnleysingjarnir að sjálfsögðu:

"Hæstaréttardómurinn stendur! Þeir sakfelldu í málinu eru því sekir!"

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:21]

"Endurupptaka dómsmáls - 1. Það þegar mál er tekið til nýrrar meðferðar eftir að dæmt hefur verið í því."

Lögfræðiorðabók með skýringum, Lagastofnun Háskóla Íslands, útg. 2008.

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:22]

26.2.2016:

"Stefán Már Stefánsson prófessor við lagadeild Háskóla Íslands segist lesa út úr dómi Hæstaréttar í gær að hvorki löggjafinn né endurupptökunefnd geti hreyft við gildi dóms sem hefur fallið.

Einnig að þegar endurupptökunefnd meti hvort mál skuli endurupptekið þurfi viss skilyrði að vera fyrir hendi, til dæmis að komið hafi fram ný gögn og svo framvegis.

Hæstiréttur áskilur sér alltaf endanlegt mat á því hvort slík skilyrði hafi verið fyrir hendi."

[Þorsteinn Briem, 15.11.2016 kl. 20:23]

26.2.2016:

"Stefán Már Stefánsson prófessor við lagadeild Háskóla Íslands telur að endurskoða þurfi lög um endurupptökunefndina.

Hugsanlegt sé að styrkja nefndina með ýmsum hætti.

"Ein aðferðin er sú að gera endurupptökunefnd að dómstól," segir Stefán Már."

[Elín Sigurðardóttir (IP-tala skráð) 15.11.2016 kl. 21:09]

Það var allt gert til að koma til móts við kratana.  Þeir fengu hámenntaðan Þjóðverja til að stjórna rannsókninni.  Við vitum öll hvernig það fór.

[Steini smile (IP-tala skráð) 16.11.2016 kl. 09:01]