Brauð, leikir, að fá að taka þátt í ævintýri og verða "einn af þeim".

Keisararnir og yfirstéttin í Rómaveldi gættu þess vandlega að lýðurinn fengi "brauð og leiki." 

Alþýðan sylti ekki og ætti kost á að vera þátttakandi í dýrum sýningum í Colosseum  og öðru tilstandi valdhafanna. 

Hve oft hefur ekki verið gagnrýnt það dýra sjónarspil sem er í kringum konungsfjölskyldur Bretlands og annarra konungsríkja Evrópu? 

Hve miklu betur þessum bruðlpeningum væri varið í annað?

Enn þrátt fyrir rökfasta gagnrýni heldur konungsfjölskyldan með öllu sínu prjáli og bruðli velli. 

Það er eitthvað sálfræðilegt á bak við þetta, eins og var forðum í Róm. 

Eitt af því, sem velta má upp, er ákveðinn tvískinnungur í röðum lágstétta og öreiga, sem felst í draumnum um að fá að öðlast ríkidæmi og völd og verða "einn af þeim". 

"Ameríski draumurinn" spilar inn á þetta. Í brjóstum flestra býr nefnilega þrá eftir að verða flugríkur og lifa í vellystingum, verða hluti af "þeim", þ. e. hinum ríku og valdamiklu. 

Bryndís Schram lýsti þessu á athyglisverðan hátt í skrifum um það hvernig sumir af fátækasta fólkinu í Reykjavík, meðal annars þeir, sem bjuggu í "Pólunum", sem var hrörleg timburblokk þar sem nú er Valssvæðið, en Flugvallarvegurinn lá fyrrum um, einmitt fram hjá Pólunum. 

Þegar Friðrik Danakonungur kom í heimsókn til Íslands 1955, lenti hann á Reykjavíkurflugvelli og eina leiðin þaðan í bæinn lá fram hjá Pólunum. 

Þá voru þeir gerðir að eins konar Pótemkintjöldum, flikkaðir upp og málaðir að framanverðu, þótt þeir væru sama hreysið bakatil. 

Og íbúarnir bjuggust í sitt fínasta púss til að standa fyrir framan og veifa kóngkaslektinu. 

Árum saman naut lunginn af fólkinu sem þarna bjó ekki atkvæðisréttar og var í raun annars flokks þjóðfélagsþegnar. 

Síðan kom þó að því að mótspyrna auðstéttarinnar gegn því að þetta "hyski" fengi þessi réttindi var brotin á bak aftur með breytingu á lögum í boði flokka sem komust til valda á Alþingi og kenndu sig við alþýðu og framsókn. 

Þá brá svo við, að margir af þessum stigum fátæklinga á borð við þá sem bjuggu í Pólunum, skröpuðu saman aurum fyrir flottum klæðnaði, klæddu sig upp á kjördegi til að fara á kjörstað þannig útlitandi, að halda mætti að svokallað "fyrirfólk" væri á ferð, neytti nýfengis kosningaréttar síns með stæl á borð við hina ríku og lýstu því jafnvel yfir í heyranda hljóði, að þeir ætluðu að kjósa þá, sem hefðu áður barist gegn þessum réttindum!  

Jú, það blundar sennilega í flestum þráin til að "verða maður með mönnum", verða í vinningsliði. 

Það er sama hve fátækt fólk er eða illa statt, að í gegnum sjónvarp eða jafnvel með því að fara til Windsor, getur það orðið hluti af hinum hátimbraða draumi um glys, glingur, dýrindi og því að velta sér upp úr auði og vellystingum. 

Þrátt fyrir hinn yfirgengilega mun á kjörum konungsslektisins eru kóngafólkið samt í hugum margra í svipuðu sambandi við þegnana og gildir í nánum fjölskyldusamfélögum. 

Þetta eru þeirra drottning, þeirra prinsar og þeirra ríkiserfingjar, sem milljónum finnst þeir vera í beinu sambandi við. 

Þetta kom mjög vel í ljós varðandi Díönu prinsessu og ekki síður þegar Georg Bretakonungur kom þannig fram af hugrekki og samkennd með þegnum sínum í Seinni heimsstyrjöldinni, að það sameinaði þjóðina og myndaði sterk tengsl á milli kóngaslektsins og almúgans að konungsfólkið heldur enn velli. 

Enn í dag virðist draumurinn í gömlu ævintýrunum um kóng, drottningu og prinsessu í konungshöllinni andspænis karli, kerlingu og syni í koti sínu, vera furðu lífseigur. 

Hinn gamli Öskubuskudraumur. 

Ein af elstu minningum mínum frá frumbernsku var þegar ömmur mínar lásu fyrir mig ævintýri um syni karls og kerlingar í koti. 

Önnur amma mín fylgdist náið með öllum málefnum í Danmörku og gegnum dönsk blöð og timarit, þar með talið málefnum þáverandi konungs Íslands, Kristjáns tíunda og fjölskyldu hans. 

Það fylgdi með í frásögnninni af þeim, að konungsdóttirin væri jafnaldra mín og það þurfti oft minna en það til þess að ímyndunaraflið færi á kreik á þessum bernskuárum.  

 

Athöfnin engri annarri lík

Athugasemdir

[Húsari. (IP-tala skráð) 19.5.2018 kl. 19:21]

Sæll Ómar.

Áreiðanlega rétt hjá þér í þessum fróðlega og skemmtilega
pistli að sálfræðilegt trix liggur til grundvallar því að 
kalla fram hegðun af því tagi sem þú lýsir svo vel.

Mér fannst ég sjá nýja útfærslu af þessu trixi og magnaða þegar valdhafar
í Reykjavík rétt fyrir kosningar gera heyrinkunnugt með glæsiíbúðir 
við Hafnartorg.

Þetta er þaulhugsað eða fífldirfska þegar haft er í huga að 
næsta ósýnileg eru afrek þeirra sömu í að byggja þær íbúðir sem þó var 
lofað á kjörtímabilinu.

Valdið stallsetur sjálft sig svo miklu ofar öllu öðru að ólíklegt er 
að menn mótmæli því enda þeir gimsteinar sem við blasa þeir sömu og 
taldir eru glóa í mannsorpinu(!)

Að mótmæla þessu væri að hluta til að mótmæla sjálfum sér!

Svo skemmtilega vill til að í lokasenu bókar Jaroslaws Hazeks 
um Ævintýri góða dátans Svejk í heimsstyrjöldinni þá er
Dub liðsforingja líkt við rómverskan keisara sem ræður örlögum
sigraðs aflraunamanns er hann skipar: "Þumalfingurna niður!"
og fær þetta svar frá Svejk: "Þeir vísa báðir niður.""
(Geysisútgáfan 1942)

Valdið getur dansað á línunni en gangi það fetinu lengra er því steypt;
þumalfingrum snúið niður.