"Lítið sem ekkert..."

 

                 Ofangreind orð voru notuð af einum bloggara  á bloggsíðu minni í gær um áhrif Hálslóns á leirfok og náttúruna umhverfis lónið.

Þau áttu að lýsa því hve lítil áhrif leirfburður í Hálslón hefði  á aðstæður við lónið og hve "lítið sem ekkert" leirfokið væri.

 

Fróðlegt kann að vera af þessu tilefni að skoða nokkrar myndir sem ég tók góðviðrisferð sem ég fór síðastliðið sumar að lóninu.

Efsta myndin er við svonefnda Hrauka rétt hjá flugvellinum á Sauðármel. Við eðlilegar aðstæður og í litlum vindi eins og var þarna, er loftið tært.

Til hægri er loftmynd af vesturströnd Hálslóns þar sem lónið hefur rifið niður 2-3 metra þykkan jarðveg og sett í staðinn fíngerðan leir. Þegar ísa leysir á vorin geta hinar þurru sandleirur orðið allt að 30 ferkílómetrar að flatarmáli. Það er auðvitað "lítið sem ekkert." 

Næsta mynd fyrir neðan er af leirfokinu af því svæði þar sem áður var grænn og þykkur gróður beggja vegna við gilið Stuðlagátt fyrir neðan Töfrafoss.

Til hægri er mynd af samferðafólki mínu rétt norðan við fossinn sem reynir að klæða af sér sandfokið, sem verður þarna í ótrúlega litlum vindi. Fyrir virkjun var þarna þéttgróið grænt landsvæði. Skömmu síðar stöðvaðist myndavélin mín vegna þess að leirduftið smýgur inn um allt.  

Ég á miklu magnaðri kvikmyndir af leirfokinu þarna sem vonandi birtast í myndinni Örkinni, hvenær sem að því kemur að hún verður fullgerð.  

Næsta mynd þar fyrir neðan til vinstri sýnir Töfrafoss hálfsokkinn í lónið. Þarna var áður gróið gil en á aðeins nokkrum mánuðum hefur Kringilsá hálffyllt það af stórum sethjöllum sands og leirs. Maðurinn uppi á bakkanum til hægri gefur hugmynd um stærðarhlutföllin.

Í mati á umhverfishrifum er sagt að það muni taka ána heila öld að fylla gilið upp. Ég er ansi hræddur um að það taki styttri tíma miðað við þessi óhemju afköst Kringilsár sem við blöstu snemmsumars.

En að mati eins þeirra sem gerðu athugasemdir við blogg mitt í gær eru þetta smámunir og leirfokið af svona svæði "lítið sem ekkert."  

 

 

Minni síðan á möguleikana á að stækka myndirnar upp á skjánum hjá sér til að njóta þeirra betur.

Athugasemdir

[Gunnar Th. Gunnarsson, 6.3.2009 kl. 12:23]

Þetta telst "lítið sem ekkert" í samanburði við "alvöru" leirfok af Austur-hálendinu. Þetta hefur engin áhrif á Héraði eða fjörðum. Landsvirkjun hefur frá upphafi haft áform um mótvægisaðgerðir gagnvart þessu en ekki veit ég hvort eitthvað slíkt hefur verið viðhaft enn. Veist þú það Ómar?

[Ómar Ragnarsson, 6.3.2009 kl. 13:29]

Ójú, Gunnar. Siv Friðleifsdóttir fékk verkfræðistofu til að leggja fram áætlun um mótvægisaðgerðir sem dygðu svo að hún gæti samþykkt virkjunina.

Þeir töldu tæknilega mögulegt að koma í veg fyrir leirfok, bæði leirsins sem bætist við á fjörunum á hverju vori, og líka af 30 milljónum tonna af rotnandi jarðvegi fyrstu 10-15 árin með því dæla leirnum ofan í lónið og fljúga yfir með flugvélum og dreifa rykbindiefni !

Þótt í því væri lýst í skýrslunni hvernig hægt væri tæknilega að stöðva leir- og sandfok fannst þar ekkert mat á því hvort það væri framkvæmanlegt miðað við stærð og umfang verkefnisins.

Alveg eins hefði verið hægt að gera um það dýra og vandaða skýrslu að tæknilega væri hægt að stöðva sandfok með því að míga á það, en því sleppt í skýrslunni að leggja mat á það, hve margar milljónir manna þyrfti til að ná tilætluðum árangri.

Eini kunnáttumaðurinn sem þorði að koma í viðtal í mynd minni "Á meðan land byggist" var Sveinn Runólfsson landgræðslustjóri sem skaut þetta í kaf.

Sjálfur á ég myndir af því frá 2004 og síðan aftur núna, hvernig leirinn breytist úr svörtu þykkildi í hveitikennt sáldur á örfáum klukkustundum þegar sólin skín og vindur blæs.

Augljóst er að ómögulegt er að stöðva sandfok af tugum ferkílómetra á svo skömmum tíma og því síður gæti sjálfur bandaríski flugherinn stöðvað það með dreifingu rykbindiefna úr flugvélum.

Síðastliðið sumar komu menn með úðunartæki að lóninu og prófuðu að úða yfir lítinn hluta strandarinnar. Það var sprenghlægilegt að fylgjast með því hvernig tæki, sem geta vökvað nokkra skrúðgarða áttu að stöðva leirfok upp úr 40 kílómetra langri strandlengju.

Engin merki sáust um það að nokkru af jarðvegi hefði verið "skolað niður í lónið."

Við skulum vona að sem flest sumur verði jafn staðviðrasöm þarna og sumarið í fyrra og að sem minnst þurfi að lækka í lóninu á veturna.

Til þess að sleppa við að lækka mjög mikið í lóninu þarf veðurfar að vera hlýrra en í meðallagi eins og það hefur verið því að þá eykst rennsli mjög í lónið. En með auknu rennsli stóreykst líka aurburðurinn eins og myndin af sethjöllunum stóru við Töfrafoss ber með sér.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 6.3.2009 kl. 15:22]

Þessi tilraun með úðunina hefur væntanlega verið til þess að sjá hvaða gagn það gerði. Enn hafa svartsýnisspár andstæðinga framkvæmdarinnar ekki ræst og ekki hefur þurft að láta reyna á mótvægisaðgerðir.

Síðasti áratugur hefur verið óvenju hlýr en nú er útlit fyrir að hin hnatræna hlýnun sé í rénun. Sjá http://www.theregister.co.uk/2009/01/28/nasa_climate_theon/ og http://www.theregister.co.uk/2009/02/25/jstor_climate_report_translation/

Einnig http://agbjarn.blog.is/blog/agbjarn/entry/819486/