Samanlögð reynsla frá Kröflueldum og Fagradalsfjalli og Heklu.

Í umbrotahrinum hinna nýju elda við Fagradalsfjall hefur komið fram gamalþekkt fyrirbrigði frá Kröflueldum 1975 til 1984. 

Megin atriðið er skjálftahrina sem skapast af landrisi af völdum hraunkviku sem leitar inn í kvikugang. 

Sú atburðarás getur endað með eldgosi, en einnig getur það gerst, að kvikan finni sér láréttan farveg, sem markar endalok þessa fasa í bili.  

Þetta gerðist sitt á hvað í Kröflueldum en í hvert sinn sem land náði ákveðinni hæð í landrisinu, varð hún hærri og hærri með hverri hrinu.  

Svipað fyrirbrigði sjá menn í röð Heklugosa. Fjallið þenst út og nær ákvæðinni hæð, sem endað hefur með síðustu eldgosum í því. 

Eftir gosið árið 2000 hefur það nú náð meiri hæð en það náði þá, án þess að kvikan hafi náð eldgosshæð. Sú hæð virðist hafa hækkað, og ef það gýs, er fyrirvarinn aðeins um klukkustund. 

Það er sem sagt kominn tími á Heklu með tilheyrandi biðtíma, rétt eins og nú virðist vera að gerast við Fagradalsfjall. 

Enginn óróapúls mælst í dag

"Hverju reiddust goðin?" Verður Hvassahraunflugvöllur einn af innviðum?

Ein fleygustu orð Íslandssögunnar voru mælt við kristnitökuna á Þingvöllum árið 1000 þegar heiðnir menn komu með þá frétt á þingið, að hraun rynni niður í Ölfus í áttina að bæ eins hálfkristna goðans, og fylgdi fréttinni, að nú væru goðin reið. 

"Hverju reiddust goðin þegar hraunið brann sem nú stöndum vér á?" spurði Snorri goði þá. 

Rætt er um að hugsanlegt gos nú muni vera eins langt frá "innviðum" og hugsast gæti. 

Þar er átt við þjóðvegina, en ekki er minnst á þann "innvið" sem nú er verið að rannsaka möguleika á, sem sé Hvassahraunsflugvöll. 

Frá norðurenda sprungunnar, sem nú er telið líklegt að hraun renni úr, eru innan við tíu kílómetrar að hinu fyrirhugaða vallarstæði. 

Fleiri eldstöðvar gætu vaknað

Minnsta eldgos í heimi varð sennilega í Kröflueldum.

Ein skjálftahrinan í Krðflueldum virtist ætla að enda í því að kvikan hlypi til suðurs frá Leirhnjúki og kæmi upp í eldgosi á suðurenda sprungu, sem gæti valdið miklu usla í byggð fyrir sunnan Bjarnarflag.  

Mjög slæmt vetrarveður var þegar sú frétt flaug af stað að byrjað væri að gjósa í Bjarnarflagi. 

Þusti þá hópur fréttamanna og blaðaljósmyndara þangað til að kanna málið. 

Einhver í hópnum innti síðuhafa eftir umbrotum í Mývatnseldum fyrir 250 árum, og nefndi hann myndun Krummagjár við norðanvert Bjarnarflag.  

Lá leið hópsins upp í suðurenda gjárinnar, og notað var öflugt vasaljós. 

Ferðin varð stutt, því að hún endaði með því að menn litu hver á annan og áttuðu sig á þeim fíflagangi að leita að eldgosi með vasaljósi!  

Féll leiðangurinn þar með niður, en vitnisburðir fólks fenguust af því að glóandi eldgæringar hefðu staððið upp úr borholuröri um hríð í Bjarnaflagi. 

Daginn eftir kom í ljós að hraunmylsna hafði dreifst úr rðrinu og að ljóst var að þarna hefði orðið minnsta eldgos í heimi!  

Kvikan kílómetra frá yfirborðinu

Oft um tvær sviðsmyndir að ræða í Kröflueldum.

Á sínum tíma gerðu íslenskir mikið úr því hve gríðarlega mikilli þekkingu Kröflueldarnir 1975 til 1984 hefði skilað í rannsóknum í jarðfræði.  Væri jafnvel hægt að segja að ekkert annað gos hefði skilað jafnmiklu á þessu sviði. 

Ástæðurnar voru ýmsar. Þarna var um að ræða níu ára langa atburðarás á dæmigerðum íslenskum sprungusveim með miðju í formi kvikuhólfs undir Leirhnjúki. 

Hægt var að nota miklu meiri mælitækni en áður, meðal annars með því að útbúa sérstakan hallamæli í stöðvarhúsinu og mæla landris og sig, sem urðu þarna á víxl. 

Fyrsta gosið 1975 var lítið, en síðan komu alls 14 skjálftahrinur samfara landrisi, sem enduðu með því að kvika hljóp ýmist í suður eða norður, en þó nánast alltaf í norður. 

Alls enduðu níu hrinur með eldgosum, en fimm enduðu með kvikurennsli neðan yfirborðsins. 

Upplýsingar og umræða jarðvísindamanna núna bera mjög keim af því sem þeir sögðu og gerðu í Kröflueldum. 

„Innan sólarhrings gæti eitthvað gerst“

Eins konar viðbúnaðarstaða vegna landrisins undir Öskju?

Þegar þetta er skrifað er kvikan undir landinu við Fagradalsfjall kominn upp í fjóra kílómetra frá yfirborðinu og "almannavarnir í biðstððu."

Nú eru liðnir nokkrir mánuðir frá því að landris við vesturenda Öskjuvatns var orðið meira en 30 sentimetrar og að kvikan þar undir væri konin í aðeins tvo kílómetra frá yfirborðinu. 

Það fylgdi fréttum að búið væri að hafa samband við helstu viðbragðsaðila  á norðaussturhálendinu og í næstu byggðum við það. 

Síðan hefur verið hljótt um Öskju en á jarðskjálftakortum Veðurstofunnar má sjá viðvarandi skjálftavirkni undir eldstöðinni, sem olli því 1875 að fimmtungur þjóðarinnar flúði land til Ameríku vegna öskufalls. 

1961 varð eldgos efst í skarðinu Öskuopi sem liggur til austurs út úr Öskju, en það var tiltölulega lítið gos og aðallega hraun sem rann frá því. Sannkallað túristagos, en á þeim tíma var afar fáfarið á þessum slóðum, ekki síst á útmánuðum. 

Eini stóri flugvöllurinn á þessu svæði, um 30 kílómetrum austan við Öskju, er Sauðárflugvöllur, sem er fimm brauta náttúrugerður malarflugöllur með 660 til 1300 metra flugbrautir auk skjóls í gðmlum húsbíl.

Hvort sem Öskjugos verður eða ekki brennur nú á umsjónarmanni hans og þessarar bloggsíðu að valta hans til fulls sem fyrst og viðhalda notagildi hans sem best og sem fyrst, því að aldrei er að vita nema það geti komið sér vel líkt og þegar gaus í Holuhrauni fyrir átta árum.  

Völlurinn kom að vísu afar vel undan vetri í júní, og hefur verið svo vel fær síðustu vikurnar, að þegar 19 sæta Twin Otter skrúfuþota kom þangað frá Stokkhólmi og lenti þar og þar stukku 13 fallhlífarstökkvarar út, létu þeir í ljós mikla undrun yfir þessu flugvallarstæði í símtölum og tölvusamskiptum.  

Almannavarnir í biðstöðu

"Í Gjástykki aðskiljast álfurnar tvær..."

Á árunum eftir 2009 var ritdeila háð hér á bloggsíðunni og í Morgunblaðinu um kröfur landeigenda til þess að reisa gufuaflsvirkjun í Gjástykki, sem í mesta lagi yrði um 30 megavött en ylli hámarks óafturkræfum umhverfisspjöllum.  

Þetta var og er gersamlega galið. vers vegna? Vegna þess að hvergi á jörðinni er að finna stað, þar sem teknar hafa verið myndir af því hvernig meginlandsflekarnir aðskiljast og upp kemur nýtt hraun og menn hafa séð sköpunina með eigin augum. 

Á Reykjanesi hefur verið gerð svonefnd "Brú milli heimsálfanna" þar sem fólk getur gengið um brúna á milli flekanna og er það mjög verðmætur ferðamannastaður. 

Samt eru engar myndir til að því þegar þetta gerðist og hafi hraun komið upp, er það löngu sandi orpið.

Það er líka misskilningur að slíkt sé hægt á Þingvöllum, því að ameríkuflekinn endar að vísu á vesturbrún Almannagjár, en mðrk Evrópuflekans eru hins vegar austur undir Heklu, en á milli er hlutlaus fleki, Hreppaflekinn svonefndi. 

Gjástykki á sér engan jafnoka á jörðinni. Þegar hugmyndirnar um virkjun þar gengu  hæst fyrir rúmum áratug voru uppi hugmyndir um stórfelldar álversframkvæmdir á Bakka, og myndi virkjun í Gjástykki útaf fyrir sig skapa um tuttugu störf þar. 

Nú má sjá stórfelldar stóriðjuhugmyndir gengnar aftur á samfélagsmiðlum með kröfum um mörg hundruð megavatta gufuaflsvirkjanir á þessu svæði. 

Í Ameríku segja menn einum rómi að í Yellowstone séu heilðg vé. Aldrei muni svo mikið sem einn af þúsundum hvera þess þjóðgarðs verða raskað. Svæði á stærð við Ísland umhverfis þjóðgarðinn, "Greater Yellowstone", er friðað fyrir ðllum borunum. 

En hér á landi verða virkjanahugmyndirnar æ stórkarlalegri með hverju árinu um þessar mundir. 

 

 

 

 

Gagnrýna framgöngu ráðherra vegna Gjástykkis

Kanaríeyjar bjóða upp á mun meiri fjölbreytni en flestum er kunn.

Kanaríeyjar bjóða ekki aðeins upp á afar svipaða hnattstöðu og Ísland, heldur bjóða eyjarnar upp á afar fjölbreytna náttúru, og bæði Tenerife og þó einkum Gran Canaría bjóða upp á mikla fjölbreytni hvor um sig.  

Ferðir Íslendinga til eyjanna hófust ekki fyrr en í kringum 1975, en það hefur tekið alveg lygilega langan tíma fyrir landann að uppgötva eyjarnar í heild. 

Er þá óminnst á möguleika á að skreppa fljúgandi yfir til meginlands Afríku þar sem hægt er að kynnast raunverulegum kjörum fólks þar á ógleymanlegan hátt, til dæmis í Marrakesh.    

Rithöfundur mælir með Kanaríeyjum

Elon Musk: Aldar gömul saga Henry Ford kemur upp í hugann.

Bilablaðamenn heimsins útnefndu Ford T bíl 20. aldarinnar um síðustu aldamót. 

Framleiðsla bílsins hófst 1908, en gernýting færibandatækni í verksmiðjunni skóp slíka byltingu, að fyrir einni öld var annar hver bíll í veröldinni af þessari gerð. 

Það auðveldaði þetta afrek, að Ford T var snilldarlega einfaldur en jafnframt aterkbyggður.  

Eftir 1923 hallaði hins vegar hratt undan fæti hjá Ford. Hann var kominn af léttasta skeiði, ofmat stöðu sína í harðnandi samkeppni og gerðist íhaldssamur með afbrigðum ef smíði V-8 vélarinnar er undanskilin. .  

Elon Musk er hins vegar á besta aldri og því líklegri til að viðhalda mestu velgengni nýliða í bandarískrar bílaframleiðslu í heila öld. 

Tesla hefur framleitt 920.508 bíla á árinu

Viðsnúningur "eðlilegt ástand" í sumarveðrinu?

Eftir ógnarlangan kafla vestlægra vindátta með vætu á suðvestanverðu landinu er nú ákveðinn "viðsnúningur" að taka völdin að sögn veðurfræðinga. Telst til tíðinda þótt segja megi um íslenska veðrið að viðsnúningar séu fremur regla en undantekning. 

Nefna má svipaðan tíma í júlíbyrjun 1976, þegar hann brast á með 5-7 stiga hita, ef hita skyldi kalla, og vakti slíkt ekki mikla ánægju á þeim árum, þegar sjónvarpið var í sumarfríi í júlí.  

Í gegnum tíðina hafa komið nokkur "Jónsmessuhret" með svo miklum kulda og snjó á norðanverðu landinu að bændur hafa misst fé í fönn.  

Umskipti í veðrinu

Nær daglegur virkjanasöngur. Sleginn af í Noregi fyrir 21 ári.

Hinn stanslausi virkjanasðngur sem kyrjaður hefur verið síðustu árin er að mörgu leyti orðinn margfalt stærri og víðfeðmari en hann var þegar stóriðjustefnan fór með himinskautum í byrjun aldarinnar. 

Það hefur verið haft eftir Alberti Einstein, að ef menn ætli að bregðast við mistökum sínum, sé fráleitast að reyna að gera með þvi að beita sama hugsunarhætti og skóp þau mistök, sem bæta ætti úr. 

Nú þegar liggur fyrir að 120 megavött af raforku landsins fara til rafmyntargraftar, sem er eitt af mörgum dæmum um það orkubruðl, sem búið væri að koma okkur í núvereandi stöðu.

Eina ráðið sem menn virðast sjá, virðist að keyra orkubruðlið og margföldun orkuöflunarinnar áfram af enn meiri ákafa en nokkru sinni fyrr. 

2002 lýsti Kjell Magne Bondevik forsætisráðherra Norðmanna yfir því, að tími stórra vatnsaflsvirkjana væri liðinn í Noregi.  

Sem sagt, tekin upp hugsun Einsteins. Enginn háhiti er í Noregi, heldur aðeins vatnsafl, sem er meira að segja hreinna en orkan sem býr í gruggugum jökulám með tilheyrandi aur og setmyndun í miðlunarlónum.  

 

Tíminn er naumur til að útvega græna orku