Ólík viðbrögð tveggja ráðherra.

Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra sýnir undirskriftasöfnun til hvatningar endurreisn heilbrigðiskerfisins skilning á sama tíma sem forsætisráðherra finnur henn flest til foráttu.

Eitt af því sem hann tilgreinir er að það sé afar varhugavert að auka framlög til heilbrigðismála þó að nú sé uppsveifla, því að niðursveifla geti komið hvenær sem er og því sé betra að nota þessa peninga strax til þess að greiða niður skuldir ríkissjóðs.

Með svona rökum er hægt að mæla gegn aðgerðum gegn ófremdarástandi í heilbrigðiskerfinu út í hið óendanlega.

 

Forsætisráðherra „fýldur út í alla“

"Þeir tunglið höfðu malbikað..."

"Mig dreymdi´ég væri uppi árið 2012.

Þeir tunglið höfðu malbikað og steypt í hólf og gólf

og veröldin var skrýtin, það var allt orðið breytt

því vélar unnu störfin og enginn gerði neitt."...

 

Svona hefst textinn "Árið 2012" sem gerður var árið 1967 fyrir Vilhjálm Vilhjálmsson, sem var ákafur aðdáandi bandarískrar sveitatónlistar og fylgdi því eftir.  

 Þegar árið 2012 rann upp sýndist upphaf spátextans um það ár hafa byrjað herfilega, og til dæmis gróf yfirsjón að sjá það ekki fyrir, en enda þótt vélar vinni nú þegar ótrúlega mikið af störfum, sem menn unnu áður, er fjarri því að "enginn geri neitt", því að herskara fólks þarf til að vinna við viðhald allra vélanna, við að "uppfæra þær", "andlitslyfta", endurbæta og skapa nýjar.

Í nýjum texta þar sem horft var til baka í söng Jóhanns sonar Villa og Óskars Péturssonar, varð upphafið því svona:

 

"Nú er runnið upp hér árið 2012

og tunglið hvorki malbikað né steypt í hólf og gólf.

En veröldin er talsvert breytt og tryllingsleg í senn,

því tölvur vinna störfin og hugsa fyrir menn..." 

 

En nú, aðeins fjórum árum eftir árið 2012, er að koma í ljós að það var ekki svo galið að spá því fyrir 45 árum fyrr, að malbikun yrði hafin á tunglinu á 21. öldinni.

Að vísu ekki allt tunglið "í hólf og gólf", enda gripið til þessara tveggja orða sem skondinna rímorða og til að ýkja svolítið skemmtilega.

Að öðru leyti hefur textinn gamli elst furðu vel, - einskonar "yfirmaður" útvarpsstjóra er að vísu ekki vasatransistor heldur vasa-snjallsími, þingmenn virðast enn "ei með fulle fem", og risavaxnar tölvur frá Apple og Microsoft hafa tekið að sér mikið af verkefnum forsætisráðherra, en í gamla textanum varð að vísu að notast við vörumerkið IBM, af því að engin leið var að sjá fyrir hver tölvu-vörumerkin yrðu árið 2012.

"Röntgen kábojmyndir" eru að vísu ekki komnar en magnaðar þrívíddarmyndir dýpka sjónarhorn, -  "dóninn á barnum" býður kannski ekki beint upp á sprautu, en hins vegar er þegar í bígerð erlendis samkvæmt fréttum að bjóða sprautufíklum upp á sprautuþjónustu af opinberri hálfu, auk þess sem það tekur ekki nema dagstund að skjótast til Hollands til að komast í tæri við hass.

1967 var spáð um yfirgengilega tækni við fjölgun manna, "við notum pillur nú til dags" sem er ekki langt frá því sem seinna varð, klónun, staðgöngumæðrun og genabreytingar.

Ef eitthvað var, var það helst að textinn um árið 2012 var ekki nákvæmur hvað ártalið snerti, heldur kannski full framsýnn og kannski heppilegra ef árið 2112 hefði verið notað.  

Á 21. öldinni stefna menn nefnilega ótrauðir í það að "malbika tunglið" samkvæmt nýjustu fréttum. 

Þorp rís senn á tunglinu

"Ég veit hvað það hefur og ég veit hvað það þarf!"

Guðmundur J. Guðmundsson, iðulega kallaður Gvendur jaki, var oft ræðumaður á Lækjartorgi 1. maí.

Einu sinni þegar ég var á fréttavakt 1. maí, varð bilun í hljóðupptökutæki, og voru góð ráð dýr, hvernig ætti að bjarga fyrstu frétt kvöldsins.

Útilokað var að senda hana út án hljóðs, en það var ekkert hljóð til frá deginum.

Á fyrstu árum Sjónvarpsins fengum við þöglar fréttafilmur sendar frá útlöndum, og voru hljóðmennirnir orðnir býsna snjallir við að hljóðsetja þær eftirá og gerði Marínó heitinn Ólafsson stundum skemmtilegar tilraunir í því efni.

Augljóst var að eitthvað hljóð yrði að vera á stóru fréttinni um 1. maí og vegna tímaskorts fór svo að hún var hljóðsett í beinni útsendingu á síðustu stundu á meðan þulurinn las.

Eitt af vandamálunum var að hljóðsetja ræðu Guðmundar J. og var varla um annað að ræða en að vitna í hana en hafa einhvern hlutann samt setningu í "synci" úr eldri ræðum, sem hann kynni að hafa sagt í ræðunni fyrr um daginn, en engin upptaka var til af.  

Nú kom sér vel að ég hafði nokkrum sinnum skemmt á 1. maí skemmtunum úti á landi þar sem Jakinn var ræðumaður, og mundi eftir einni setningu sem hann sagði oftar en einu sinni, svo hljóðandi:

"Ég þekki þetta fólk! Ég veit hvað það hefur og ég veit hvað það þarf!"

Ábúðarfullur með drynjandi bassarödd sinni, djúpum andardrætti og öllum þunga jakaskrokksins.

Setningin fannst í gamalli ræðu jakans í Reykjavík og var sett inn og send út um kvöldið ásamt ómi af gamalli ræðu Jakans, sem lesið var yfir og efnið endursagt að öðru leyti með því að pikka það upp úr útvarpsfréttunum hálftíma fyrr eftir minni.

Þetta tókst allt og í ljós kom að Jakinn hafði´einmitt sagt eftirlætis setninguna sína á Lækjartorgi, sem hann hafði árið áður sagt á Stöðvarfirði þegar ég var á ferð með honum þar¨!

Fréttastjórinn hringdi himinlifandi strax að loknum fréttatímanum og hrósaði okkur upp í hástert fyrir bestu útsendingu frá 1. maí í sögu Sjónvarpsins!

Ég tók auðmjúkur við hólinu en málið vandaðist þegar hann sagði að lokum: "Og svo er bara eitt, sem ég skipa fyrir um: Það á að geyma þessa frétt á safninu!"

Sem var ekki hægt, því að hljóðið var sent út beint en ekki tekið upp, og það eina sem hægt var að geyma var hljóðlaus filma.

En af hverju er ég að segja þessa sögu hér og vitna í orð Guðmundar Jaka?

Af því að´nú er hafin herferð sem miðar að því að gera okkur, sem höfum ritað undir áskorun Kára Stefánssonar, að "40 þúsund fíflum" sem hafi eins og "40 þúsund fífl" sem fóru á loftslagsráðstefnuna í París, látið narrast til að taka þátt í tómri steypu.

Sagan af orðum Guðmundar J. kemur upp í hugann, af því að þref um prósentur hér og prósentur þar varðandi lífsnauðsynlega endurreisn heilbrigðiskerfisins breytir engu um þörfina á því að taka til hendi fyrir bæði sjúklinga og fólkið, sem er að líkna þeim.  

Um það gilda orð Jakans sem hægt er að setja í munn Kára Stefánssonar:

"Ég þekki þetta fólk! Ég veit hvað það hefur og ég veit hvað það þarf!"  

Pawel segir tölur Kára ekki réttar

Áfram kjöraðstæður til að menga sjó við landið?

Fyrir nokkrum árum upplýsti íslenskur skipstjóri, sem siglt hefur í áratugi um heimsins höf, í viðtali við blað, sem gefið var út í Straumsvík, að hvergi í heiminum fyndust jafn góðar aðstæður til að skola kjölvatni og hvers kyns óþverra í sjóinn og á Íslandi.

Víðast annars staðar, jafnvel í Afríku og Asíu, lægju þung viðurlög við slíku, jafnvel fangelsisvist og missir skipstjórnarréttinda.

Skipstjórinn hafði siglt oft með súrál til Íslands um þveran hnöttinn og vissi hvað hann væri að segja. Á Íslandi væri honum alveg óhætt, það væri alltaf gott að "koma heim".

Ég birti myndir af viðtalinu oftar en einu sinni og bar málið meira að segja munnlega upp í umhverfis- og auðlindaráðuneytinu.

En því miður virðist mikið til því sem Árni Finnsson formaður Náttúruverndarsamtaka Íslands sagði á málfundi, að vegna mikils umfangs verkefna náttúruverndarfólks á landi, næði baráttan ekki nema niður í fjöru, því miður.

Og enn lítinn árangur að sjá, þrátt fyrir viðleitni Landhelgisgæslunnar.

Sýknaður af því að olíumenga sjó

"Bílvelta varð." Æ, er þetta að byrja aftur?

Ég var farinn að vona að það væri að vera búið að víkja í burtu orðalaginu "bílvelta varð" en nú er það að lifna aftur við.

"Bílvelta varð" er fjögur atkvæði, tvöfalt lengra en ef sagt er "bíll valt."

Fyrirbærið er angi af svonefndri nafnorðasýki sem hrjáir nútímafólk og býður heim orðalengingum og tyrfnum stíl.

Hvað næst?  "Útafakstur varð"... í staðinn fyrir "bíll lenti útaf..."?

"Íslendingasigur varð..." í staðinn fyrir "Íslendingar sigruðu..."?

"Bílafestur urðu..." í staðinn fyrir "bílar festust..."?

"Formannskosning varð..." í staðinn fyrir "formaður var kosinn..."?

Bílvelta í Kömbunum

Unun að horfa á leikinn. Hvílík markvarsla!

Það var hrein unun að horfa á viðureign Dana og Spánverja í gærkvöldi, stórleik markvarðanna Sterbik og Landin og hið hraða og leikandi spils Dana í síðari hálfleiknum.

Leikstjórn, óeigingirni og hvatning Mikkel Hansen, sem reynt var allan leikinn að taka úr umferð, var einstök, og á tímabili í síðari hálfleik röðuðu Danir inn glæsimörkum án þess að Spánverjar skoruðu eitt einasta mark.  

Ljóst er að íslenska liðið hefði aldrei átt möguleika á að komast neitt á móti svona liðum á EM, og þar veldur markvarslan miklu.

Á meðan við máttum horfa upp á allt niður í 17% varin skot í einum leik okkar, voru báðir markverðirnir í gærkvöldi með næstum 50%!

Það er ein skýringin á því að í stað markatalna eins og 27:23 máttum við þola að fá á okkur 37 og 39 mörk í tveimur síðustu leikjum okkar.

Ekkert lið, sem fær ítrekað á sig svo mörg mörk, getur unnið leiki og komist langt á stórmótum.

„Seinni hálfleikurinn einn sá besti“

Hvað kostar að hafa næstum fimm þúsund manns á biðlista?

Deilt er um hvort þjóðfélag okkar hafi efni á að verja meira en 8,7% af vergri þjóðarframleiðslu í heilbrigðiskerfið og gera heldur átak um að komast upp í 11% eins og í Svíþjóð.

Tregðan við að hækka prósentuna er svo mikil, að meira að segja kostaði heilmikla rekistefnu síðastliðið haust að komast upp í prósentutöluna 8,7 prósent.

Upplýst hefur verið að þúsundir, allt að fimm þúsund Íslendingar bíði á biðlistum eftir úrlausn sinna mála varðandi nauðsynlegar aðgerðir og rannsóknir.

Ég hitti vin minn í sjúkraþjálfun í spítalanum í Fossvogi í fyrri viku, sem var að fá gervilið í hnéð og endurhæfa sig.

Þetta leiddi tal okkar að slíkum aðgerðum.

Sjálfur er ég með svo léleg hné, að þegar þriðja aðgerðin á hnjánumm mínum var gerð fyrir tíu árum, sagði læknirinn mér að af myndum mætti sjá, að hnén væru komin á það stig vegna slits, að ég væri orðinn tækur til að settir væru gerviliðir í þau, og það gæti gerst fyrirvaralaust.  

Ég gæti reynt að hökta áfram á þessumm lélegu liðum, jafnvel "sárhnjáður", en það myndi fara eftir langlífi mínu hvort það myndi borga sig eða ekki og erfitt að spá um það hve lengi gengi að hökta án gerviliðs. Kannski lítið sem ekkert úr þessu.  

Ég leiddi samtalið inn á léttu nóturnar og það var ca svona, orð læknisins feitetruð:

"Hægt er að lofa tíu ára endingu gerviliðs, en vafi er á að hægt sé að endurnýja hann að þeim tíma liðnum."

"Einmitt. Segjum að ég geti hökt eitthvað áfram, en hnén á mér gefist upp eftir 3 ár og ég fái gerviliði þá, sem endist í ellefu ár. Þá yrði ég að nálgast áttrætt, sem er meðalaldur karlmanna, og ending liðanna passar alveg við lífshlaupið."

"Já, rétt hjá þér, en það er ekki nóg að vera með þetta plan a, heldur líka plan b og plan c, svona í grófum dráttum."

"Hvað er plan b?"

"Að þú drepist svo fljótlega eftir aðgerðina, að það sé verið að henda peningunumm í sjóinn með henni."  

"En hvernig er plan c?"

"Ég veit að amma þín varð 93ja ára og ömmusystur þínar 93ja og 103ja ára. Ef langlífi er í ættinni og þú nýtur þess, langar þig til að vera í hjólastól síðustu 13 árin?"

Þetta nægði til þess að ég ákvað að fá ráðleggingar um það hvernig ég gæti treint notkun hinna uppslitnu hnjáa og seinkað því að fá gerviliði.

Ég sagði vini mínum að hnén hefðu rétt lafað til þessa dags, en engu væri að treysta, því að hvenær sem væri gætu liðirnir gefið sig endanlega, eins og hafði gerst fyrirvaralaust á sínum tíma.

Hann sagði að nú væru aðstæður þannig að plan d og plan e væru komin til sögunnar, af því nú væri tveggja ára bið eftir því að fá gervilið.

Plan d væri að vera á hækjum eða í hjólastól í tvö ár á biðlista ef hnén gæfu sig jafn skyndilega og 2005.

En hvað er þá plan e?

Jú, að fara strax í myndatöku sem sýndi hin uppslitnu hné eins og 2005, panta aðgerð og krossleggja fingur í von um að hnén rétt dygðu tveggja ára biðtímann í tæpu en þolanlegu ástandi eins og fram að þessu og vonast til að gerviliðirnir entust það lengi, tíu ár, að ég færi í fyrsta lagi í hjólastól 88 ára, ef ég næði þeim aldri. 

En er þá til plan f?  Já, ef hægt er að eyða biðlistanum svo að fólk þurfi ekki að vera að spila með biðlistann eins og í plani e.

Þetta dæmi er lítilvægt en lýsandi miðað við þær afleiðingar sem biðlistarnir hafa haft og geta haft varðandi ótímabær dauðsföll, örorku eða óþarfar þjáningar, sem og þann kostnaðarauka og vinnu/tekjutap sem núverandi ástand veldur og getur oft orðið miklu meira en nemur kostnaðinum við fyrirbyggjandi aðgerðir.

Áður hafa hér á síðunni verið tekin tvö dæmi um afleiðingar af töfum á rannsóknum varðandi krabbamein í nýrum og af töfum á aðgerðum vegna gátta- eða hjartaflökts, sem hafa gerst fyrir framan nefið á mér.

Annað þeirra tengjast mér sjálfum en ég hef hingað til verið heppinn og dettur ekki hug að vera að væla neitt yfir því. Er hins vegar hugsi vegna annarra, sem ekki voru eða eru heppnir í þessari rússnesku rúllettu.

Það er allt morandi í þessu, því miður, allt í kringum okkur. Er það sæmandi fyrir okkur?

 

 

Segir gagnrýni byggja á hvatvísi

Lifa í veruleika þróunarlandanna.

Stóriðjan passaði vel inn í efnahagslíf þeirra ríkja um miðja síðustu öld þar sem alþjóðleg stórfyrirtæki sóttust eftir að nýta ódýrar auðlindir og stefna verkalýðshreyfingar og jafnaðarmanna var að skapa sem flest störf fyrir fjölmenna stétt verkamanna og iðnaðarmanna í stóriðjuverum.

Ódýra orku var helst að finna í þróunarríkjum, og enda þótt Ísland væri öflugt matvælaútflutningsland, ágætar þjóðartekjur og hefði nokkuð þróaða innviði og menntunarstig, var gjaldeyrisbókhaldið einhæft, samgöngukerfið vanþróað og raforkuskortur.

Þess vegna var greið leið og í sátt við vilja meirihluta þjóðarinnar að virkja stórt í Þjórsá og selja helmning orkunnar til 33 þúsund tonna álvers í Straumsvík.

Nú eru allt aðrir tímar og á Vesturlöndum er forsenda fyrir velgengni þjóða vel menntaður mannauður, sem þiggur góð laun við skapandi störf sem byggjast á tækni, þekkingu og frumkvæði og getur byggt upp þjóðfélag í fremstu röð varðandi heilbrigðis- og velferðarþjónustu.

En eigendur stærstu fjölþjóðlegu stóriðjufyrirtækjana lifa enn í hálfrar aldar gömlum veruleika og sækjast eftir að nýta sér fátækt þróunarríkjanna til að komast yfir auðlindir þeirra og vinna úr þeim með láglaunavinnuafli.

Þess vegna hefur stórum verksmiðjum og úrvinnslufyrirtækjum á borð við álver og olíuhreinsistöðvar fækkað á Vesturlöndum og til dæmis hefur engin olíuhreinsistöð verið reist á Vesturlöndum í 20 ár.

Eigendur Rio Tinto lifa í þeimm veruleika að geta deilt og drottnað í þeim fátæku löndum, sem þjóna best hagsmunum þeirra við að nýta auðlindir innfæddra fyrir spottpris og skammta starfsfólki skít úr hnefa í launum.

Þegar þeir gefa út allsherjar tilskipun um að lækka laun, eins og frysting launa þýðir í raun hér á landi, treysta þeir á að innlendir og áhrifamiklir áltrúarmenn veiti þeim stuðning, meðal annars með því að hvetja til að látið verði að vilja hins alþjóðlega stóriðjuauðvalds sem hótar því að loka álverum ef því býður svo við að horfa og flytja starfsemina til fátækra landa.    

Eigendur Rio Tinto treysta á það að Íslendingar hugsi eingöngu um þrönga skammtímahagsmuni og skjálfi á beinunum yfir hættunni á að nokkur hundruð manns missi vinnuna í bili.

En það eru til mörg smærri fyrirtæki, sem vilja borga hærra orkuverð en álverið í Straumsvík og geta komið í staðinn fyrir Rio Tinto í orkukaupum á örfáum árum, einmitt á þeim tíma sem skortur er á vinnuafli í uppsveiflunni sem ferðaþjónustan skapar og nemur þúsundum nýjum störfum á hverju ári.

Þegar vá þótti fyrir dyrum á Akureyri við fall Sovétríkjanna og hrun útflutnings á iðnaðarvörum þangað, var kveinað um það að aðeins álver í Eyjafirði gæti "bjargað Akureyri og Norðurlandi."

Álverið reis ekki og farið var inn á nýjar og ólíkar brautir í atvinnuuppbyggingu í staðinn.

Nú blómstrar Akureyri sem aldrei fyrr.

 

Fyrirtækið að étast upp innan frá

Stóra bílastyrksmálið.

Stóra bílastyrksmálið sýnist, samkvæmt upplýsingum í frétt þar um, felast í því að presturinn í Njarðvíkurprestakalli hefði átt að greiða ferðakostnað vegna starfs síns að mestu leyti úr eigin vasa til að brjóta ekki reglur um það að sóknarnefndir megi ekki hlaupa undir bagga með ríkinu í þeim efnum.

Í áratugi hefur verið við lýði kerfi um akstur opinberra starfsmanna á eigin bílum í þágu ríkisins.

Sérstakar akstursbækur hafa verið gerðar fyrir þessa starfsemi, og í þeim þarf að fylla út blöð með fullnægjandi upplýsingum um aksturinn og verkefnin, dagsetningar, kílómetrastaða við upphaf og lok aksturs og ekin vegalengd.

Að sjálfsögðu þarf presturinn í Njarðvíkurprestakalli að hafa bókhald sitt samviskusamlega fært og á hreinu.

En hann sinnir 7400 manna allstóru prestakalli með þremur kirkjum og ef hann hefur sannnanlega ekið tilgreinda kílómetra vegna tilgreindra embættisverka fer Stóra bílastyrksmálið að snúast um réttlætingu þess að þessi opinberi starfsmaður þurfi að greiða stærstan hluta síns bílakostnaðar sjálfur á sama tíma sem aðrir opinberir starfsmenn eiga kost á að fá greiddan sannanlegan bílakostnað í þágu ríkisins.

Að vísu er þetta mismunandi, þannig að í öðrum tilfellum er greidd ákveðin föst árleg upphæð í bílastyrk, sem fylgir starfinu.

Telur viðkomandi starfsmaður þann styrk fram til skatts.  

Það fer að verða fróðlegt að fylgjast með þessu máli og hverjar verða lyktir þess, því að í heild er þetta kerfi aksturs opinberra starfsmanna býsna stórt og aðstæður fjölbreytilegar.

Þess má geta að opinber starfsmaður, sem aka myndi bíl sínum í þágu verkefnis á vegum ríkisins fram og til baka milli Akureyrar og Reykjavíkur, á rétt á að fá greitt hátt í 90 þúsund krónur vegna akstursins samkvæmt taxta fyrir aksturskostnað bíla í eigu opinberra starfsmanna.

Sérstök nefnd hefur í áratugi lagt mat á hver kostnaðurinn teljist vera og minnir mig að nýlega hafi hún lækkað taxtann niður undir 100 krónur á kílómetrann, væntanlega vegna lækkunar eldsneytisverðs.

Ef ekið er um malarvegi hækkar taxtinn um 15% og um heldur meira ef ekið er um torfærur, svo sem um hálendisvegi eða jökla.  

Prestur fær milljónir í bílastyrk

Til hamingju, Víðir!

Þegar Þórhallur Vilmundarson kom fram með náttúrunafnakenningu síma upp úr 1960 varpaði hún nýju ljósi á það fyrirbæri, að upprunaleg örnefni eiga á hætti að vera afbökuð með tímanum og oftast fyrir misskilning.

Óljóst er hvað olli ruglingi með örnefnið Wattsfell sem breytt var í Vatnsfell.

Eitt af mörgum dæmum um svona rugling var vaxandi árátta margra til að nefna fjallveginn Geldingadraga fyrir ofan bæinn Dragháls nafni bæjarins og var þá talað um að aka yfir Dragháls.

Sömuleiðis hefur örnefnið Reykjanes, sem er aðeins ysti hluti Reykjanesskagans, smám saman orðið að heildarheiti yfir skagann allan, sem auðvitað er ekki aðeins rangt, heldur rýrir möguleikana á nefna sem besta staðsetningu fyrir hvaðeina á þessu svæði.

Víðir Gíslason á Akureyri hefur um langt árabil barist fyrir því að hið upphaflega örnefni Wattsfell fái að halda sér í stað þess að nafninu var breytt í Vatnsfell.

Síðara nafnið er fráleitt, því að Wattsfell er þrjá kílómetra frá Öskjuvatni en Þorvaldsfjall á bakka vatnsins eins og sést á meðfylgjandi loftmynd sem tekin er úr suðvestri, en þar er Wattsfell hvítleitt fremst við miðju myndar, en fjær eru Öskjuvatn og Herðubreið, en Þorvaldsfjall hægra megin við Wattsfell.

Það sem er skemmtilegt við þau málalok að Wattsfell fái að halda sínu upprunalega heiti er, að í því felst andstæða náttúrunafnakenningarinnar, - upprunalega nafnið, sem nú hefur sigrað, er mannanafnaörnefni, en hið breytta nafn náttúrunafn, sem samt stenst ekki kröfur um náttúrunafn, af því að annað fjall, stærra og nær vatninu, hefði átt að heita þessu nafni, ef það átti að kenna eitthvað fjall við vatnið.  

Ég óska vini mínum Víði Gíslasyni og örnefnanefnd til hamingju með þessi málalok.

Vatnsfell fær að heita Wattsfell